Problematyka innowacyjności była i pozostaje nadal kluczowym elementem rozważań związanych z rozwojem tak Polski jak i Unii Europejskiej. W opublikowanym w marcu 2010 r. komunikacie "Europa 2020 - Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającemu włączeniu społecznemu" określającym nowy, długookresowy program rozwoju społeczno-gospodarczego Unii, który zastąpił Strategię Lizbońską, rozwój oparty na wiedzy i innowacjach to jeden z trzech kluczowych priorytetów. Wiąże się z tym także, określony przy tej okazji, ambitny cel systematycznego poprawiania warunków prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej, zmierzający do zwiększenia inwestycji w badania i rozwój do poziomu 3% produktu krajowego brutto.

Raport na temat działalności innowacyjnej polskich przedsiębiorstw w latach 2006-2009 opublikował na swojej stronie interentowej na początku lutego 2011 Główny Urząd Statystyczny. Publikacja przygotowana została przez zespół pracowników Ośrodka Statystyki Nauki, Techniki, Innowacji i Społeczeństwa Informacyjnego w Urzędzie Statystycznym w Szczecinie. Publikacja przedstawia wyniki poszerzonego badania działalności innowacyjnej przedsiębiorstw w przemyśle w latach 2006-2008 oraz badania działalności innowacyjnej w sektorze usług w latach 2006-2008, opartych na kwestionariuszu i metodologii badania Community Innovation Survey 2008 (CIS 2008), jak również wyniki badania skróconego obejmującego badanie działalności innowacyjnej przedsiębiorstw w przemyśle w latach 2007-2009 oraz badanie działalności innowacyjnej w sektorze usług w latach 2007-2009. Wyniki badań dotyczą całokształtu działalności pozostającej w związku z opracowywaniem i wdrażaniem innowacji produktowych i procesowych, organizacyjnych i marketingowych.

Działalność innowacyjna jest to całokształt działań naukowych, technicznych, organizacyjnych, finansowych i komercyjnych, które prowadzą lub mają w zamierzeniu prowadzić do wdrażania innowacji. Niektóre z tych działań mają charakter innowacyjny, natomiast inne nie są nowością, lecz są konieczne do wdrażania innowacji. Działalność innowacyjna obejmuje także działalność badawczo-rozwojową (B+R), która nie jest bezpośrednio związana z tworzeniem konkretnej innowacji.

Zgodnie z wynikami przeprowadzonych analiz w 2009 r. nakłady poniesione na działalność innowacyjną były niższe niż w 2008 r. W grupie przedsiębiorstw przemysłowych nakłady te zmalały o 8,2% do 22652,1 mln zł (w 2008 r. wyniosły 24684,0 mln zł). W sektorze usług nakłady na działalność innowacyjną zmalały o 22,5% i wyniosły 8260,1 mln zł (w 2008 r. - 10664,8 mln zł)

W 2009 r. mniej przedsiębiorstw przemysłowych niż przed rokiem dokonało zakupu lub sprzedaży nowych technologii (licencji, prac badawczo-rozwojowych, środków automatyzacji, usług konsultingowych oraz innych). Biorąc pod uwagę kryterium kraju zakupu lub sprzedaży w 2009 r., podobnie jak w roku poprzednim, dominowała Polska. W obrocie technologiami, z punktu widzenia podstawowego rodzaju działalności przedsiębiorstw przeważały jednostki zaliczane do sekcji Przetwórstwo przemysłowe.

Rozpatrując przedsiębiorstwa przemysłowe według rodzajów działalności w badanych okresach, najbardziej innowacyjny był dział Produkcja podstawowych substancji farmaceutycznych oraz leków i pozostałych wyrobów farmaceutycznych, zaś najmniej innowacyjny - dział Produkcja odzieży. Zarówno w latach 2006 - 2008, jak i 2007 - 2009 wśród przedsiębiorstw z sektora usług najwyższy odsetek przedsiębiorstw innowacyjnych należał do działu Ubezpieczenia, reasekuracja oraz fundusze emerytalne, z wyłączeniem obowiązkowego ubezpieczenia społecznego. Najmniej innowacyjnym działem w latach 2006 - 2008 był Transport lądowy oraz transport rurociągowy, natomiast w latach 2007 - 2009 - Transport lotniczy.

Udział przedsiębiorstw przemysłowych i z sektora usług, które w latach 2007 - 2009 wprowadziły innowacje produktowe i/lub procesowe, w ogólnej liczbie tych przedsiębiorstw był niższy niż w latach 2006 - 2008.

W przedsiębiorstwach przemysłowych udział przychodów netto ze sprzedaży produktów nowych lub istotnie ulepszonych wprowadzonych na rynek w latach 2007-2009 w przychodach ogółem był w 2009 r. niższy niż w 2008 r. i wyniósł odpowiednio 10,6% i 12,4%. W sektorze usług udział ten był również niższy w 2009 r. niż w 2008 r. (3,2% i 6,4%).

W latach 2007-2009 wśród wszystkich przedsiębiorstw przemysłowych innowacje organizacyjne wdrożyło blisko co dziesiąte z nich, co oznacza spadek w stosunku do poprzedniego okresu badawczego, kiedy to w latach 2006-2008 13,5% przedsiębiorstw przemysłowych wdrożyło takie innowacje. W przypadku przedsiębiorstw z sektora usług występowała taka sama zależność. Odsetek przedsiębiorstw, które wprowadziły innowacje organizacyjne w latach 2007-2009 był niższy niż odsetek przedsiębiorstw, które wprowadziły innowacje organizacyjne w latach 2006-2008 i wynosił 9,3% wobec 15,1%.

W latach 2007-2009 innowacje marketingowe wprowadziło 8,0% przedsiębiorstw przemysłowych, co oznacza spadek o 5,7 pkt proc. w stosunku do lat 2006-2008. W grupie przedsiębiorstw z sektora usług również odnotowano spadek (o 5,4 pkt proc. do 8,8%).

Wyniki badania działalności innowacyjnej wskazują, że w przedsiębiorstwach przemysłowych oraz z sektora usług w latach 2006-2008 i 2007-2009 wyższy był udział przedsiębiorstw, które wprowadziły innowacje procesowe(nowe lub istotnie ulepszone procesy), niż innowacje produktowe (nowe lub istotnie ulepszone produkty). Udział przedsiębiorstw przemysłowych oraz z sektora usług, które wprowadziły innowacje produktowe i procesowe w latach 2006-2008 i 2007-2009 był wyższy w sektorze publicznym niż prywatnym.

Najwięcej innowacji procesowych wprowadzonych przez przedsiębiorstwa przemysłowe w latach 2006 -2008 oraz 2007 - 2009 dotyczyło nowych lub istotnie ulepszonych metod wytwarzania (produkcji) wyrobów i usług (odpowiednio 13,3% i 10,5%), a w sektorze usług - nowych lub istotnie ulepszonych metod (systemów) wspierających procesy w przedsiębiorstwie (odpowiednio 9,8% i 8,4%), takich jak systemy utrzymania (konserwacji), systemy operacyjne związane z zakupami, rachunkowością (księgowością), systemy obliczeniowe.

Najniższy odsetek przedsiębiorstw przemysłowych, które wprowadziły innowacje w latach 2006-2008 wystapił w województwie lubuskim (14,7%), natomiast w latach 2007-2009 - w województwie łódzkim (14,1%). Podobnie jak w przemyśle największy udział przedsiębiorstw z sektora usług, które wprowadziły innowacje w latach 2006-2008, odnotowano w województwie mazowieckim (22,0%), a w latach 2007-2009 - w województwie opolskim (19,9%). Najmniej innowacyjne w badanych okresach były województwa: zachodniopomorskie(7,8%) i świętokrzyskie (5,2%).

Analizując odsetek przedsiębiorstw przemysłowych, które w latach 2006-2008 wprowadziły innowacje w ogólnej liczbie tych przedsiębiorstw zauważyć można, że był on najwyższy w województwie mazowieckim (25,8%), a w przypadku innowacji wprowadzonych w latach 2007-2009 - w województwie podkarpackim (23,3%).

Oprac. C. O. Reless

Źródło: GUS

Dalsze informacje: Działalność innowacyjna przedsiębiortsw w latach 2006-2009