1) [206/81; Do Kr. Ministerstwa Spraw Zagranicznych; Rzym; 24 października 1945; Rozmowa z prof. Stanisławem Grabskim, Wiceprzewodniczącym Rady Narodowej ..] (..) W czasie rozmowy poruszyliśmy wiele tematów, a między innymi sprawę stosunków między państwem polskim a Kościołem katolickim. Prof. Grabski, który jako Minister Sprawiedliwości i Wyznań przygotowywał w 1924 roku Konkordat z Watykanem, jest przekonany, że nawet bez Konkordatu stosunki te mogą być wznowione i że będą mogły rozwinąć się normalnie. Jego zdaniem Stolica Apostolska powinna jednak wystąpić z inicjatywą zbliżenia i powinna uznać rząd Warszawski [ 1 ]. (..) 2) [548/231; Do Królewskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Rzymie; 23 listopada 1945; Wizyta u Ministra Administracji Publicznej Kiernika — Wewnętrzna polityka Polski] (..) Minister Kiernik potwierdził
mi to co już słyszałem uprzednio, a mianowicie fakt, że to on zaproponował
na posiedzeniu Rady Ministrów, by zerwać konkordat z Watykanem. „Wszystkich
nas gniewa stanowisko jakie zajmuje Kościół wobec nas i te nieustanne pogwałcenia
Konkordatu. Jestem praktykującym katolikiem lecz gdy pomyślę, że Ojciec Święty
ani razu nie zabrał głosu, by wystąpić w naszej obronie, to dochodzę do
wniosku, że dla ułożenia naszych stosunków z Kościołem w sposób normalny
potrzebne było zerwanie Konkordatu. W Polsce panowała zawsze i będzie panować
całkowita swoboda religijna". 3) [214/70; Do Królewskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Rzymie; 10 stycznia 1946; Posiedzenie Krajowej Rady Narodowej - Polska polityka wewnętrzna. Mój rapport z 2 bm. Nr 7/5] (..) W ostatnim dniu obrad Krajowej Rady Narodowej, Premier Osóbka-Morawski odpowiedział również na interpelację w sprawie działalności polskiego kleru, stwierdzając, że rząd odnosił się jak dotąd z chrześcijańską naprawdę cierpliwością w stosunku do pewnych wystąpień księży. „Teraz jednak gdy nie wiąże już nas Konkordat - powiedział - uprzedzam tych wszystkich, którzy powinni być uprzedzeni, że pełne poszanowanie praw obowiązujących w naszym kraju jest konieczne" [ 3 ]. (..) 4) [R/t; 4488/1643; Do Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Rzymie; 26 listopada 1946; Wizyta pożegnalna u premiera i u marszałka Polski] (..) W dalszym ciągu naszej
rozmowy poruszyliśmy wiele tematów, a mianowicie: (..) problem coraz bardziej
reakcyjnej roli jaką odgrywa dzisiaj Watykan. Marszałek zajął bardzo
zdecydowaną postawę w stosunku do tego ostatniego zagadnienia, rozwodząc się
na ten temat szeroko: „Watykan stał się czymś w rodzaju agencji
europejskiej Stanów Zjednoczonych, ogniskiem wszelkiej reakcji, centrum
wszystkich intryg skierowanych przeciwko demokracji i postępowi. Z najwyższym
zainteresowaniem przeczytałem rewelacje podane przez prasę włoską o nabyciu
przez Watykan w imieniu i na rachunek kapitałów amerykańskich szeregu
kompleksów przemysłowych. Wiem, że Amerykanie wywarli wszelkie możliwe
naciski na rząd włoski, by odstąpił Watykanowi za jakąś śmieszną sumę
gmachy i tereny Wystawy Międzynarodowej z roku 1942. (Oświadczyłem Żymirskiemu,
że nic o tym nie wiedziałem i że o ile prawdą jest, że Watykan usiłował
zrobić znakomity interes nabywając całość terenów Wystawy 1942, o tyle
nigdy nie słyszałem o tym, by Stany Zjednoczone interweniowały w tej sprawie i wywierały naciski na rząd włoski). Nie zdziwiła mnie zupełnie akcja
Watykanu we Francji i we Włoszech zmierzająca do tego, by katolicy głosowali
na ściśle określone partie i nie popierali pod żadnym pozorem partii naprawdę
demokratycznych i postępowych. Biskupi i ich parafianie tworzą wspólny front
by ekskomunikować i grozić potępieniem katolikom, którzy zapisali się do
partii komunistycznej czy socjalistycznej. Lecz księża nie tylko mieszają się
bezprawnie do spraw politycznych czego dowodem było ostatnio oświadczenie
biskupów zebranych w Częstochowie, ale także, co w naszych oczach jest rzeczą
znacznie poważniejszą, udzielają codziennie, nieustannie, poparcia bandom
zatruwającym życie w naszym kraju. Mamy wiele dowodów w ręku potwierdzających
współpracę kleru z tymi wrogami ojczyzny, wskazujących na pomoc jakiej
dostarczają księża członkom N.S.Z. oraz innym bandytom, podkreślających
fakt, że kler nie tylko odnosi się z obojętnością lecz także pochwala
bezpośrednio akty gwałtu dokonywane przez antysemitów. Otóż, jeśli księża
nie przestaną popierać w sposób równie skandaliczny reakcji we wszystkich
jej formach, rząd będzie zmuszony do przejścia od defensywy do ataku i do
zastosowania najbardziej surowych środków wobec tych niegodnych
przedstawicieli Chrystusa. Społeczeństwo polskie jest w swej ogromnej większości
katolickie i rząd odnosi się z najwyższym szacunkiem do religii: lecz jeżeli
księża zamierzają wykorzystywać swój status eklezjastyczny i wpływy jakie
posiadają wśród wiernych po to, by sabotować działalność rządu, podważać
jego siły i podstawy, utrudniać rozwój instytucji demokratycznych, to mylą
się oni głęboko i narażają się na okrutne rozczarowania. Przed i po
wyborach rząd zdecydowany jest działać z największą surowością i energią w tej sprawie". 5) [R/t; 4628/1667; Do Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Rzymie; 2 grudnia 1946; Wizyta pożegnalna u prezydenta Bieruta] (..) Prezydent poruszył z kolei sprawę stosunków między Watykanem a Polską; zagadnienie to omówił on szeroko kilka dni temu w wywiadzie udzielonym dziennikarzowi Pruszyńskiemu (vide depesza z 27 listopada Nr 4529/1649 i poprzednie). Oświadczył mi, że według otrzymanych wiadomości Watykan przyjął wywiad z zadowoleniem i że można mieć uzasadnione nadzieje, iż w niedługim czasie stosunki między Stolicą Apostolską a Polską powrócą do normalnych. Inicjatywa winna jednak wyjść od Watykanu, który zalicza się do tych czterech czy pięciu państw upierających się przy uznawaniu pozbawionego wszelkiego znaczenia rządu Arciszewskiego. Polska powita z radością nawiązanie normalnych stosunków z Watykanem i nie jest przeciwna przestudiowaniu możliwości podpisania nowego Konkordatu, pod warunkiem jednak, że kler powstrzyma się od zwalczania rządu i popierania wrogów narodu. Kler powinien zajmować się sprawami ducha i religii, a nie polityką [ 5 ]. (..) Źródło: Eugenio Reale, Raporty. Polska. 1945-1946, „Biblioteka Kultury", tom 164, Instytut Literacki, Paryż 1968. Przypisy: [ 1 ] Eugenio Reale, Raporty. Polska 1945-1946,
"Biblioteka Kultury", t. 164, Instytut Literacki, Paryż 1968, s. 24. [ 2 ] Jw., s.
48-49. [ 3 ] Jw., s.
102. [ 4 ] Jw., s.
265-267. [ 5 ] Jw., s.
273. |
Oryginał.. (http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,2897) (Ostatnia zmiana: 08-11-2003) |