Dualistyczna koncepcja dobrego Ahura Mazdy i złego Ahrimana, stanowiący główny nurt zoroastryzmu przyczyniła się kapitalnie do rozwoju myśli manichejskiej. W III wieku n.e. kiedy religia perska znajdowała się właściwie u szczytu swego istnienia, twórca manicheizmu, Mani, zasymilował i zmodyfikował swoją pro perską doktrynę religijną na nowym podłożu. Główny trzon nowo powstałej religii Maniego stanowiło właśnie przekonanie o nieustannej walce ciemnego pierwiastka zła z światłością dobroci. Wygrana Światłości była właściwie tylko kwestią czasu, więc wyznawcy manicheizmu żyli w ciągłym oczekiwaniu na rychły koniec świata. Ich życie, obok modlitwy, cechowała skrajna asceza, która przybierała najjaskrawszy wyraz w sprawach seksualnych. Za główne dzieło Maniego i podstawową biblię jego religii uważa się Szahpuhrakan i Arżang, co zaś tyczy się tego ostatniego, to kwestia jest sporna.
Manicheizm jak każda nowość w skostniałej cywilizacyjnej religii, szybko rozpowszechniła się na kraje Azji Mniejszej. Szybko też przeniknęła do doktryny nowego Kościoła Chrześcijańskiego. Początkowo gorącym jej zwolennikiem, a później zagorzałym przeciwnikiem, był późniejszy biskup Hippony i Ojciec Kościoła św. Augustyn (Aureliusz Augustyn).
Związki Augustyna z manicheizmem są bardzo ciekawe, ale i nie wyjaśnione do końca. Wiadomo, że jako młody chłopak miał dwie konkubiny, a z jedną z nich miał dziecko. Kiedy jednak przeszedł na chrześcijaństwo, oddalił je i w roku 387 przyjął chrzest stając się pełnoprawnym chrześcijaninem.
Jako chrześcijanin rozpoczął swoją głośną i gwałtowną polemikę z wyznawcami manicheizmu. Na swoim przykładzie starał się pokazać im, że są w błędzie i winni się nawrócić. Uznawał tą religijną doktrynę za herezję i z tego właśnie tytułu tępiona ona była przez niego samego jak i późniejsze instytucje Kościoła.
We wczesnym okresie istnienia Kościoła manicheizm skutecznie konkurował z religią chrześcijańską. Do tego stopnia, że niektóre aspekty przesiąkły z wrogiego ideologicznie obozu. Chodzi głównie o przeświadczenie o istnieniu dwóch pierwiastków, dychotomii metafizyki. Jednakże po upadku Cesarstwa Rzymskiego w roku 476, kiedy ośrodek cywilizacji przeniósł się, a właściwie uległ rozdrobnieniu, manicheizm zaczął zamierać. Obecnie praktycznie nie istnieje, pozostając reliktem myśli religijnej istoty ludzkiej.