Ilu nas jest? Społeczeństwo ateistów będzie lepsze
Autor tekstu:

"Gorzko, lecz realistycznie brzmiały refleksje jednego z niemieckich misjonarzy,
oblata Najświętszej Maryi Panny, który po powrocie do swej ojczyzny
spotkał znacznie więcej oznak pogaństwa niż w kraju, w którym przebywał
na misjach. (...) Głoszenie Chrystusa mieszkańcom Europy staje się więc pod
pewnymi względami znacznie trudniejsze niż posługa misyjna w Afryce."
Józef Życiński, Umocnić nadzieję

Wedle dostępnych statystyk aktualnie na świecie ok. 750 mln ludzi nie wierzy w istnienie Boga (ateiści i agnostycy). Populacja ta, w najbardziej rozwiniętych krajach, cały czas rośnie, podczas kiedy chrześcijaństwo — zanika .

50 krajów z największym odsetkiem niewierzących [ 1 ]

Lp Państwo Ludność (2004) % niewierzących w Boga Liczba niewierzących
(minimum — maksimum)
Rozwój społeczny kraju -
miejsce w rankingu
Human Developement Report 2004
1 Szwecja 8,986,000 46 — 85% 4,133,560 — 7,638,100 2
2 Wietnam 82,690,000 81% 66,978,900 112
3 Dania 5,413,000 43 — 80% 2,327,590 — 4,330,400 17
4 Norwegia 4,575,000 31 — 72% 1,418,250 — 3,294,000 1
5 Japonia 127,333,000 64 — 65% 81,493,120 — 82,766,450 9
6 Czechy 10,246,100 54 — 61% 5,328,940 — 6,250,121 32
7 Finlandia 5,215,000 28 — 60% 1,460,200 — 3,129,000 13
8 Estonia 1,342,000 49 — 57% 657,580 — 764,940 36
9 Francja 60,424,000 43 — 54% 25,982,320 — 32,628,960 16
10 Korea Południowa 48,598,000 30 — 52% 14,579,400 — 25,270,960 28
11 Niemcy [ 8 ] 82,425,000 41 — 50% 33,794,250 — 41,212,500 19
12 Rosja 143,782,000 24 — 48% 34,507,680 — 69,015,360 57
13 Węgry 10,032,000 32 — 46% 3,210,240 — 4,614,720 38
14 Holandia 16,318,000 39 — 44% 6,364,020 — 7,179,920 5
15 Wielka Brytania 60,271,000 31 — 44% 18,684,010 — 26,519,240 6
16 Belgia 10,348,000 42 — 43% 4,346,160 — 4,449,640 12
17 Bułgaria [ 2 ] 7,518,000 34 — 40% 2,556,120 — 3,007,200 56
18 Słowenia 2,011,000 35 — 38% 703,850 — 764,180 27
19 Izrael 6,199,000 15 — 37% 929,850 — 2,293,630 22
20 Serbia 10,600,000 31% 3,286,000 -
21 Luksemburg 415,000 30% 124,500 15
22 Kanada 32,508,000 19 — 30% 6,176,520 — 9,752,400 4
23 Łotwa 2,306,000 20 — 29% 461,200 — 668,740 50
24 Litwa 3,608,000 13 — 29% 469,040 — 1,046,320 41
25 Słowacja 5,424,000 10 — 28% 542,400 — 1,518,720 42
26 Szwajcaria 7,451,000 17 — 27% 1,266,670 — 2,011,770 11
27 Austria 8,175,000 18 — 26% 1,471,500 — 2,125,500 14
28 Australia 19,913,000 24 — 25% 4,779,120 — 4,978,250 3
29 Hiszpania 40,281,000 15 — 24% 6,042,150 — 9,667,440 20
30 Islandia 294,000 16 — 23% 47,040 — 67,620 7
31 Nowa Zelandia 3,994,000 20 — 22% 798,800 — 878,680 18
32 Ukraina 47,732,000 20% 9,546,400 70
33 Białoruś 10,311,000 17% 1,752,870 62
34 Grecja 10,648,000 16% 1,703,680 24
35 Urugwaj 3,399,000 12 — 15% 407,880 — 509,850 46
36 Włochy 58,057,000 6 — 15% 3,483,420 — 8,708,550 21
37 Bośnia i Hercegowina 4,500,000 14,5% 652,500 66
38 Armenia 2,991,000 14% 418,740 82
39 Chiny 1,298,848,000 8 — 14% 103,907,840 — 181,838,720 94
40 Irlandia [ 4 ] 3,917,000 13% 509,209 10
41 Singapur 4,354,000 13% 566,020 25
42 Kazachstan 15,144,000 11 — 12% 1,665,840 — 1,817,280 78
43 Macedonia 2,000,000 11,5% 230,000 60
44 Liechtenstein [ 5 ] 33,000 11% 3,650 -
45 Cypr (strefa grecka) 740,000 10% 74,000 30
46 Mongolia 2,751,000 9% 247,590 117
47 Portugalia 10,524,000 4 — 9% 420,960 — 947,160 26
48 USA 293,028,000 3 — 9% 8,790,840 — 26,822,520 8
49 Albania 3,545,000 8% 283,600 65
50 Argentyna 39,145,000 4 — 8% 1,565,800 — 3,131,600 34

Można zauważyć, że ranking 50 krajów z największym odsetkiem ateistów pokrywa się w dużej mierze z rankingiem 50 krajów najwyżej rozwiniętych . Na liście krajów o największym odsetku ateistów znalazło się 13 krajów spoza najwyżej rozwiniętych (oznaczone na szaro). Wyjaśnieniem tego może być fakt, że wszystkie te kraje znalazły się na tej liście niechybnie w związku ze swą komunistyczną przeszłością i urzędową indoktrynacją ateistyczną. Zasadniczo więc istnieje silna korelacja między stopniem rozwoju kraju (zwłaszcza poziomem zamożności) a odsetkiem ateistów w danym kraju. Istnieje prawidłowość: jeśli kraj nie miał narzucanego ateizmu i jest na liście najbardziej zateizowanych (czyli mowa o krajach z rozwiniętym ateizmem organicznym), to należy on do listy 50 najbardziej rozwiniętych krajów. Natomiast kraje znajdujące się na liście 50 najbardziej zateizowanych, które nie zaliczają się jednocześnie do 50 najwyżej rozwiniętych — należą do byłego bloku komunistycznego.

Praktycznie wszyscy członkowie UE, poza Polską (tudzież malutką Maltą), znajdują się na liście krajów z największym odsetkiem ateistów.

Zwraca uwagę zupełny brak na liście krajów afrykańskich oraz latynoamerykańskich. Z tych ostatnich jest symptomatyczny wyjątek — Argentyna a zwłaszcza Urugwaj. Nie jest zapewne przypadkiem, że są to, obok Chile, najbardziej rozwinięte kraje latynoamerykańskie (np. najbardziej zsekularyzowany Urugwaj nazywany jest "Amerykańską Szwajcarią").

Statystyki obalają wiele uporczywych, przynajmniej w naszym kraju, mitów na temat ateizmu. Jak zauważa autor opracowania źródłowego na ten temat, P. Zuckerman: "Wysoki poziom organicznego ateizmu (czyli ateizmu niebędącego skutkiem indoktrynacji państwowej — przyp. MA) jest silnie skorelowany z wysokim poziomem zdrowia społecznego, w szczególności z niskim poziomem zabójstw, niskim wskaźnikiem ubóstwa, niskim wskaźnikiem śmiertelności niemowląt oraz niskim wskaźnikiem analfabetyzmu; z drugiej strony jest skorelowany z osiągnięciem wysokiego poziomu edukacji, dochodów per capita , równości płci. Większość narodów charakteryzujących się wysokim stopniem indywidualnego i społecznego bezpieczeństwa ma najwyższe wskaźniki organicznego ateizmu; i z drugiej strony, narody z niskim stopniem bezpieczeństwa indywidualnego i społecznego mają najniższe wskaźniki organicznego ateizmu".

Szczególnie ciekawy jest przykład Irlandii. Przez wiele lat była nieodmiennie klasyfikowana jako kraj z marginalną liczbą ateistów, ale dziś przyszły zmiany. Irlandia względnie niedawno dołączyła do grupy krajów najbardziej rozwiniętych, w związku ze swym wstąpieniem do UE. Wcześniej był to kraj bardzo zacofany i prowincjonalny. Irlandczyk ojciec D. Sullivan mówi: "Przed 1960 r. Irlandia była biedną, odizolowaną wyspą rolniczą na krańcach Europy (...) Społeczeństwo było zamknięte w sobie i miało kompleks niższości wobec innych krajów, szczególnie Wielkiej Brytanii. W 'starej' Irlandii przynależność do Kościoła i posłuszeństwo jego nakazom stanowiło integralną część kultury i tożsamości narodowej. (...) W 'nowej' Irlandii katolicyzm nie może być już wyznacznikiem 'irlandzkości'. Dziś nasz kraj jest członkiem Unii, ze społeczeństwem aktywnym, wykształconym, tolerancyjnym i otwartym. (...) Inne kraje zazdrościły nam pełnych kościołów i seminariów. (...) Teraz Kościół w Irlandii się budzi i ze zdziwieniem konstatuje, że spora część wiernych jakby wyparowała" ("Tygodnik Powszechny", 16.3.2003). Dziś więc Irlandia zmienia się także światopoglądowo, co jednak nie nastąpi od razu. Można jednak przypuszczać, że liczba ateistów także w tym kraju stale się będzie zwiększać, aż dołączy on do "średniej europejskiej". 9.4.2004 r. doniesiono , że liczba Irlandczyków, którzy nie przyznają się do żadnej religii w ostatnich 10 latach podwoiła się (z 66 tys. w 1991 r. do 138 tys. w 2002 r.), przy czym widać tutaj zmiany pokoleniowe — niemal połowa ludzi nieprzyznających się do żadnej religii jest w wieku między 20 a 39 lat, zaś 60% z nich to mężczyźni. Przeszkodą w ateizacji społeczeństwa może być silny wpływ Kościoła w edukacji . Wedle najnowszych danych 87% Irlandczyków wierzy w Boga. Według Jagodziński i Greeley w Boga zdecydowanie wierzy w Irlandii 60%, zaś w Północnej Irlandii — 72%. Więcej niż w Boga wierzy w niemoralność homoseksualizmu (odpowiednio 70 i 77%). W życie po śmierci wierzy jedynie 47% (Irlandia Północna — 56%), w diabła — 25% (44%), w niebo — 26% (69%), w piekło — 26% (51%). Zob. Atheism in Ireland

"Duchowe" serce Europy?

Mapa zanikania tradycyjnego chrześcijaństwa (katolicyzm, protestantyzm, prawosławie) w Europie


Kolor czerwony — ponad 50% chrześcijaństwa (jeden desygnat — Polska ). Pomarańczowy — 49-35% (Irlandia, Słowacja, Chorwacja, Włochy, Cypr). Ciemnożółty — 34-21% (Finlandia, Litwa, Rumunia, Grecja, Hiszpania). Żółty — poniżej 21% (ogromna większość, niemal wszystkie najbardziej rozwinięte kraje). Polska wydaje się być bardziej pobożna niż Watykan. W przypadku tego ostatniego brak zresztą danych na temat liczby ateistów, a niewykluczone, że mogłyby być zaskakujące… Przypadek Polski okryjmy tutaj milczeniem, natomiast parę słów należy powiedzieć o krajach w kolorze pomarańczowym. Poza omawianym przypadkiem Irlandii, mamy też przypadek Włoch, opromienionych urokiem "Stolicy Świętej". Należy ponadto zauważyć, że dwa z "pomarańczowych" krajów — Chorwacja i Słowacja mają na swoim koncie niedawną przeszłość reżimów faszysztowsko-klerykalnych (w Słowacji reżim księdza Tiso; w Chorwacji reżim ustaszów; zob. więcej: Chorwacja'41-45: Katolickie Eldorado ).

20 krajów o największej liczbie ateistów

Zuckerman 2005

Kraj Ludność (2004) % ateistów/
agnostyków/
niewierzących w Boga
Liczba ateistów/
agnostyków/
niewierzących w Boga
(minimum — maksimum)
Chiny 1,298,848,000 8 — 14% 103,907,840 — 181,838,720
Japonia 127,333,000 64 — 65% 81,493,120 — 82,766,450
Rosja 143,782,000 24 — 48% 34,507,680 — 69,015,360
Wietnam 82,690,000 81% 66,978,900
Niemcy 82,425,000 41 — 49% 33,794,250 — 40,388,250
Francja 60,424,000 43 — 54% 25,982,320 — 32,628,960
USA 293,028,000 3 — 9% 8,790,840 — 26,822,520
Wielka Brytania 60,271,000 31 — 44% 18,684,010 — 26,519,240
Korea Południowa 48,598,000 30 — 52% 14,579,400 — 25,270,960
Kanada 32,508,000 19 — 30% 6,176,520 — 9,752,400
Hiszpania 40,281,000 15 — 24% 6,042,150 — 9,667,440
Ukraina 47,732,000 20% 9,546,400
Włochy 58,057,000 6 — 15% 3,483,420 — 8,708,550
Szwecja 8,986,000 46 — 85% 4,133,560 — 7,638,100
Holandia 16,318,000 39 — 44% 6,364,020 — 7,179,920
Czechy 10,246,100 54 — 61% 5,328,940 — 6,250,121
Tajwan 22,750,000 24% 5,460,000
Australia 19,913,000 24 — 25% 4,779,120 — 4,978,250
Węgry 10,032,000 32 — 46% 3,210,240 — 4,614,720
Belgia 10,348,000 42 — 43% 4,346,160 — 4,449,640

Należy wyraźnie podkreślić, że choć ateizm oceniamy pozytywnie nie tylko w pryzmacie intelektualnym, ale i społecznym, jestem zdecydowanym przeciwnikiem jakiejkolwiek indoktrynacji ateistycznej przez system władzy. Państwo musi być neutralne światopoglądowo, a obserwując statystyki jestem przekonany, że ateizm i sekularyzm rozwija się w społeczeństwach, które do tego dojrzeją. Społeczeństwo zateizowane na siłę może rozwijać się mniej harmonijnie niż takie, w którym ekspandował ateizm w sposób "organiczny". W perspektywie społecznej cenię nie ateizm jako taki, lecz ateizm organiczny. Ateizm organiczny nie jest oczywiście prostym papierkiem lakmusowym stopnia rozwoju społeczeństwa, gdyż na niego wpływać mogą nie tylko uwarunkowania społeczno-mentalne, ale i historyczne czy geopolityczne. Niektórzy dodaliby jeszcze do tego charakter narodu, ale nie jestem przekonany co do istnienia tegoż. Nie wiem np. czy "nadnaturalnie" duży stopień zateizowania Bohemii jest wynikiem jakiegoś metafizycznego "charakteru czeskiego", czy też, co bardziej prawdopodobne, dochodzą tutaj także doświadczenia historyczne . Tak czy inaczej, Czechy są krajem szczególnie bliskim memu sercu .

Statystyki ateizmu w wersji soft i hard

Jagodziński i Greeley (1991)

Kraj Hard Core Soft Core Softest Core
Wschodnie Niemcy 42.7% 45.5% 58.6%
Słowenia 13.9% 15.9% 25.2%
Rosja 12.4% 14.9% 30.8%
Izrael 12.1% 13.5% 18.2%
Holandia 11.4% 12.7% 23.0%
Węgry 11.3% 12.0% 27.4%
Norwegia 6.7% 8.2% 16.9%
Wielka Brytania 6.3% 7.7% 18.6%
Zachodnie Niemcy 5.3% 6.8% 14.0%
Nowa Zelandia 5.1% 6.4% 15.9%
Austria 2.8% 3.3% 8.3%
Włochy 2.3% 2.5% 7.4%
Irlandia 1.2% 1.4% 2.4%
Irlandia Północna 0.9% 1.1% 3.7%
USA 0.8% 0.9% 3.6%
Polska 0.6% 0.9% 2.5%
Filipiny 0.1% 0.2% 0.3%

Softest core — agnostycyzm. Soft core — ateizm z dopuszczeniem możliwości życia po śmierci. Hard core — konsekwentny ateizm

Ateizm w USA

Odsetek ateistów i agnostyków
Ogólnie 3-9%
Członkowie Narodowej Akademii Nauk 93,2%! (przy czym 72,2% deklaruję niewiarę w Boga, zaś 21% deklaruje się jako agnostycy lub wątpiący) [ 6 ]
Wśród więźniów 0,2% (najwięcej siedzi katolików — 39,2%, protestantów — 35% i muzułmanów — 7,2%) [ 7 ]

Ateiści z jednej strony przeważają w krajach najbardziej rozwiniętych, zaś wewnątrz społeczeństw — w grupach najlepiej wykształconych, zwłaszcza wśród naukowców. Wśród grup najbardziej zdemoralizowanych jest mały odsetek ateistów.

Wskaźnik rozwodów według grup światopoglądowych

Grupa światopoglądowa % rozwodów
Żydzi 30%
Gorliwi chrześcijanie i fundamentaliści (tzw. Born-Again Christians ) 27%
Zwykli chrześcijanie 24%
Ateiści i agnostycy 21%

Ateiści i agnostycy tworzą trwalsze małżeństwa ponieważ częściej opierają się one na świadomym wyborze dwojga ludzi tworzących związek prawdziwie partnerski. Źródło: U.S. Divorce Rates: For various faith groups, age groups, & geographic areas .

Odsetek półanalfabetów w rozwiniętych krajach

Human Development Report 2004

Lp Kraj Odsetek [%] Miejsce w rankingu krajów
najbardziej zateizowanych
1 Szwecja 7,5 1
2 Norwegia 8,5 4
3 Dania 9,6 3
4 Finlandia 10,4 7
5 Holandia 10,5 14
6 Niemcy 14,4 11
7 Czechy 15,7 6
8 Kanada 16,6 22
9 Australia 17 28
10 Belgia 18,4 16
11 Nowa Zelandia 18,4 31
12 USA 20,7 48
13 Wielka Brytania 21,8 15
14 Irlandia 22,6 40
15 Węgry 33,8 13
16 Słowenia 42,2 18
17 Polska 42,6 -
18 Portugalia 48 47

Mianem półanalfabetów w rankingu tym określeni zostali ludzie, którzy wprawdzie potrafią czytać i pisać, ale nie przekłada się to na umiejętność praktycznego tego zastosowania: mają duże problemy z czytaniem ze zrozumieniem mogą mieć problemy ze zrozumieniem zwykłych instrukcji sprzętów AGD. Według danych OECD wypadamy tutaj przerażająco — niemal połowa społeczeństwa polskiego to półanalfabeci , czyli ludzie zupełnie nieprzystosowani do społeczeństwa informacyjnego. Skala alfabetyzacji została w tych statystykach podzielona na 5 poziomów. I poziom — półanalfabeci; II poziom — mają duże problemy z czytaniem ze zrozumieniem (dalsze 35% społeczeństwa polskiego); III poziom — miewają problemy z czytaniem ze zrozumieniem (dalsze 20% Polaków); IV/V poziom — potrafią biegle czytać ze zrozumieniem nawet skomplikowane teksty (jedynie 3% Polaków! — dla porównania na tym poziomie jest 21% Amerykanów i aż 32% Szwedów).

Ponieważ liczba wtórnych analfabetów w Polsce jest jedna z najwyższych w Europie, ponieważ jedynie 3% naszego społeczeństwa nie ma problemów z czytaniem ze zrozumieniem wynika z tego jasno, że pierwszym i najważniejszym priorytetem polityki społecznej państwa powinna być edukacja i nauka. Nic nie powinno być ważniejsze, żadne sprawy socjalne nie są tak ważne dla naszego społeczeństwa jak jego edukowanie. Inaczej przy rozwoju społeczeństwa informacyjnego olbrzymie rzesze wypadną poza margines niebędąc w stanie korzystać z informacji. W obliczu tych wysokich wskaźników półanalfabetyzmu, tego że polskie społeczeństwo nie czyta a jak czyta to bardzo często nie rozumie — mniej dziwi nas, że dzierżymy wątpliwą palmę pierwszeństwa w Europie w bezrefleksyjnej religijności i łatwości ulegania kultom jednostki. Ponury ten fakt cynicznie prezentowany jest jako rzekomy skarb duchowy narodu. Problem w tym, że po oświeceniowej dewaluacji, stał się on balastem utrudniającym rozwój społeczny.


 Przypisy:
[ 1 ] Główne źródło: P. Zuckerman, Atheism: Contemporary Rates and Patterns , 2005. Uzupełniająco: Real International Statistics on Religion . Objaśnienia: Pogrubiono kraje należące do UE. Na szaro oznaczono kraje, które, według Human Development Report 2004, zostały zakwalifikowane jako średniorozwinięte (miejsca od 56 do 141). Badanie opiera się na sondażu dotyczącym przekonań (badanie nie może się opierać na przynależności organizacyjnej w związku z tym, że bardzo mało ateistów jest zrzeszonych w organizacjach ateistycznych) . Może być niedokładne na niekorzyść ateizmu, kiedy osoby identyfikują się jako wyznawcy zorganizowanej religii jednocześnie podzielając przekonania ateistyczne. Z listy usunięto Tajwan z 24% niewierzących, ponieważ oficjalnie stanowi on część Chin i za odrębne państwo jest uznawany tylko przez nieliczne państwa. Usunięto także Koreę Północną, z 15% niewierzących, ponieważ dane te podawane są oficjalnie przez rządy komunistyczne i trudno je zweryfikować.
[ 8 ] Wedle badań przeprowadzonych przez Instytut "Emnid" na zlecenie miesięcznika "Cicero" z lipca 2005 r., w Boga wierzy 50% Niemców, natomiast 24% deklaruje ateizm, a 26% - agnostycyzm. Zobacz więcej...
[ 2 ] Według innych danych odsetek ateistów w Bułgarii wynosi 64%.
[ 4 ] Na podstawie badania Market Research Bureau of Ireland ze stycznia 2005 r. Zob. God under a microscope .
[ 5 ] Na podstawie Wikipedii
[ 7 ] Dane z 1997. Źródło: The Federal Bureau of Prisons, zob. The results of the Christians vs atheists in prison investigation .

Mariusz Agnosiewicz
Redaktor naczelny Racjonalisty, założyciel PSR, prezes Fundacji Wolnej Myśli. Autor książek Kościół a faszyzm (2009), Heretyckie dziedzictwo Europy (2011), trylogii Kryminalne dzieje papiestwa: Tom I (2011), Tom II (2012), Zapomniane dzieje Polski (2014).
 Strona www autora

 Liczba tekstów na portalu: 952  Pokaż inne teksty autora
 Liczba tłumaczeń: 5  Pokaż tłumaczenia autora

 Oryginał.. (http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,4224)
 (Ostatnia zmiana: 30-04-2009)