Warszawa, dn. 26 marca 2007 r.

Szanowny Pan
Roman Giertych
- Wiceprezes Rady Ministrów
Minister Edukacji Narodowej RP

Szanowny Panie !

W związku z tym, że § 18 ust. 5 oraz § 20 ust. 3 projektu rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianu i egzaminów w szkołach publicznych przewiduje wliczanie do średniej ocen w ramach klasyfikacji rocznej uczniów oraz w ramach końcowej klasyfikacji uczniów kończących szkołę podstawową, gimnazjum, szkołę ponadgimnazjalną lub dotychczasową szkołę ponadpodstawową m.in. oceny z zajęć nieobowiązkowych z religii albo etyki pragniemy zwrócić uwagę, że projektowana regulacja prawna jest niezgodna z szeregiem istotnych norm konstytucyjnych i ustawowych.

Proponowana regulacja jest niezgodna z wyrażoną w art. 25 ust. 2 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. zasadą bezstronności władz publicznych w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, ponieważ promuje ona uczestnictwo i zaangażowanie uczniów w zajęcia katechetyczne, których zasadniczym elementem i celem jest przekaz nie wiedzy naukowej, lecz prawd wiary i moralności o podłożu konfesyjnym. Publiczne władze oświatowe popierają zatem upowszechnianie wśród uczniów światopoglądu religijnego. Wyraźnie potwierdza to treść uzasadnienia projektu rozporządzenia, w którym czytamy, iż wliczanie do średniej ocen m.in. oceny z religii ma stanowić motywacje dla uczniów uczęszczających na tego typu zajęcia.

Projekt we wspomnianym zakresie jest w związku z tym sprzeczny z wyrażoną w art. 10 ust 1. ustawy z 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, która stanowi, iż Rzeczpospolita Polska jest państwem świeckim, neutralnym w sprawach religii i światopoglądów. Tymczasem za pośrednictwem powyższych rozwiązań państwo angażuje się w sprawy religijno-światopoglądowe — popiera m.in. uczestnictwo uczniów w katechizacji oraz uwzględnia w swej percepcji ucznia oceny o charakterze konfesyjnym, formułowane przez katechetów, będące w szczególności ocenami zaangażowania w afirmację wartości religijnych. Oceny tego rodzaju mają zwłaszcza decydować o perspektywach nauki w gimnazjach czy szkołach ponadgimnazjalnych.

Wspomniane wyżej przepisy naruszają wyrażone w art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji RP zasadę równości wobec prawa, prawo do równego traktowania przez władze publiczne oraz zakaz dyskryminacji z jakiejkolwiek przyczyny. Osoby, które z racji wyznawanych przekonań w sprawach religijnych, nie będą uczęszczały na zajęcia etyki albo religii będą z tego powodu gorzej oceniane przez władze oświatowe, w konsekwencji będą miały gorsze możliwości kontynuowania nauki w wybranej szkole na wyższym szczeblu kształcenia. Omawiany projekt w sposób nieuzasadniony dyskryminuje zwłaszcza osoby niewierzące. Będą one siłą rzeczy uznawani na uczniów o niższej średniej ocen, czyli za uczniów gorszej kategorii.

Rozporządzenie zmierza do nadania nauczaniu religii oraz etyki jednej z istotnych przymiotów obowiązkowych przedmiotów nauczania w szkole. Jest to niezgodne z zasadą fakultatywności nauczania religii wyrażoną w art. 53 ust. 4 Konstytucji. Prawodawca przewiduje bowiem wprowadzenie instrumentu pozytywnej presji na uczniów, skłaniającego ich do uczęszczania na katechezę. Poprzez tego rodzaju regulację władze oświatowe przejmują na siebie funkcję immanentnie należącą do kościołów i związków wyznaniowych, czyli promocji edukacji i formacji religijnej. Taka postawa jest niezgodna z wyrażoną w art. 25 ust. 3 ustawy zasadniczej RP zasadą wzajemnej niezależności państwa i Kościoła w swoim zakresie. W praktyce będzie to prowadzić do promowania przez państwo w szkołach publicznych przede wszystkim katechezy rzymskokatolickiej.

Z niepokojem odnotowujemy pominięcie w konsultacjach społecznych Kościołów i innych związków wyznaniowych nierzymskokatolickich, zwłaszcza Polskiej Rady Ekumenicznej, a także organizacji reprezentujących światopogląd laicki.

W związku z powyższym wzywamy Ministra Edukacji Narodowej do odpowiedniej zmiany projektu rozporządzenia, tzn. do eliminacji regulacji przewidujących wliczanie oceny z religii albo z etyki do średniej ocen w danym roku nauki oraz do średniej na świadectwie ukończenia szkoły podstawowej, gimnazjum, szkoły ponadgimnazjalnej lub dotychczasowej szkoły ponadpodstawowej. W przypadku, jeżeli, mimo zgłoszonych zastrzeżeń, projekt stanie się obowiązującym prawem, podejmiemy działania zmierzające do stwierdzenia przez Trybunał Konstytucyjny jego niezgodności z Konstytucją RP. Jednocześnie zgłaszamy gotowość udziału w konsultacjach społecznych dotyczących rzeczonego projektu rozporządzenia.

Stowarzyszenie na rzecz Państwa Neutralnego Światopoglądowo „Neutrum"

Polskie Stowarzyszenie Racjonalistów