(1907–86) - Jeden z najwybitniejszych religioznawców ostatnich dekad, rumuński indolog, religioznawca, filozof kultury, eseista i pisarz; 1925–28 studiował na uniw. w Bukareszcie pod kierunkiem rum. filozofa N. Ionescu, 1928–32 — w Indiach (uniw. w Kalkucie i półroczny pobyt w aśramie), od 1933 prof. uniw. w Bukareszcie oraz wykładowca na wielu uniw. eur. (m.in. w Berlinie, Londynie, Bernie); 1938–42 wydawał czasopismo religiozn. „Zalmoxis”; 1940–44 był rum. attaché kulturalnym w Londynie, później w Lizbonie; 1945–55 na emigracji we Francji, od 1946 wykładowca w École Pratique des Hautes Études; od 1956 na stałe w Stanach Zjedn., gdzie od 1957 pełnił funkcję prof. religii na uniw. w Chicago. Jeden z czołowych religioznawców XX w., inicjator nurtu zajmującego się badaniem porównawczym fundamentalnych struktur i archetypów rel. manifestujących się w dziejach przez mity, symbole, rytuały i hierofanie. Zainspirowany przez teorię archetypów C.G. Junga, w poglądach na religię najbardziej zbliżony do R. Otto, N. Söderbloma oraz G. van der Leeuwa. W jego ujęciu religioznawstwo winno stosować 2 wzajemnie dopełniające się metody: fenomenologiczny opis struktur rel. (tzw. morfologia świętości) oraz metodę hist.-porównawczą (dialektyka sacrum i profanum); Eliade opowiadał się za antyredukcjonistycznym, antyewolucjonistycznym i holistycznym podejściem do religii; taki punkt widzenia na religię był związany z jego ogólną koncepcją człowieka, wg której człowiek jest istotą rel. (homo religiosus), czego korelatem obiektywnym jest istnienie sacrum jako nieredukowalnego jądra wszystkich fenomenów religijnych. Ważnym wkładem Eliadego do badań religiozn. jest wiele terminów i pojęć, które wprowadził do swojej „totalnej hermeneutyki religii”, takich jak: hierofania, axis mundi ['oś świata'], archetyp, coincidentia oppositorum ['jedność przeciwieństw'] i in. Ważniejsze dzieła: Traktat o historii religii (1949, wyd. pol. 1966), Le mythe de l'éternel retour (1949), Szamanizm i archaiczne techniki ekstazy (1951, wyd. pol. 1994), Joga. Nieśmiertelność i wolność (1954, wyd. pol. 1984), Kowale i alchemicy (1955, wyd. pol. 1992); pol. wybory rozpraw i esejów: Sacrum, mit, historia (1970), Okultyzm, czary i mody kulturalne (1992); dzieła syntet.: Historia wierzeń i idei religijnych (t. 1–3 1976–83, pol. przekład t. 1 1988, t. 2 1994, t. 3 1995), The Encyclopedia of Religion (t. 1–16 1987, red.); powieści o tematyce orientalnej (m.in. psychol. Majtreji 1933, wyd. pol. 1988), nowele fantastyczne (m.in. Tajemnica doktora Honigbergera 1940, wyd. pol. 1983), pamiętniki z lat 1907–60 (t. 1 Zapowiedź równonocy 1980, wyd. pol. 1989, t. 2 Świętojańskie żniwo 1988, wyd. pol. 1991). S. TOKARSKI Eliade i Orient, Wrocław 1984; T. MARGUL Mircea Eliade i morfologia świętości, Warszawa 1987.