... syntezy o polskich dziejach. Od lat staram się przypominać o kształtowaniu kultury pracy w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem Śląska, m.in. na łamach miesięcznika "ATEST - Ochrona Pracy" i na blogu "TROPY" (romaquil.blog.onet.pl). Ostatnio też w obszernym artykule/cyklu - zapoczątkowanym w piśmie społeczno-kulturalnym "Własnym Głosem" Rady Krajowej Robotniczych Stowarzyszeń Twórców Kultury www.wlasnymglosem.pl/uploads/czasopisma/wg_89.pdf oraz www.wlasnymglos(*)/czasopisma/wg-90_91_inter.pdf Cieszę się, że ten kierunek zainteresowań historycznych trafił również na stronę "Racjonalisty". Życzę sukcesów w kolportażu/sprzedaży tego cennego opracowania. Pozdrawiam autora...

Pełna zgoda, że patrzenie na historię przez pryzmat wykutych imion królów i dat bitew nie jest ani nauką historii, ani - tym bardziej, bo efekt jest przeciwny do formalnie przyjętego - jej rozumieniem. Patrzenie przez pryzmat rozwoju stosunków ekonomicznych i społecznych jest znacznie nośniejsze, trafniejsze i cenniejsze poznawczo. Ten tekst jest pod tym względem bardzo wartościowy.
Jednak nie zmienia on mojej opinii o tym, że - właśnie - Oświecenia w Polsce niemal nie było.  To co Pan pisze, panie Mariuszu, to marzenia: piękne i prawdziwe fragmenty na tle ogólnego sprzeciwienia się przez Polskę i Polaków oświeceniu. Pierwszy temu winny jest Kościół katolicki.
Chciałbym tylko przypomnieć, że istotne Oświecenie to edukacja, wolność osobista, wolność myśli i badań, wolność stosunków gospodarczych i podróży, a więc zmiana stosunków społecznych - o pękanie okowów religii dławiącej umysły i ciała. Oświecenie to szybki rozwój miast i urbanizacji, gospodarki, uniwersytetów, nauki i wynalazków , stosunków pieniężnych, banków itd. A wszystko w odniesieniu do upodmiotowienia człowieka. W Polsce Polakiem był tylko szlachcic. Nie chłop, nie zbieg do miasta, nie mieszczanin.  Dlatego mimo pewnych pięknych zdarzeń, Polska nie zaznała Oświecenia.

Oświecenie to nie jednostka działająca na rzecz zmian w czasie Nocy Saskiej. Ani nie kilka jednostek. Oświecone jednostki były de facto w każdej epoce, choć miały różną siłę przebicia.  Polskie Oświecenie to ruch naprawy Rzeczypospolitej, a ten zaczął i rozwinął się od Poniatowskiego. Wcześniejsze jaskółki były preoświeceniowe.

Jako badacz oświecenia nie pamiętam by ktoś kiedykolwiek twierdził ze kręcili się ono tylko wokól humanistyki. Moznaby dodać cos o projektach Tyzenhauza. Ale teza iż oświecenie polskie zaczelo sie za Ciołka jest nieprawdziwa. Jednak konarski leszynski edukacja itd to już startuje za Sasów