Opinia prof. Michała Pietrzaka o nowelizacji ustaw w konsekwencji ratyfikacji
konkordatu i w celu zapewnienia równouprawnienia wyznań
(1 stycznia 1995 r., Warszawa)
Nie kwestionowana, ale nie zawsze przestrzegana w praktyce
zasada równouprawnienia wyznań, wymaga aby uprawnienia, które uzyskał Kościół
katolicki w konkordacie a także w wyniku nowelizacji ustawy o stosunku
Państwa do Kościoła katolickiego w latach 1990-1993, zostały rozciągnięte
na pozostałe kościoły i związki wyznaniowe. Zadanie to może być zrealizowane w różny sposób. Wydaje się, że najlepszym rozwiązaniem praktycznym byłoby
ograniczenie nowelizacji do trzech ustaw, aby zapewnić możliwie szybkie
zakończenie prac legislacyjnych. Są nimi: ustawa o gwarancjach wolności
sumienia i wyznania, kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz prawo o aktach stanu
cywilnego. W ustawie o gwarancjach wolności sumienia i wyznania nowelizacja
powinna dotyczyć:
1. uprawnień autonomiczno-samorządowych, których podstawą jest prawo
wewnętrzne (statuty), obejmujące m.in. tworzenie jednostek organizacyjnych
wyposażonych w osobowość prawną i samodzielność powoływania na stanowiska
wewnątrz wyznaniowe (art. 4, 5, 6, 7 konkordatu),
2. uprawnień gwarantujących nienaruszalność cmentarzy z obowiązkiem
chowania zmarłych innych wyznań lub bezwyznaniowych (art. 8 ust. 3 i 24
konkordatu),
3. uprawnień do swobodnego wykonywania kultu religijnego (art. 8 ust.
1, 2, 4, 5),
4. uprawnień do nauczania religii w szkołach i przedszkolach (art.
12 konkordatu),
5. uprawnień do praktyk religijnych na obozach (art. 13 konkordatu),
6. uprawnień do zakładania i prowadzenia placówek oświatowych i wychowawczych
oraz wspierania finansowego przez państwo (art. 14 konkordatu),
7. uprawnienia do tworzenia szkół wyższych, odrębnych wydziałów na
uniwersytetach państwowych oraz określenia trybu i zakresu uznawania przez
państwo kościelnych stopni i tytułów naukowych w drodze umowy oraz udzielania
im pomocy finansowej (art. 15 konkordatu),
8. uprawnień duszpasterskich w wojsku, zakładach karnych i poprawczych,
szpitalach i sanatoriach (art. 16 ust. 1, 2, art. 17 konkordatu),
9. uprawnień duchownych i alumnów seminariów w zakresie służby wojskowej
(art. 16 ust. 3, 4 i 5 konkordatu),
10. uprawnień wyznawców do tworzenia organizacji zgodnie z prawem wewnętrznym
(art. 19 konkordatu),
11. uprawnień do posiadania własnych środków społecznego przekazu (art.
20 konkordatu i ustawa o łączności z 1990 r.),
12. uprawnień do organizowania zbiórek publicznych (art. 21 konkordatu),
13. uprawnień do zrównania działalności charytatywno-opiekuńczej, naukowej,
oświatowo-wychowawczej z działalnością prowadzoną przez instytucje państwowe
(art. 22 ust. 1 konkordatu),
14. uprawnienia do otrzymywania dotacji państwowych w celu konserwacji
zabytkowych obiektów sakralnych (art. 22 ust. 4 konkordatu),
15. uprawnienia do zakładania fundacji i posiadania przez nie specjalnych
uprawnień na wzór art. 58 ustawy katolickiej,
16. uprawnień natury finansowej jakie posiada Kościół katolicki (zwolnienia
podatkowe, od opłat skarbowych, od ceł itp.),
17. uprawnienia do otrzymywania na własność nieruchomości państwowych w celu przywrócenia w nich sprawowania kultu religijnego, działalności
oświatowo-wychowawczej, opiekuńczej i charytatywnej oraz nieruchomości
rolnych na Ziemiach Zachodnich i Północnych, jakie już posiada Kościół
katolicki.
Nowelizacja kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa o aktach stanu
cywilnego powinna uwzględnić uprawnienia wszystkich kościołów i związków
wyznaniowych, legalnie istniejących w Polsce i mających małżeńskie prawo
religijne, do udzielania ślubów wyznaniowych, wywołujących skutki cywilne,
przy spełnieniu określonych warunków (art. 10 konkordatu).
*
Tekst publikowany w: „Konkordat Polski 1993. Wybór materiałów źródłowych z lat 1993-1996". Wybór tekstów: Czesław Janik, Uniwersytet Warszawski,
Instytut Nauk Politycznych, Warszawa 1997, przygotowany na zlecenie Komisji
Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu Ustawy o ratyfikacji Konkordatu
między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską. |