Mamy „przyjemność" żyć w czasach szybkich zmian popytu na specjalistów. W ostatnim półwieczu, w naszym kraju, istotnie zmniejszyło się między innymi zapotrzebowanie na fachowców od wydobywania węgla kamiennego. Spowodowało to, że górnicy węglowi z grupy uprzywilejowanych spadli do grupy niepotrzebnych. Kiedyś byli przodującą grupą klasy robotniczej. Dzisiaj media pokazują ich wyłącznie przy okazji katastrof w kopalniach, jak giną w bieda szybach lub jak agresywnie manifestują w sprawie swoich „przywilejów". Spójrzmy na naszych węglowych gwarków łaskawszym okiem.

PRL — złote czasy dla węgla

Przez cały okres PRL-u węgiel był naszym najważniejszym produktem eksportowym i źródłem dewiz, był naszym „czarnym złotem". Górnicy węglowi wraz z hutnikami byli najważniejszą grupą zawodową klasy robotniczej. Jako przodownicy pracy swoje normy „często" przekraczali o kilkaset procent. Ich święto Barbórka była omalże świętem narodowym. Dostojnicy partii i państwa obowiązkowo, przed uroczystą akademią gdzie wręczano niekoniecznie zasłużonym górnikom najwyższe odznaczenia i medale, osobiście wizytowali w obecności mikrofonów i kamer pracujących w znoju na przodkach górników. Wiecznym problemem Ministerstwa Górnictwa i Energetyki był brak rąk do pracy. W każdym Urzędzie Powiatowym każdy dorosły mężczyzna bez kłopotu mógł otrzymać skierowanie do pracy w kopalni wraz z darmowym biletem PKP (mając 18 lat skorzystałem z tej możliwości). Początkowo do pracy w kopalniach przymuszano poborowych i więźniów. Sytuacja diametralnie zmieniła się pod koniec lat 80-ych ubiegłego wieku.

Przyczyny zmniejszenia zapotrzebowania na górników węglowych

Jednocześnie zadziałało kilka niezależnych i niekorzystnych dla węglowych gwarków okoliczności:

1. Nastąpiło globalne zmniejszenie zapotrzebowanie na węgiel kamienny. Do ogrzewania mieszkań i w hutnictwie coraz częściej zaczęto używać gazu ziemnego lub ropy naftowej a do wytwarzania energii elektrycznej — energii atomowej.
2. Udostępniono i rozpoczęto na dużą skalę wydobycie nowych złóż węgla kamiennego miedzy innymi w Australii i RPA. Tamtejsze złoża zalegają w korzystnych warunkach geologiczno-górniczych. Ich eksploatacja jest łatwiejsza i tańsza niż na Śląsku. Spowodowało to dodatkowe zmniejszenie zapotrzebowania na nasz węgiel i spadek jego ceny.
3. W górnictwie nastąpiła rewolucja technologiczna. Łopatę, kilof, ręczną wiertarkę, stojaki drewniane służące do zabezpieczania wyrobisk zastąpiono kombajnami, wozami wiertniczymi, zmechanizowaną obudową hydrauliczną itp. Wzrosła wydajność pracy - zmniejszyło się zapotrzebowanie na górników.

W/w okoliczności spowodowały, że sytuacja górników węglowych zmieniła się diametralnie. Z sytuacji dużych niedoborów w krótkim czasie górnicy węglowi znaleźli się w sytuacji nikomu niepotrzebnych. Spadli z wysokiej drabiny. Wydobycie węgla w Polsce (zapotrzebowanie na węgiel w Polsce) zmniejszyło się z ok. 200 mln ton w 1980 r do ok.100 mln ton w 2004 r. Równie wysoki był w tym okresie spadek zatrudnienia. Rok 2005 okazał się za sprawą Chin nieco dla nich łaskawszy.

Warunki BHP w kopalniach

Górnicze przepisy BHP pisane są krwią. Wszystkie wypadki w kopalniach są rejestrowane i analizowane przez Urząd Górniczy. Jeśli wypadek nastąpił mimo przestrzegania aktualnie obowiązujących przepisów BHP to po wypadku często dopisuje się nowy rozdział. Ostatni wypadek w kopalni Zofiówka w którym poniosło śmierć trzech górników będzie potwierdzeniem tej prawdy i jak poinformował prezes Wyższego Urzędu Górniczego przepisy BHP mają być stosownie uzupełnione. Z racji mnogości zagrożeń i zmiennych, niepowtarzalnych, warunków geologiczno-górniczych przepisy BHP są wyjątkowo rozbudowane. Spełnienie wszystkich wymagań tych przepisów „przeszkadza" w uzyskaniu oczekiwanej wydajności pracy i minimalizacji kosztów wydobycia. Jest tajemnicą poliszynela, że górnicze przepisy są z tych powodów nagminnie omijane.

***

Drodzy czytelnicy, jeśli media będą pokazywały górników w negatywnym świetle, oceniając ich weźmy pod uwagę istotne „okoliczności łagodzące":

• Pracują w naprawdę wyjątkowo niebezpiecznych warunkach;
• Znaleźli się w sytuacji — DO LIKWIDACJI — z powodów od nich niezależnych.

Przy okazji Barbórki 2005 życzmy im wszystkiego najlepszego. Niech dotrwają bez wypadków, w zdrowiu, do wymarzonej emerytury górniczej.