Uwagi prof. Michała Pietrzaka w sprawie opinii przedstawicieli Rządu i Episkopatu z dnia 8 marca 1994 r.
(14 kwietnia 1994 r., Warszawa)
Lakoniczne stwierdzenie opinii, iż Zespół (Zespół przedstawicieli
rządu RP i Episkopatu Polski) nie dostrzega przeszkód prawnych, uniemożliwiających
ratyfikację konkordatu, bez podania argumentacji, świadczy o lekceważącym
stosunku do opinii publicznej, podnoszącej różnorodne zarzuty natury prawnej.
Trudno jest dlatego podejmować polemikę z tak sformułowaną opinią.
Wydaje się jednak, że wbrew tej opinii, konkordat pozostaje w sprzeczności z art. 82 obowiązującej Konstytucji, utrzymującym nadal
rozdział kościoła od państwa, z którego wynika świecki, neutralny wobec
religii charakter państwa oraz nakazującym określenie stosunku Państwa
do Kościoła Katolickiego w formie ustawy. Sprzeczność ta dotyczy następujących
postanowień konkordatu:
1. konkordat nakłada na państwo, nadal świeckie, neutralne wobec religii,
obowiązek organizowania nauki religii w szkołach publicznych,
2. konkordat przekazuje funkcje państwowe związane z zawieraniem małżeństwa
świeckiego duchownym, co narusza niezależny i autonomiczny charakter państwa
oraz prowadzi do lekceważenia przez obywateli prawa państwowego,
3. konkordat narusza prawo do milczenia przez zmuszanie obywateli do
ujawniania swych przekonań religijnych wobec instytucji państwowych (szkoła,
urząd stanu cywilnego),
4. konkordat wprowadza do systemu prawnego państwa świeckiego różnicowanie
sytuacji prawnej obywateli według kryterium wyznaniowego, co stwarza przesłanki
ich dyskryminacji prawnej,
5. konkordat narusza konstytucyjną zasadę równouprawnienia obywateli,
gdyż odbiera młodzieży katolickiej szkół średnich prawo decydowania o uczęszczaniu
na naukę religii,
6. w konsekwencji swego oddziaływania konkordat prowadzi do naruszenia
konstytucyjnej zasady równouprawnienia obywateli, gdyż państwo nie jest w stanie zapewnić nauki religii w szkole każdemu uczniowi. Obecnie jedynie
wówczas, gdy w klasie jest conajmniej 7 dzieci jednego wyznania. Wątpliwości
budzi też sprawa zapewnienia wszystkim wyznaniom możliwości zawierania
małżeństwa świeckiego przed duchownymi,
7. konkordat został zawarty wbrew nakazowi art. 82 Konstytucji, który
wyklucza formę umowy międzynarodowej (jest to lex specialis wobec
art. 52, ust. 7 Konstytucji).
*
Tekst publikowany w: „Konkordat Polski 1993. Wybór materiałów źródłowych z lat 1993-1996". Wybór tekstów: Czesław Janik, Uniwersytet Warszawski,
Instytut Nauk Politycznych, Warszawa 1997, przygotowany na zlecenie Polskiej
Rady Ekumenicznej. |