Przekaźnik
Autor tekstu:

Przekaźnik telewizyjny zmienia znaczenie w informacje. [ 1 ] Rola przekaźnika, którą opisuje Baudrillard ma charakter przekazu. Tworząc własną rzeczywistość, przekaźnik telewizyjny zaciera granice miedzy rzeczywistością, a tym co medialne. Przekaźnik nie jest już pośrednikiem odbiorcy dla rzeczywistości. Jest formą przekazu, która rozwarstwia rzeczywistość. Płynne przejścia obrazu brutalnego do łagodnego jest w dzisiejszym świecie normalne. [ 2 ] Wystarczy wyobrazić sobie tutaj włączony telewizor, a w nim płynne zmiany miedzy reklamą podpaski, a następującej po niej informacji o umierających z głodu afrykańskich dzieciach. Pozostańmy przy włączonym telewizorze i kolejnej jego funkcji, tym razem poprzez oglądanie bezpośrednich transmisji z wydarzeń, dokładnych narracji czy też reportaży narasta dystans do świata. Taka ,,relacja na żywo" narzuca odbiorcy własny system montażu, segmentacji i interpretacji świata. Technologiczny proces komunikacji mass mediów ma na celu przekazanie nam formy imperatywnego przekazu. [ 3 ]

Przerwiemy teraz na chwile analizę problematyki przekaźnika, aby móc zatrzymać wątek dokładnie w tym miejscu. Ze względu na temat mojej pracy musze naświetlić problem manipulacji, jaka w tym momencie się urzeczywistnia. Warunkowanie jest rodzajem związku dwóch zdarzeń, w konsekwencji mających na celu wywarcie wpływu na człowieka. [ 4 ] Przytaczając tutaj dla rozjaśnienia eksperyment Pawłowa z warunkowaniem psów, w którym to pokarm jest bodźcem, a wydzielanie śliny na pokarm reakcją bezwarunkową. I tak też jest z warunkowaniem w naszym procesie komunikacji: proces komunikacji przyjmie tu formę bodźca, sam przekaz -reakcje bezwarunkową. Warunkowanie ma sprawić, aby na pierwszym planie znalazła się informacja jako towar. Warunkowanie jest skuteczną i niebezpieczną manipulacją stosowaną długoterminowo; z łatwością zakotwicza się w nas pod płaszczem powtarzalności. Warunkowanie może wystąpić w naszym przypadku nieświadomie. Wręcz możemy założyć, że tak się stało w momencie, kiedy zapoznawaliśmy się z telewizją. Młody człowiek, zresztą jak i stary, nieuważny i nie przygotowany by się bronić przed manipulacją nie jest w stanie tego zauważyć. A nawet i mogę pokusić się na postawienie tezy, iż człowiek posiadający wiedzę o manipulacji, ale jednak obyty z telewizją od najmłodszych lat nie jest w stanie zauważyć warunkowania, bo sam może działa pod jego wpływem, zakładając, że proces ten trwa już kilka lat. 

Przekaźnik telewizyjny emitujący informacyjny nadmiar, ekstazę i ciągłą zmienność komunikatu sprawia, że ludzie zatracają swoją orientację. Sam Baudrillard twierdzi, że występuje smutek mas, ich odrętwienie i niepewność w stosunku do tego, czego sami chcą. Nadmiar i natłok informacji jest odpowiedzialny za bierność i apatię jednostek. Informacja przygniata, społeczeństwo imploduje. Proces implozji filozof opisuje następująco: masa, która coraz bardziej milczy, jest coraz mocniej bombardowana informacjami. Czego skutkiem jest pogłębianie się milczenia masy, co prowadzi do blokady systemu i inercji, „po którym nie nastąpi żaden wybuch". Implozja jest bowiem przeciwieństwem eksplozji, jest zapadaniem się do wewnątrz. Masa zatraca swą autonomiczność — imploduje, czego skutkiem staje się zapadanie informacji i reklamy w apatyczność i znudzenie publiczności, co jest niczym innym jak jej obroną przed mediami. [ 5 ] Ogromną ilość komunikatów spostrzegamy więc jako masowość mediów, szczególnie telewizyjnych, niemożliwych do skonsumowania. Domniemywać można, że zapamiętywanie, które dokonuje się wtedy, kiedy coś na nas oddziałuje, nie wynika tutaj z oceny świadomej, wynika jednak z czynników innych, niż merytoryczna ocena. Nadawca odpowiedzialny za formę przekazu, czyli za treść, buduje komunikat jak najłatwiej przyswajalny do przetworzenia. Zaniża tym znaczenie sytuacji, w której odbiorca ma za zadanie przetworzyć komunikat. Informacja staje się nie tylko prosta, nie wymagająca od odbiorcy jej wnikliwego przetworzenia. Staje się formą manipulacji, której zadaniem jest jak najgłębsze osadzenie w korze mózgowej. Stąd też wykorzystany przez nadawcę zostaje obraz a telewizja jest najlepszym jego nośnikiem. Obrazy nie wymagają aktywności naszego mózgu, tak jak tekst drukowany, są łatwo przyswajalne, oddziaływają na emocje, a dobrze skonstruowane stają się dobrym narzędziem do zakotwiczania informacji w naszym mózgu. Z człowieka rozumnego homo sapiens tego co pokaże świat rozumem, mamy cienką linię miedzy człowiekiem homo videns, czyli tym któremu by zrozumieć, wystarczy zobaczyć. [ 6 ] 

Poruszany tutaj wątek ukazuje wpływ obrazu na mózg, jego łatwą drogę do zakorzenienia się w naszym umyśle. Najprostszym przykładem obrazującym problem z jakim zmaga się homo videns, jest fakt wykorzystania jego prawej półkuli. Odpowiedzialnej za myślenie intuicyjne i kreatywność. Prawa półkula jednak najczęściej jest zagłuszana przez lewą, istnieją jednak wyjątki jak medytacja i stan relaksu, wtedy to prawa półkula rejestruje dużo łatwiej i dużo więcej. [ 7 ] Taki stan można zaobserwować też u naszego video bambino, [ 8 ] który jest wyłączony i zrelaksowany, podatny na wpływ środka masowego przekazu. Wyrażenie video bambino użyte po raz pierwszy użyte przez Govanniego Sartori opisuje dziecko w wieku trzydziestu lat. Dziecko specyficzne, pozostające głuche na bodźce pochodzące z lektury i wiedzy, która pochodzi z kultury. Sartori uważa, że taki człowiek jest dożywotnim niedorozwojkiem kulturowym, dodając, że uformowały go telenowele i migotliwe obrazy, przekaz ubrany w treści dla świadomości dość ubogie, wynoszące na piedestał wartości, które łatwo zobrazować, jak seks czy wartości materialne. [ 9 ]  Tym samym wartości, takie jak wolność czy sprawiedliwość są pomijane, ponieważ nie należą już do zainteresowań video-bambino. Działanie prawej półkuli możemy obserwować w mediach w szczególności na przykładzie reklamy. Nie ma nic przeciwko gazecie i kawce w trakcie filmu czy programu. Uśpiona świadomość najłatwiej przyswaja wtedy informacje. Zakamuflowana informacja trafia szybko w uśpionego potentata — odbiorcę. Uśpiony odbiorca jest narażony na jeden jeszcze fakt, nadawca poprzez informacje może przenosić utajnione formy wpływu społecznego. Poczucie winny lub niepewność, które często w manipulowaniu odbiorcą wykorzystuje reklama, najłatwiej przekazać za pomocą wyłączonej półkuli. Najczęściej w takich sytuacjach, gdzie informacja zawiera poczucie winy czy też niepewność, drugim dnem okazuje się produkt jako wybawca. Wybawiciel pod postacią produktu staje się odpowiedzią na powstały dysonans i poczucie zagrożenia. Dzięki niemu, czyli produktowi można w łatwy sposób pozbyć się problemu, który tak sprytnie zakodował się w naszym umyśle, choć przed obejrzeniem reklamy wcale go nie było. [ 10 ]


 Przypisy:
[ 1 ] A. Szachaj, Zniewalająca..., s. 83.
[ 2 ] J. Baudrillard, Społeczeństwo konsumpcyjne, przeł. S. Królak, Warszawa 2006, s. 158.
[ 3 ] Tamże, s. 159.
[ 4 ] D. Winne, Manipulowanie umysłem, przeł. A. Sosenko, Poznań 2003, s. 81.
[ 5 ] A. Szachaj, Zniewalająca..., s. 84.
[ 6 ] R. Miszczyński, A. Tarnopolski, FiIozofia a mass media, [w:] Diametros, s. 15.
[ 7 ] D. Winne, Manipulowanie..., s. 250.
[ 8 ] R. Miszczyński, A. Tarnopolski, Filozofia a mass media, [w:] Diametros, s. 16
[ 10 ] D. Winne, Manipulowanie..., s. 250.

Jacek Ryś
Student czwartego roku filozofii na UWr.

 Oryginał.. (http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,7990)
 (Ostatnia zmiana: 30-04-2012)