Uwagi prof. Michała Pietrzaka dotyczące uzasadnienia projektu ustawy o ratyfikacji Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzeczypospolitą Polską podpisanego 28 lipca 1993 r.
(19 listopada 1997 r., Warszawa)

1. Rezygnacja z Deklaracji nie ma żadnego uzasadnienia merytorycznego. Ustalenia Deklaracji mają istotne znaczenie wówczas, gdy powstaną rozbieżności interpretacyjne.

2. Ad 8 i 9. Ani projekt ustawy ratyfikacyjnej rządu H. Suchockiej, ani rządu W. Pawlaka, ani rządu J. Buzka nie powołują przepisu konstytucji, który upoważniał rząd do podpisania konkordatu 28 lipca 1993 r. Art. 82 obowiązującej wówczas konstytucji taką możliwość wykluczał. Nakazywał regulację sytuacji majątkowej i prawnej Kościoła Katolickiego w drodze ustawy. Artykuł ten stanowił lex specialis w stosunku do art. 52 ust. 7 przyznającego rządowi uprawnienie do zawierania umów międzynarodowych (lex generalis).

3. Ad 11. Tę interpretację art. 1 Konkordatu należy podać do publicznej wiadomości, gdyż odbiega ona w sposób zasadniczy od ustaleń Deklaracji.

4. Ad 12. Zawiadomienie rządu o nominacji biskupów ma charakter kurtuazyjny, jego zastrzeżenia do osoby kandydata nie nakładają na Stolicę Apostolską obowiązku ich uwzględnienia.

Zastrzeżenie konkordatu o powoływaniu Polaków na stanowiska biskupów są tak oczywiste współcześnie, że całkowicie zbędne. Powołanie Niemca czy Nigeryjczyka na stanowisko biskupa w Polsce oznaczałoby przecież upadek prestiżu Kościoła.

5. Ad 13. Interpretacja fatalna. Określenie „własna dziedzina" jest mało precyzyjne a przez to podatne na rozbieżne interpretacje. Małżeństwo i szkołę Kościół i Państwo uważają przecież za własną dziedzinę.

6. Ad 14. Tak, jest to jednostronna rezygnacja z suwerennych praw Państwa na rzecz Kościoła. Nie rozumiem dlaczego obecna sytuacja ma być niepokojąca. Małżeństwo kanoniczne nie wywołuje obecnie żadnych skutków w prawie państwowym. Udzielanie ślubów kanonicznych osobom związanym ślubem cywilnym godzi przede wszystkim w autorytet Kościoła.

7. Ad 15. Wypadki takie są sporadyczne albo w ogóle nie mają miejsca.
Współdziałanie Kościoła z Państwem w sprawach finansowych ma się odbywać na bazie obowiązującego ustawodawstwa i musi uwzględniać potrzeby Kościoła (termin „uwzględni"). Szara strefa mogłaby zniknąć jedynie wówczas, gdyby likwidacji uległy wszystkie przywileje podatkowe i celne Kościoła.

8. Ad 16. Całkowicie błędna i bezpodstawna interpretacja art. 12 ust. 1 Konkordatu. Przecież pozbawia on młodzież katolicką szkół ponadpodstawowych uprawnień przyznanych jej przez ustawę o systemie oświaty. Konkordat nie mówi ani słowa o kompetencjach uczniów.

9 . Ad 19. Nie odpowiada prawdzie stwierdzenie, że ratyfikacja konkordatu nie pociągnie za sobą obciążeń finansowych Państwa. A finansowanie PAT, katechetów w przedszkolach, wydziałów teologii na uniwersytetach państwowych?

10. Konkordat może być ratyfikowany zgodnie z art. 90 Konstytucji. Dotyczy on umów, w których Polska przekazuje organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach. W konkordacie Polska przekazała kompetencje urzędników stanu cywilnego duchownym, przed którymi składają nupturienci oświadczenie woli w sprawie małżeństwa cywilnego, a zawarcie małżeństwa kanonicznego wywiera takie skutki jak zawarcie małżeństwa cywilnego. Kościół posługuje się prawem kanonicznym, które w stosunku do prawa polskiego jest prawem obcym, ponieważ organy polskie nie uczestniczą przy jego tworzeniu. Art. 90 Konstytucji dotyczy ograniczenia suwerenności Państwa Polskiego a konkordat tę suwerenność ogranicza.