Racjonalista - Strona głównaDo treści


Fundusz Racjonalisty

Wesprzyj nas..
Zarejestrowaliśmy
199.559.403 wizyty
Ponad 1065 autorów napisało dla nas 7364 tekstów. Zajęłyby one 29017 stron A4

Wyszukaj na stronach:

Kryteria szczegółowe

Najnowsze strony..
Archiwum streszczeń..

 Czy konflikt w Gazie skończy się w 2024?
Raczej tak
Chyba tak
Nie wiem
Chyba nie
Raczej nie
  

Oddano 246 głosów.
Chcesz wiedzieć więcej?
Zamów dobrą książkę.
Propozycje Racjonalisty:
Sklepik "Racjonalisty"

Złota myśl Racjonalisty:
"Polski katolicyzm. Katolicyzm taki, jak urobił się historycznie w Polsce, rozumiem jako przerzucenie na kogoś innego - Boga - ciężarów nad siły. Jest to zupełnie stosunek dzieci do ojca. Dziecko jest pod opieką ojca. Ma go słuchać, szanować i kochać. Wypełniać jego przykazania. Więc dziecko może pozostać dzieckiem, ponieważ wszystka 'ostateczność' przekazana jest Bogu-Ojcu i jego ziemskiej ambasadzie,..
 Społeczeństwo » Socjologia

Etyczne zagadnienia polityki demograficznej w Europie [1]
Autor tekstu:

Spis treści:
1 Wstęp
2 Demografia
    2.1 Demografia Europy w ujęciu historycznym
    2.2 Aktualna polityka demograficzna UE
3 Analiza sytuacji demograficznej
    3.1 Ujęcie globalne
    3.2 Ujęcie europejskie
        3.2.1 Struktura przyrostu w poszczególnych krajach EU-27
        3.2.2 Struktura demograficzna Europy
        3.2.3 Zmiany liczby ludności Europy
        3.2.4 Demografia a rynek pracy i dynamika rozwoju
    3.3 Czy jest możliwe odwrócenie tego trendu?
4 Podsumowanie
5 Bibliografia

1 Wstęp

Statystyczne dane o sytuacji demograficznej Europy nie napawają optymizmem. Przyrost naturalny na starym kontynencie utrzymuje się od końca lat '70 [ 1 ] na średnim poziomie poniżej 2. Trzeba tu zauważyć, iż powszechnie przyjmuje się, że minimalny współczynnik zastępowalności pokoleń mieści się między 2,10-2,15. [ 2 ]

W niniejszym opracowaniu za główny wyróżnik sytuacji demograficznej przyjęto współczynnik przyrostu naturalnego, inaczej zwany wskaźnikiem dzietności. Wskaźnik ten jest liczony według następującego wzoru: liczba urodzin minus liczba zgonów dzielona przez liczbę mieszkańców miejsca, dla którego zrobiono obliczenia (np. dla Polski), następnie rezultat mnożymy przez 100% lub 1000‰ uzyskując wynik w promilach.


gdzie:
Sp — stopa przyrostu naturalnego
U — liczba urodzeń
Z — liczba zgonów
N — ogólna liczba ludności

2 Demografia

2.1 Demografia Europy w ujęciu historycznym

Przez wieki, liczba ludności rosła bardzo wolno. Spowodowane to było zbliżoną liczbą urodzeń i zgonów. Jak przedstawiono na wykresie 1. wysokie wskaźniki urodzeń, szły wówczas w parze z równie wysokimi współczynnikami umieralności, powodowanej epidemiami, wojnami oraz niskim poziomem medycyny. [ 3 ]

Wykres 1. Rozwój demograficzny Europy w latach 1100-2050


Źródło: wikipedia.org

Dopiero poprawa warunków życia w Europie w XVII i XVIII wieku doprowadziło do stopniowego wzrostu liczby ludności zamieszkałej na starym kontynencie na skutek nadwyżki urodzeń nad zgonami. Lepsze warunki sanitarne zaowocowały zmniejszoną umieralnością. [ 4 ]

Procesy zmian demograficznych jako jeden z pierwszych opisał angielski ekonomista Thomas R. Malthus. Jego teza opublikowana w opracowaniu „An Essay on Population" głosi iż gwałtowny wzrost populacji, spowodowany nadwyżką urodzeń, może spowodować znaczne zużycie zasobów i w konsekwencji wyczerpać bogactwa naturalne niezbędne do życia.

T. Malthus swoją koncepcją położył fundamenty pod opracowanie teorii określanej współcześnie jako teoria transformacji demograficznej (przejścia demograficznego). [ 5 ]

Wykres 2. Cztero-fazowy model transformacji demograficznej


Źródło: wikipedia.org

Według koncepcji czterofazowej przedstawionej na powyższym wykresie 2., faza pierwsza rozwoju demograficznego charakteryzuje się naturalnym procesem odtwarzalności pokoleń. Zarówno natężenie urodzeń jak i zgonów w tej fazie utrzymuje się na bardzo wysokim poziomie. Pierwsza faza jest charakterystyczna dla ludności o niskim stopniu rozwoju gospodarczego. [ 6 ]

W fazie drugiej występuje zmniejszanie się umieralności przy zachowaniu rozrodczości na wysokim poziomie. W fazie tej osiągnięcia medycyny znajdują swój wyraz przede wszystkim w zmniejszeniu natężenia zgonów. Fakt wolniejszych zmian obyczajów i świadomości zapewnia utrzymywanie rodności na poziomie zbliżonym do fazy pierwszej.

Charakterystyczne dla fazy trzeciej jest większe obniżenie poziomu dzietności od umieralności. Na przełomie fazy drugiej i trzeciej przyrost naturalny osiąga najwyższy poziom.

W fazie czwartej liczba urodzeń zbliża się do niskiego poziomu umieralności. Ilość zgonów jest bliska minimalnych wartości, co wynika głównie z rozwiniętej medycyny. W fazie tej pojawia się możliwość stabilizacji procesu reprodukcji na niskim poziomie przyrostu naturalnego.

Nie wyklucza się tu również sytuacji, w której ilość urodzeń będzie niższa od ilości zgonów. Jednak w przypadku długoterminowego utrzymywania się takiego stanu liczebność populacji może się zmniejszać. Taka sytuacja może być określana czasami mianem fazy piątej. Aktualnie większa część Europy znajduje się w takim położeniu.

W myśl powyższej teorii 4-ro fazowej mianem transformacji demograficznej lub demograficznego przejścia jest zwrot od wysokiej do niskiej umieralności i płodności.

Sytuację demograficzną krajów rozwijających się gospodarczo opisują pierwsze trzy fazy. Natomiast czwarta i piąta faza jest typowa dla obecnej sytuacji demograficznej krajów wysoko rozwiniętych.

2.2 Aktualna polityka demograficzna UE

Choć polityka rodzinna w Europie jest znana już w początkach XX wieku, [ 7 ] zastanawia fakt iż szersze zainteresowanie Unii Europejskiej zagadnieniem demografii ma swoje początki dopiero ok 2006 roku. [ 8 ]

Obecnie nie można mówić o jednej, europejskiej polityce rodzinnej, gdyż w tej dziedzinie państwa członkowskie obowiązuje zasada pomocniczości, w myśl której „Unia działa tylko wtedy, gdy jej działanie jest skuteczniejsze niż działanie podejmowane na szczeblu narodowym, regionalnym lub lokalnym". [ 9 ]

Zakłada się, że każde państwo europejskie we własnym interesie prowadzi politykę rodzinną, którą określa tradycja, doświadczenie społeczne i kultura właściwa każdemu narodowi. Jedynym zagadnieniem aktualnie podejmowanym przez instancje europejskie jest dbanie o zgodność systemów ubezpieczeń społecznych, międzygeneracyjną solidarność oraz o problematykę łączenia życia zawodowego z rodzinnym. [ 10 ]

Interesujące jest spojrzenie na zagadnienia ludnościowe klasyka europejskiej filozofii Platona: „Najpierw ustalić musimy, jaka powinna być liczba mieszkańców, następnie porozumieć się co do tego, na ile i na jak wielkie części podzielić ich należy, po czym możliwie jak najrówniej rozdzielić między nich ziemię i siedziby. Ilość obywateli określi się we właściwy sposób, biorąc pod uwagę obszar kraju i sąsiadujące państwo. Obszar kraju powinien być taki, ażeby ziemia mogła zaspokoić skromne potrzeby mieszkańców — nie większy bynajmniej — a mieszkańców znowu musi być tylu, żeby mogli się obronić przed napaścią ościennych plemion i swym sąsiadom, jeżeliby zostali napadnięci, zdolni byli skutecznie przychodzić z pomocą." [ 11 ]

Zgodnie z powyższą koncepcją w Europie istnieje silne lobby dążące do osiągnięcia „optymalnego światowego zaludnienia". [ 12 ] Jedną z bardziej prężnie działających organizacji tego typu jest brytyjskie OPT (Optimum Population Trust). Grupa ta, posługując się wskaźnikiem zaludnienia (ha/osobę) uważa za optymalną liczbę ludzi od 2,7 mld do 5,1 mld osób. Natomiast zgodnie z dzisiejszymi trendami w 2050 roku na świecie będzie ponad 9 mld ludzi. W celu zmniejszenia prognozowanej populacji o 60% OPT propaguje posiadanie nie większej ilości dzieci niż dwójkę. [ 14 ] Jednakże przy aktualnej liczbie mieszkańców ziemi sięgającej ponad 6,8 mld ludzi taki plan może zostać zrealizowany tylko poprzez radykalną redukcję. [ 15 ]

3 Analiza sytuacji demograficznej

3.1 Ujęcie globalne

Niespełnajedna piąta ludności świata (19%) zamieszkuje w regionach rozwiniętych (ponad 60% w Europie); pozostałe 81% stanowią mieszkańcy krajów rozwijających się, w tej liczbie 14% przypada na mieszkańców Afryki, 61% — Azji i Oceanii, niemal 9% — Ameryki Łacińskiej i Karaibów. Proporcje te będą zmieniać się w przyszłości.

O kierunku zmian i prognozowanych wielkościach odpowiednich odsetków informują dane z poniższej tabeli 1. [ 16 ]

Tabela 1 Rzeczywista struktura ludności świata według kontynentów i krajów w roku 2004, oraz struktury przewidywane w latach 2025 i 2050 (w procentach)

Kontynenty(kraje) Lata
2004 2025 2050
OGÓŁEM [%] 100 100 100
Indie 17 17,2 17,6
Chiny 20,3 18,8 15,5
Azja i Oceania (bez Indii i Chin) 23,8 25 25,5
Ameryka Północna 5,1 4,9 4,9
Ameryka Łacińska i Karaiby 8,6 8,6 8,4
Europa 11,4 9,1 7,2
Afryka 13,8 16,6 20,9

Źródło: World Population Features. Long-Range World Population Projections Based on the 1998 Revision, United Nations, 1999; 2004 World Population Data Sheet of the Population Reference Bureau, www.prb.org


1 2 3 Dalej..

 Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też:
Michael Ruse: ewolucja człowieka jest dużym problemem dla chrześcijan
Małe różnice wyzwalają wielką wredność

 Zobacz komentarze (6)..   


 Przypisy:
[ 1 ] Dane Eurostat
[ 2 ] Irena Kowalska, Sytuacja demograficzna Polski na tle Europy i świata, SGH, Warszawa 2004
[ 3 ] Op. cit.
[ 4 ] Irena Kowalska, Sytuacja demograficzna Polski na tle Europy i świata, SGH, Warszawa 2004
[ 5 ] Irena Kowalska, Sytuacja demograficzna Polski na tle Europy i świata, SGH, Warszawa 2004
[ 6 ] Op. cit.
[ 7 ] J. Krupska, Sytuacja demograficzna Polski na tle świata i Europy, Warszawa 2005
[ 8 ] Tackling Demographic Change, dostępne w World Wide Web: http://ec.europa.eu/ (z dn. 02.04.2010)
[ 9 ] J. Krupska, Sytuacja demograficzna Polski na tle świata i Europy, Warszawa 2005
[ 10 ] Danuta Hübner, Europa musi być bliżej obywateli, dostępne w World Wide Web: http://www.euractiv.pl/ (z dn. 02.04.2010)
[ 11 ] Platon, Prawa, Warszawa 1960
[ 12 ] Contraception cheapest way to combat climate change, dostępne w World Wide Web: http://www.telegraph.co.uk/ (z dn. 25.05.2010), Stanisław Jedynak , Demografia a etyka w perspektywie ekorozwoju — nadzie i niebezpieczeństwa, Lublin 2007.
[ 14 ] Towards sustainable and optimum populations, dostępne w World Wide Web: http://www.optimumpopulation.org/ (z dn. 08.05.2010)
[ 15 ] London School of Economics: Reduction of world population by between three to five billion people between now and 2050, dostępne w World Wide Web: http://seeker401.wordpress.com/ (z dn. 25.05.2010)
[ 16 ] World Population Features. Long-Range World Population Projections Based on the 1998 Revision, United Nations, 1999; 2004 World Population Data Sheet of the Population Reference Bureau, www.prb.org.

« Socjologia   (Publikacja: 04-07-2010 )

 Wyślij mailem..   
Wersja do druku    PDF    MS Word

Łukasz Olko
Student zarządzania SGH
Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl. Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie, bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
str. 7385 
   Chcesz mieć więcej? Załóż konto czytelnika
[ Regulamin publikacji ] [ Bannery ] [ Mapa portalu ] [ Reklama ] [ Sklep ] [ Zarejestruj się ] [ Kontakt ]
Racjonalista © Copyright 2000-2018 (e-mail: redakcja | administrator)
Fundacja Wolnej Myśli, konto bankowe 101140 2017 0000 4002 1048 6365