|
Chcesz wiedzieć więcej? Zamów dobrą książkę. Propozycje Racjonalisty: | | |
| |
Złota myśl Racjonalisty: Nauka jest wielką republiką z wieczystem liberum veto, wedle którego głos jednego uczonego, gdy słuszny, zmusza do posłuchu wszystkich, naturalnie nie zaraz, ale ostatecznie zawsze. Więc w imię tych praw owej wielkiej republiki naukowej, stojącej ponad narodami, państwami, autorytetami, trzeba być cierpliwym. To nie oświata, to nauka. To nie popularyzacja lecz badanie. Jeśli ktoś mniema, że nie ma.. | |
| |
|
|
|
|
« Felietony i eseje Ostrożność Autor tekstu: Maria Szyszkowska
Mimo deklarowanej wolności,
panuje w naszym życiu publicznym narastający lęk przed wyrażeniem własnego
stanowiska oraz przed jednoznacznym określeniem go. Dominuje mimika, dążenie
do głoszenia poglądów „dobrze widzianych".
Ta ostrożność dochodzi do
głosu również w języku, którym się porozumiewamy. Po 1989 roku w audycjach
radiowych i telewizyjnych słyszy się używane nadmiernie często słowo „jakby".
Bywa ono wypowiadane w sposób pozbawiony sensu. Ten język telewizyjny wywiera
wpływ na ogół społeczeństwa i oto na egzaminie słyszę niejednokrotnie
bezsensowne zdania w rodzaju „Platon jakby twierdzi, że…" Takie
zjawisko językowe nie dochodziło do głosu w epoce wcześniejszej.
Politycy, czy na przykład
dziennikarze, starają się osłabić jednoznaczność wypowiadanych przez
siebie poglądów. Mogą się z nich łatwiej wycofać, skoro wnoszą zastrzeżenia w postaci „jakby".
Co z wolnością, skoro
nastał u nas czas ludzi ostrożnych? Nie zapominajmy, że ostrożność ma sens
negatywny, gdy staje się cechą dominującą. Zaczyna wtedy zniewalać i ograniczać. Powoduje nadmierne liczenie się z innymi, często aż do
rezygnacji z wartości istotnych. Nadrzędny staje się lęk, by nie utracić
stanowiska. Ostrożność nakazuje: nie narażaj się innym!
Powszechnie wiadomo, że będąc
ostrożnym można osiągnąć wiele zaszczytów, co obserwujemy w życiu
politycznym. Nikomu się nie narażając można przedłużyć własną karierę
polityczną. Na przykład gra polityczna jaką jest wstrzymywanie się od głosowania
„tak" albo „nie" nie powinna stanowić wzoru do naśladowania. W ostrożności zawiera się prywata.
Człowiek ostrożny rozważa w wyobraźni możliwość niebezpieczeństwa, co działa zniewalająco. Z ulgą
przyjmuje sytuację, w której nie musi podejmować decyzji. Woli to, co znane i sprawdzone niż szukanie nowych dróg. Człowiek ostrożny odziany jest w pancerz ochronny. Ludzie mający tę cechę stają się czynnikiem hamującym
zmiany. A jednocześnie ostrożność jest cechą powszechnie zalecaną nam od
dzieciństwa. Zalecona ostrożność wobec poznawanych ludzi przynosi w rezultacie poczucie obcości i trudności w nawiązywaniu istotnych kontaktów.
Na ogół woli się powtarzać
to, co gotowe, usłyszane i zgodne z pewnymi powszechnie aprobowanymi
szablonami. Stosunkowo niewielu jest ludzi samodzielnych w rozumowaniu i w
wydawaniu osądów. Od pokoleń na przykład powtarza się bezmyślnie sformułowania w rodzaju: „Wyjątek potwierdza regułę". A przecież wyjątek nie może
niczego potwierdzać. Może jedynie wskazywać na istnienie jakiejś reguły
od której tenże wyjątek jest odstępstwem. Przykłady można by mnożyć.
Używając często słów
niedbale i powiedziałabym niechlujnie dobieramy je dla określenia wewnętrznych
doznań i przemyśleń. Powszechne przyzwolenie dla używania słowa
„fajny" uwalnia od precyzyjnego nazywania naszego pozytywnego stanu
ducha. Oddala od potwierdzenia przez nas własnego „ja". Używając
niedbałego języka zarazem mniej wiemy o sobie. W rezultacie bardziej
powierzchowne stają się rozmowy z innymi ludźmi. Zbyt rzadko prowadzimy
rozmowy istotne. Zresztą słyszy się nagłaśniane często rozmowy mające na celu intensywność zamiast głębszego spenetrowania otaczających nas
zjawisk.
Wzbogacając język, zarazem
głębiej rozumiemy siebie i innych. Niestety, język utracił swoje pierwotne
znaczenie, bowiem czyni zbyt często coś odmiennego niż zapowiedzi słowne.
*
„Res Humana" nr 6/2000
« Felietony i eseje (Publikacja: 13-10-2005 )
Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl.
Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie,
bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w
kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.str. 4400 |
|