Socjolog, w odróżnieniu od psychologa, rzadko posługuje się eksperymentem, powinien natomiast być uważnym obserwatorem eksperymentów jakie na społeczeństwach uprawia historia. Dla nas jednym z takich eksperymentów były zabory. Zaborcy należeli do trzech różnych kultur wspieranych przez trzy odmiany chrześcijaństwa, sami broniliśmy się przed obcymi wpływami przy pomocy czwartej - szlachecko-pańszczyźnianej z Matką Boską jako królową.