Racjonalista - Strona głównaDo treści


Fundusz Racjonalisty

Wesprzyj nas..
Zarejestrowaliśmy
199.544.603 wizyty
Ponad 1065 autorów napisało dla nas 7364 tekstów. Zajęłyby one 29017 stron A4

Wyszukaj na stronach:

Kryteria szczegółowe

Najnowsze strony..
Archiwum streszczeń..

 Czy konflikt w Gazie skończy się w 2024?
Raczej tak
Chyba tak
Nie wiem
Chyba nie
Raczej nie
  

Oddano 243 głosów.
Chcesz wiedzieć więcej?
Zamów dobrą książkę.
Propozycje Racjonalisty:
Sklepik "Racjonalisty"

Złota myśl Racjonalisty:
Bez bogów można żyć normalnie. BEZ ROZUMU - NIE!
 Prawo » Prawo europejskie

Prawa socjalne - prawami człowieka [1]
Autor tekstu:

Różnorodność problemów u progu czwartej fali modernizacji

1. Osiągnięcia polityki socjalnej w państwach Unii Europejskiej

Historia kontynentu europejskiego, poczynając od epoki Renesansu stanowi cywilizacyjny fenomen rozwojowy. Wychodzeniu z ograniczeń ustroju feudalnego towarzyszył niezwykły rozwój technologiczny, poszerzanie obszarów tolerancji i możliwości rozwoju jednostek utalentowanych. W tych trzech zakresach Europa z jej różnorodną kulturą górowała nad innymi obszarami cywilizacji pozaeuropejskich. Względnie pokojowy wiek, XIX-e stulecie prawie bez wojen, między kongresem wiedeńskim a wybuchem I wojny światowej spowodował, że w wielu państwach na pierwszy plan wysuwano postulaty bezpieczeństwa socjalnego. Osiągnięcia w tym względzie nie były trwałe ani jednolite. Zwrócenie uwagi na ekonomiczne podłoże wszelkich procesów społecznych, z jednej strony przez liberałów a z drugiej przez Marksa i jego wyznawców, doprowadziło do uruchomienia zróżnicowanych trendów, prowadzących do sprzecznych rozwiązań. Liberałowie postulowali wycofywanie się państw z przysługujących im ról aż na pozycję przysłowiowego „nocnego stróża". Po stu kilkudziesięciu latach dyskusji nadal wielu uważa, że główną rolą państwa jest wyłącznie bezpieczeństwo zewnętrzne i wewnętrzne — co powoduje, iż rządy widzą swe prerogatywy w polityce zagranicznej, utrzymaniu armii i zarządzaniu policją. Z kolei doktryna Marksa z wieloma rozgałęzieniami i niuansami przekształciła się w ideologię rewolucyjną, przypominającą system wierzeń. Na terenach, gdzie przez czas dwóch pokoleń panował realny socjalizm doszło do zniszczenia elit kulturotwórczych. Po początkowych sukcesach w zakresie likwidacji analfabetyzmu i inwestycji industrializacyjnych realny socjalizm doprowadził do niemożliwego do nadrobienia zapóźnienia cywilizacyjnego. Pomimo zwycięstwa demokracji w wielu częściach Europy środkowo-wschodniej — postulat zrównania pracy fizycznej i umysłowej — po dziś dzień wywołuje skutki w skali, przekraczającej możliwości naprawcze kilku pokoleń.

Przyjęcie powszechnego prawa wyborczego dla wszystkich mężczyzn i kobiet postawiło rządzących wobec konieczności regulacji prawnych w zakresie praw socjalnych obywateli: zabezpieczenia ich na wypadek utraty pracy, tworzenie towarzystw emerytalnych, kontroli systemu ubezpiecz zdrowotnych, pomocy społecznej dla wdów, sierot i inwalidów.

Przywódcy UE wielokrotnie analizowali doświadczenia i rozwiązania z zakresu polityki socjalnej tych państw, które sprawdziły się i działają najlepiej. Przoduje, podobnie jak i w zakresie budowy instytucji demokratycznych Wielka Brytania, z najstarszą klasą robotniczą. Spośród trzech ustaw: o emeryturach z 1908 r., o ubezpieczeniach bezrobotnych i ubezpieczeniach chorych z 1911 roku [ 1 ], dwie pierwsze okazały się możliwe do dźwignięcia przez ówcześnie najbogatsze państwo świata. Niemniej, (ponieważ wszystkie trzy reformy miały być sfinansowane z podatków od spadków i darowizn), wywołało to kryzys parlamentarny, polegający na stosowaniu permanentnego weta przez Izbę Lordów. Kryzys zażegnano, uchwalając konstytucyjną ustawę proceduralną, wprowadzającą ograniczenie liczby wet izby wyższej oraz zakazując lordom wetować ustawy w zakresie finansów publicznych. Mimo tych rozstrzygnięć natury konstytucyjnej, system ochrony zdrowia w Wielkiej Brytanii ewoluował między prywatnym a państwowym i żadne z przyjętych przez Anglików rozwiązań własnościowych, w zakresie polityki zdrowotnej, nie przyniosło zadowalających rezultatów.

Niemcy jako pierwsze państwo świata zaczęło budować swój system emerytalny w latach 70-tych dziewiętnastego wieku. W tym zakresie Bismarck korzystał ze znakomicie przygotowanych prawników, zarówno na uniwersytetach pruskich jak i (po 1871) we wszystkich rejonach zjednoczonych Niemiec. Po II wojnie światowej Niemcy Zach. stworzyły system opieki zdrowotnej oraz ochrony prawnej osób niepełnosprawnych oparty w połowie na instytucjach państwa a w połowie na instytucjach pozarządowych — fundacjach społecznych i prywatnych. Niemcy okazały się państwem, w którym tzw. partnerstwo publiczno-prywatne rozwinęło się najlepiej, chociaż system ten po raz pierwszy wprowadzono w Stanach Zjednoczonych. [ 2 ] Szwecja podobnie jak i inne państwa Skandynawii przoduje w zakresie najbardziej wszechstronnego systemu emerytalno-rentowego (zabezpieczenia na starość i na wypadek utraty zdrowia).

W ostatnich dwóch stuleciach Francja jest państwem, w którym ścierają się ze sobą prądy ortodoksyjno-liberalne z socjaldemokratycznymi. Ta druga tendencja dążyła do jak największego skrócenia czasu zatrudnienia, w tym do wprowadzenia pięciodniowego tygodnia pracy oraz rozbudowy korzystnych systemów emerytalnych. W wielu dziedzinach francuskiej gospodarki udało się stworzyć rozbudowane systemy zabezpieczenia na starość oparte zarówno o składki zatrudnionych jak i zasilane przez system akcjonariatu pracowniczego. System, który satysfakcjonował wielu Francuzów, umożliwiając wczesne przechodzenie w stan spoczynku, okazał się mało odporny na zmiany koniunktury i długotrwałe kryzysy gospodarcze (zarówno ten z końca lat dwudziestych XX stulecia, jak i obecny).

Wprowadzając powyższe rozwiązania w poszczególnych państwach UE zachodzi potrzeba poprzedzenia ich kompleksowymi badaniami społecznymi i makro-ekonomicznymi. Uniknięcie błędów w związku z istotnymi różnicami potencjałów ekonomicznych i odmienności kulturowych jest wymogiem przetrwania cywilizacyjnego, stabilizującym sytuację społeczno-polityczną. Antropologia kulturowa dostarcza wielu przykładów wskazujących, iż pewne cechy charakterystyczne dla społeczeństw i wspólnot lokalnych, w zależności od prowadzonej polityki, mogą mieć negatywne, neutralne, bądź pozytywne, czy niekiedy wręcz bardzo pozytywne znaczenie dla wysiłków prorozwojowych. Prawnicy nie są antropologami, ale wiedza i odpowiedzialność tworzących prawa polega na świadomości stanu, w którym rozwiązań prawnych nie należy wprowadzać na próbę.

Niemniej tego rodzaju regulacje „na próbę" zaczęto stosować w ruchu transgranicznym, dotyczącym przepływu ludności w państwach UE oraz w zakresie rozszerzania ich uprawnień w państwach-stronach umów wzajemnych. Ostatecznie kwestie przemieszczania się obywateli Europy uregulowano w układzie z Maastricht o utworzeniu Unii Europejskiej i wynikającym z niego porozumieniu z Shengen. [ 3 ] Porozumienie to, z Ośrodkiem Rejestracji Danych i archiwum, ustanawia i reguluje strefę swobodnego poruszania się, ruch transgraniczny w skali niemal całego kontynentu (z Norwegią i Szwajcarią nie wchodzących w skład UE). Porozumienie to jest wielkim dobrodziejstwem dla mieszkańców wszystkich stowarzyszonych państw Układu z Shengen, ale nie jest wystarczające.

sxc.huPomysł wprowadzenia podwójnego obywatelstwa nie jest na naszym kontynencie czymś nowym. Wypływa z tradycji polskich i niemieckich. Na potrzeby Unii Europejskiej możemy wymagać zaadoptowania pojęcia indygenatu, polegające na uznaniu za krajowca obywatela państwa obcego. Pojęcie to było znane już w I Rzeczpospolitej, Prusach Książęcych, występowało także w konstytucji II Rzeszy Niemieckiej. [ 4 ] Można będzie je zastosować do podwójnego obywatelstwa w państwach Unii Europejskiej — jeżeli zostanie wypracowana możliwość udzielania pomocy każdemu mieszkańcowi UE, zwłaszcza w sytuacjach nadzwyczajnych, zarówno na terenie państw Unii jak i poza jej granicami.

Inicjatywa Węgier z marca 2011, polegająca na objęciu na terenie całej Unii szczególną ochroną ofiary przestępstw, zmierza w dobrym kierunku. Wypracowanie tego rodzaju dokumentu w przyszłości umożliwi w skoordynowany sposób niesienie pomocy mieszkańcom Europy na wypadek sytuacji nadzwyczajnych, np. klęsk żywiołowych, czy też obywatelom państw Wspólnoty przebywającym poza Unią w sytuacjach zagrożeń życia, jak miało to ostatnio miejsce (pierwszy kwartał 2011) w Libii.

Problematykę praw socjalnych w skali globalnej po II wojnie światowej zaczęto regulować w paktach i konwencjach zarówno w systemie ONZ-u jak i w porozumieniach kontynentalnych. Opracowując Pakty Praw Człowieka zdecydowano się rozdzielić je na: Pakt Praw Cywilnych i Obywatelskich i Pakt praw Socjalnych i Gospodarczych. Rozdzielenie katalogu praw człowieka na dwa dokumenty o fundamentalnym znaczeniu w skali ogólnoświatowej powoduje niekiedy odmienne ich traktowanie. Uważa się, że o ile Pakt Praw Cywilnych i Obywatelskich ma charakter niezbywalny to Pakt Praw Gospodarczych i Społecznych można traktować jako wytyczony kierunek dążeń, w zależności od potencjału gospodarczego poszczególnych państw i ich aktualnych możliwości w tym zakresie. Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu usiłuje przeciwstawić się tej interpretacji. Przyjęcie tej linii orzecznictwa na kontynencie europejskim jest tym bardziej uzasadnione, iż w roku 1961 w Turynie 28 państw przyjęło Europejską Kartę Praw Socjalnych (ang. European Social Charter ESC) będącą konwencją międzynarodową Rady Europy chroniącą podstawowe prawa społeczne i ekonomiczne obywateli państw sygnatariuszy). Dokument ten zaczął obowiązywać od roku 1965 po ratyfikacji przez dwie trzecie państw sygnatariuszy. Polska ratyfikowała Europejską Kartę Praw Socjalnych już w roku 1961. Zabezpiecza ona dziewiętnaście podstawowych praw, m.in. prawa do: pracy (art. 1), godnych warunków pracy (art. 2), bezpieczeństwa i higieny pracy (art. 3), godnego wynagrodzenia (art. 4), organizowania się (art. 5), ochrony dzieci i młodzieży (art. 7), ochrony zatrudnionych kobiet (art. 8), poradnictwa zawodowego (art. 9), szkolenia zawodowego (art. 10), bezpieczeństwa socjalnego (art. 12), pomocy socjalnej i medycznej (art. 13), korzystania z pomocy opieki społecznej (art. 14), a także prawo osób niepełnosprawnych fizycznie i umysłowo do szkolenia zawodowego, rehabilitacji i zabezpieczenia społecznego (art. 15).


1 2 3 Dalej..

 Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też:
Jak Internet nas zmienia?
Przed czym stoi świat?

 Zobacz komentarze (4)..   


 Przypisy:
[ 1 ] "ARTYKUŁ 1. Jeśli projekt ustawy finansowej, uchwalony przez Izbę Gmin i przesłany do Izby Lordów co najmniej na jeden miesiąc przed zakończeniem sesji, nie został uchwalony przez Izbę Lordów bez poprawek w ciągu jednego miesiąca od daty przesłania go do tejże Izby, to projekt ów, o ile Izba Gmin nie postanowi inaczej, zostanie przedłożony Jego Królewskiej Mości i stanie się ustawą Parlamentu z chwilą nadania mu sankcji królewskiej, pomimo że Izba Lordów nie wyraziła zgody na ów projekt ustawy.[...]". Ustawa o Parlamencie (The Parliament Act ) z 1911 r. z uwzględnieniem zmian z 1949 r. Powszechna historia państwa i prawa. Wybór tekstów źródłowych. Wyboru dokonali Marian Józef Ptak i Marek Kinstler, Wrocław 1999, s. 321. Zob. też hasło David Lloyd George [w:] Oksfordzki słownik biograficzny, Warszawa 1999.
[ 2 ] Thomas Frank, Co z tym Kansas? Czyli jak konserwatyści zdobyli serce Ameryki. Przedm. J. Żakowski, Warszawa 2008.
[ 3 ] W. Walters, J. H. Haahr, Zarządzanie Europą. Warszawa 2011.
[ 4 ] "Art. 3. Dla całych Niemiec istnieje jeden wspólny indygenat, skutkiem czego podwładni (poddani, obywatele) jednego państwa należącego do Związku uznawani są w każdym innym państwie Związku za krajowców i uprawnieni do zamieszkania na stałe, do działalności gospodarczej, do zajmowania urzędów publicznych, do nabywania własności ziemskiej, do uzyskania miejscowego obywatelstwa, do korzystania ze wszystkich innych praw obywatelskich na tych samych warunkach i w równy sposób co tubylcy, także w zakresie dochodzenia praw i ochrony prawnej". Konstytucja II Rzeszy Niemieckiej z 16 kwietnia 1871 r. [w:] Powszechna historia państwa i prawa. Wyd. cyt., s. 195.

« Prawo europejskie   (Publikacja: 04-07-2011 )

 Wyślij mailem..   
Wersja do druku    PDF    MS Word

Jerzy Kolarzowski
Doktor habilitowany, adiunkt w Instytucie Historyczno-Prawnym Uniwersytetu Warszawskiego (Wydział Prawa i Administracji). Współzałożyciel i rzecznik prasowy PPS (1987 - luty 1988), zwolniony z pracy w IPiP PAN (styczeń 1987), współredagował Biuletyn Informacyjny Ruchu Wolność i Pokój (1986–1987), sygnatariusz platformy Wolność i Pokój (1985), przekazywał i organizował przesyłanie m.in. do Poznania, Krakowa, Gdańska, Lublina i Puław wielu wydawnictw podziemnych. Posiada certyfikat „pokrzywdzonego” wystawiony przez IPN w 2003 r. Master of Art of NLP. Pisze rozprawę habilitacyjną "U podstaw europejskiej filozofii praw człowieka. Narodziny jednostki w sferze publicznej i prywatnej w pismach Braci Polskich". Zainteresowania: historia instytucji życia publicznego i prywatnego, myśl etyczna i religijna Europy (zwłaszcza okresu reformacji). Bada nieoficjalne nurty i idee inspirujące kulturę europejską. Hobby: muzyka poważna, fotografia krajobrazowa. Autor książki Filozofowie i mistycy

 Liczba tekstów na portalu: 51  Pokaż inne teksty autora
 Najnowszy tekst autora: Polski i brytyjski samorząd terytorialny - zasadnicze różnice
Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl. Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie, bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
str. 1982 
   Chcesz mieć więcej? Załóż konto czytelnika
[ Regulamin publikacji ] [ Bannery ] [ Mapa portalu ] [ Reklama ] [ Sklep ] [ Zarejestruj się ] [ Kontakt ]
Racjonalista © Copyright 2000-2018 (e-mail: redakcja | administrator)
Fundacja Wolnej Myśli, konto bankowe 101140 2017 0000 4002 1048 6365