Z zainteresowaniem przeczytałam tekst Mariusza Agnosiewicza i mogę z czystym sumieniem się pod nim podpisać. Niezrozumiałe są dla mnie ataki na Woltera, postaci, która jest symbolem Oświecenia. W szczególności chciałabym odnieść się do oskarżeń o antysemityzm i rasizm. Otóż piszę pracę magisterską dotyczącą Woltera i jego działalności w obronie praw człowieka (CZŁOWIEKA KAŻDEGO) i służę przykładami wypowiedzi Woltera dotyczących wolności i równości wszystkich ludzi bez wyjątku. Z pozdrowieniami dla autora tekstu, Karolina.

Piękny komentarz o dobrej ksiazce, jedynie pod względem faktograficznym J. Orieux, dał J. Baszkiewicz we wstępie do "Pamietników" Woltera.
"Ni e da sie ukryć: francuski biograf nie poradzi sobie z przekonywującym wyjasnieniem, co z olbrzymiegoo dorobku Woltera (literackiego, filozoficznego, historiograficznego) zachowuje trwałą wartość i dlaczego. W pewnym momencie Orieux z rozbrajającą szczerością powiada, że u Woltera " Wolter, Pamiętniki, Warszawa 1994, s. 8. Cóż racjonalista i wielki redaktor, próbował zmierzyć się z Wolter'em no i cóż, bogatszy o doświadczenie dwóch wieków, winien paśc do stóp Woltera i przepraszać go za to, jak zgrabnie, temu sie zaprzeczyć nie da, spłaszczył, ubanalnił, działa i działaność twórcy Kandyda.

Odnośnie hipokryzji i cynizmu Woltera należałoby przyznać, że jest w tym ziarno prawdy, bo np. Wolter otwarcie występował jako rzecznik zniesienia niewoli chłopów i wprowadzenia oświaty dla ludu, a równocześnie pisał do swego przyjaciela, że ,,lud zawsze będzie głupi i barbarzyński, są to woły, którym trzeba jarzma, ostrego kija i siana''. Tak raczej nie postępowałby człowiek pozbawiony hipokryzji.
Odnośnie zarzutu o antysemityzm Woltera, warto przytoczyć tutaj fakt, że Wolter, nie mogąc przeboleć wyprowadzenia go w pole przy jakimś nielegalnym interesie przez sprytniejszego przez siebie żydowskiego wspólnika, nazywał Żydów ,,najbardziej wstrętnym narodem, pełnym ignorancji i barbarzyństwa, najbardziej ohydnego skąpstwa''. Takich uogólnień Woltera nie można w ogóle porównywać do rzekomego ,,antysemityzmu'', a faktycznego antyjudaizmu chrześcijaństwa i Kościoła. Istnieje pewna różnica między pogardą dla narodu a niechęcią do religii wyznawanej przez większość owego narodu.
Wolter, w zamian za cenne prezenty (futra sobolowe oraz szkatuły z kości słoniowej i złota od Katarzyny II, porcelanę od Fryderyka I) wychwalał rozbiór Polski jako ,,pomysł geniusza'', a więc raczej szkodził Polsce, choćby ze względu na chciwość.
Ciekawe, odniósłby się do tego autor artykułu.

wolter, jako bohater komiksu o racjonalności, powinien moca supermena pobić, zdeptać a może i wyzwolić dzisiejsze bezecne " to coś"