Prawo » Prawa Człowieka » Konstytucje państwowe
Konstytucja Rumunii [2]
(3)
Prawo do
informacji nie powinno naruszać środków ochrony młodzieży lub bezpieczeństwa
narodowego.
(4)
Środki
masowej, publicznej i prywatnej informacji są zobowiązane do rzetelnego
informowania opinii publicznej.
(5)
Publiczne
instytucje radiowe i telewizyjne są niezależne. Powinny one gwarantować prawo
dostępu ważniejszym ugrupowaniom społecznym i politycznym. Organizację tych
instytucji oraz kontrolę parlamentarną nad ich działalnością reguluje
ustawa organiczna.
Artykuł 32
Prawo do nauki(1)
Prawo do
nauki zapewnione jest poprzez powszechne nauczanie obowiązkowe, szkolnictwo średnie
ogólnokształcące i zawodowe, szkolnictwo wyższe, jak też poprzez inne formy
kształcenia i doskonalenia.
(2)
Nauczanie
wszystkich stopni odbywa się w języku rumuńskim. Na warunkach określonych
ustawą, nauczanie może odbywać się również w jednym z języków o znaczeniu międzynarodowym.
(3)
Gwarantuje
się prawo osób należących do mniejszości narodowych do uczenia się ich
ojczystego języka i prawo do pobierania nauki w tym języku; sposoby
wykonywania tych praw określają ustawy.
(4)
Nauka w szkołach państwowych jest bezpłatna, zgodnie z ustawą.
(5)
Placówki
oświatowe łącznie z prywatnymi są tworzone i rozwijają swoją działalność
na warunkach określonych ustawą.
(6)
Gwarantuje
się autonomię uniwersytetów.
(7)
Państwo
zapewnia swobodę nauczania religii, stosownie do wymogów właściwych dla każdego
wyznania. W szkołach państwowych nauczanie religii jest organizowane i gwarantowane ustawą.
Artykuł 33
Prawo do ochrony zdrowia
(1)
Gwarantuje
się prawo do ochrony zdrowia.
(2)
Państwo
jest zobowiązane do podejmowania środków mających na celu zapewnienie
higieny i zdrowia publicznego.
(3)
Organizacja
pomocy lekarskiej oraz systemu ubezpieczeń społecznych w razie choroby, wypadków,
macierzyństwa i rekonwalescencji, nadzór nad wykonywaniem zawodów lekarskich i pokrewnych, jak też inne środki ochrony zdrowia fizycznego i psychicznego są ustalane zgodnie z ustawą.
Artykuł 34
Czynne prawo wyborcze
(1)
Obywatelom
przysługuje czynne prawo wyborcze po ukończeniu, najpóźniej w dniu wyborów,
18 lat.
(2)
Czynnego
prawa wyborczego nie posiadają osoby niedorozwinięte, chore umysłowo, ubezwłasnowolnione
lub skazane na utratę praw wyborczych prawomocnym wyrokiem sądowym.
Artykuł 35
Bierne prawo wyborcze
(1)
Bierne
prawo wyborcze przysługuje obywatelom mającym czynne prawo wyborcze, spełniającym
warunki określone w art. 16 ust. (3), o ile nie odnosi się do nich zakaz
zrzeszania się w partiach politycznych, stosownie do art. 37 ust. (3).
(2)
Kandydaci,
aby zostać wybranymi do Izby Deputowanych lub do przedstawicielskich organów
samorządowych powinni mieć ukończone, najpóźniej w dniu wyborów, 23 lata
oraz 35 lat, aby zostać wybranymi do Senatu lub na stanowisko Prezydenta
Rumunii.
Artykuł 36
Wolność zgromadzeń
Wiece,
demonstracje, procesje lub jakiekolwiek inne zgromadzenia są dozwolone i mogą
być organizowane oraz mogą odbywać się tylko w sposób pokojowy, bez żadnego
rodzaju broni.
Artykuł 37
Wolność zrzeszania się
(1)
Obywatele
mogą swobodnie zrzeszać się w partiach politycznych, w związkach zawodowych
oraz innych formach stowarzyszeń.
(2)
Partie
lub organizacje, które, poprzez swoje cele bądź działalność, występują
przeciwko pluralizmowi politycznemu, zasadom państwa prawa czy jego suwerenności,
przeciwko integralności lub niepodległości Rumunii, są sprzeczne z Konstytucją.
(3)
Do partii
politycznych nie mogą należeć sędziowie Trybunału Konstytucyjnego, Rzecznik
Praw Obywatelskich, sędziowie, wojskowi w służbie czynnej, policjanci oraz
inne kategorie urzędników publicznych określone ustawą organiczną.
(4)
Stowarzyszenia o charakterze tajnym są zakazane.
Artykuł 38
Praca oraz jej społeczna ochrona
(1)
Prawo do
pracy nie może być ograniczone. Wybór zawodu oraz wybór miejsca pracy są
swobodne.
(2)
Pracownicy
najemni mają prawo do społecznej ochrony ich pracy. Środki ochrony dotyczą
bezpieczeństwa i higieny pracy, warunków pracy kobiet i młodzieży, ustalania
najniższego wynagrodzenia branżowego, cotygodniowego wypoczynku, płatnego
urlopu wypoczynkowego, wykonywania pracy w warunkach uciążliwych, jak też
innych szczególnych sytuacji.
(3)
Normalny
czas pracy w ciągu doby wynosi średnio najwyżej 8 godzin.
(4)
Za
jednakową pracę kobiety otrzymują jednakowe wynagrodzenie jak mężczyźni.
(5)
Gwarantuje
się prawo do negocjacji zbiorowych w sprawach pracy oraz obligatoryjny
charakter układów zbiorowych.
Artykuł 39
Zakaz pracy przymusowej
(1)
Praca
przymusowa jest zakazana.
(2)
Pracy
przymusowej nie stanowią:
a)
służba o charakterze wojskowym bądź działalność w jej zastępstwie
wykonywana przez tych, którzy zgodnie z ustawą nie odbywają obowiązkowej służby
wojskowej z przyczyn religijnych;
b)
praca
osoby skazanej, wykonywana w normalnych warunkach, w okresie przebywania w zakładzie
karnym bądź w okresie warunkowego zwolnienia;
c)
czynności
nakazane sytuacją zaistniałą w wyniku klęsk żywiołowych bądź innych
niebezpieczeństw, jak również te wynikające z normalnych obowiązków
cywilnych określonych ustawą.
Artykuł 40
Prawo do strajku
(1)
Pracownicy
mają prawo do strajku w obronie interesów zawodowych, ekonomicznych i socjalnych.
(2)
Ustawa
określa warunki oraz granice wykonywania tego prawa, jak też gwarancje niezbędne
do zapewnienia ciągłości funkcjonowania służb istotnych dla społeczeństwa.
Artykuł 41
Ochrona własności prywatnej
(1)
Gwarantuje
się prawo własności, jak również wierzytelności wobec państwa. Treść
oraz granice tych praw określa ustawa.
(2)
Własność
prywatna, niezależnie od jej podmiotu, jest chroniona ustawą w jednakowy sposób.
Obywatele obcy oraz bezpaństwowcy nie mogą nabywać prawa własności gruntów.
(3)
Nikt nie
może zostać wywłaszczony, z wyjątkiem sytuacji konieczności publicznej,
określonej zgodnie z ustawą oraz za sprawiedliwym i uprzednim odszkodowaniem.
(4)
Dla
potrzeb robót o znaczeniu ogólnym, władza publiczna może wykorzystać
podziemną część każdej nieruchomości z jednoczesnym obowiązkiem wypłacenia
właścicielowi odpowiedniego odszkodowania z tytułu strat spowodowanych
uszkodzeniem jego gruntu, upraw albo budynków, jak też z tytułu innych strat,
za które władza ponosi odpowiedzialność.
(5)
Odszkodowania
przewidziane w ustępach (3) i (4) ustalane są wspólnie z właścicielem, a w
przypadku różnicy zdań, na drodze sądowej.
(6)
Prawo własności
zobowiązuje do przestrzegania powinności dotyczących ochrony środowiska oraz
zapewnienia dobrosąsiedzkich stosunków, jak też do dopełniania pozostałych
obowiązków ciążących na właścicielu w myśl ustawy lub obyczaju.
(7)
Majątek
legalnie nabyty nie podlega konfiskacie. Domniemuje się legalne nabycie majątku.
(8)
Dobra
przeznaczone, wykorzystywane lub pochodzące z wykroczeń albo przestępstw mogą
być konfiskowane tylko na warunkach określonych ustawą.
Artykuł 42
Prawo do dziedziczenia
Gwarantuje
się prawo dziedziczenia.
Artykuł 43
Poziom życia
(1)
Państwo
zobowiązane jest do podejmowania działań dotyczących rozwoju gospodarczego i ochrony socjalnej, mających na celu zapewnienie jego obywatelom godnego poziomu
życia.
(2)
Obywatele
mają prawo do emerytury, do płatnego urlopu macierzyńskiego, do opieki
lekarskiej w państwowych placówkach służby zdrowia, do zasiłków dla
bezrobotnych oraz innych form pomocy społecznej przewidzianych ustawą.
Artykuł 44
Rodzina
(1)
Rodzina
oparta jest na związku małżeńskim, swobodnie zawieranym między małżonkami,
na zasadzie ich równości, jak też na prawie i obowiązku rodziców
zapewnienia wychowania, wykształcenia i nauczania dzieci.
(2)
Warunki
zawierania, rozwiązywania i unieważnienia związku małżeńskiego określa
ustawa. Zawarcie małżeństwa wyznaniowego może mieć miejsce tylko po
zawarciu cywilnego związku małżeńskiego.
(3)
Dzieci
pochodzące ze związków pozamałżeńskich są równe wobec prawa z dziećmi
pochodzącymi z małżeństwa.
Artykuł 45
Ochrona dzieci i młodzieży
(1)
Dzieci i młodzież korzystają ze szczególnej opieki i pomocy w realizacji ich praw.
(2)
Państwo
przyznaje zasiłki dla dzieci i zapomogi na koszty opieki nad dzieckiem chorym
lub upośledzonym. Ustawa określa pozostałe formy ochrony socjalnej dzieci i młodzieży.
(3)
Wykorzystywanie
małoletnich, szczególnie w działalności szkodliwej dla ich zdrowia, moralności
lub mogącej narazić na niebezpieczeństwo ich życie lub normalny rozwój,
jest zakazane.
(4)
Małoletni w wieku poniżej 15 lat nie mogą być zatrudniani jako pracownicy najemni.
(5)
Władze
publiczne mają obowiązek przyczyniać się do zapewnienia warunków niezbędnych
do swobodnego udziału młodzieży w życiu politycznym, społecznym,
gospodarczym, kulturalnym i sportowym kraju.
Artykuł 46
Ochrona osób niepełnosprawnych
1 2 3 Dalej..
« Konstytucje państwowe (Publikacja: 19-05-2002 Ostatnia zmiana: 08-11-2003)
Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl.
Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie,
bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w
kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.str. 267 |