|
Chcesz wiedzieć więcej? Zamów dobrą książkę. Propozycje Racjonalisty: | | |
|
|
|
|
Nauka » Biologia » Ewolucjonizm
Neandertalczyk [4] Autor tekstu: Krzysztof Pochwicki
A więc nie krzyżowali się. Tylko, że między
gatunkami o bliskim pokrewieństwie mogą okazjonalnie powstawać mieszańce...Kwesta
ich bezpłodności nie jest wcale taka oczywista. Najbardziej znaną hybrydą jest
muł -
mieszaniec klaczy konia domowego z ogierem osła. Najczęściej bezpłodny,
najczęściej, gdyż około 5 procent mulic jest płodnych. Natomiast całkowicie
bezpłodny jest osłomuł (oślik) — mieszaniec ogiera konia domowego z klaczą osła.
Kto zaręczy, że w naszym przypadku nie było podobnie..? Zwłaszcza, że w 1998 r. w dolinie Lapedo (Portugalia) odkryto grób czteroletniego dziecka,
pogrzebanego ceremonialnie 24,5 tys. lat temu. Dziecko — znane jako Lagar Velho
1 — mimo, iż zasadniczo reprezentuje nowoczesny typ budowy, stanowi zarazem
zaskakującą, intrygującą mozaikę z cechami neandertalskimi (krótsze kości
kończyn, cofnięte spojenie żuchwy i in.).
[ 16 ]
Jak widać
neandertalczyka należy traktować nie jako wyraźnie prymitywniejszą, skazaną na
klęskę formę przedludzką lecz raczej alternatywną, wcześniejszą wersję rozumnego
człowieczeństwa. Może, gdyby historia potoczyła się inaczej, obecnie żylibyśmy w cywilizacji o wewnętrznej dychotomii: kromaniońsko-neandertalskiej?
Jak wówczas wyglądałby świat?
Większość
uczonych twierdzi, że populacja neandertalczyków 40 tys. lat temu w Europie
liczyła nie więcej niż kilka tysięcy osobników. (Johannes Krause)
Dlaczego w takim
razie neandertalczyk zginął w pomroce dziejów? Najczęściej wskazuje się na
wzrastającą konkurencję ze strony naszego gatunku oraz nagłą zmianę klimatu.
Jednak tę drugą przyczynę wykluczył właśnie w magazynie „Nature" międzynarodowy
zespół naukowców kierowany przez paleoekologa Chronisa Tzedakisa z University of
Leeds. Naukowcy przyjrzeli się klimatowi w trzech okresach, w których
mogło dojść do zagłady neandertalczyków: 32-30 tys. lat temu (data tradycyjna)
[ 17 ],
28 tys. lat temu i 24 tys. lat temu (również wynik najnowszych badań, ale dużo
bardziej kontrowersyjny
[ 18 ]).
By mieć pewność, że wyniki będą poprawne, zsynchronizowali daty radiowęglowe, na
podstawie których określono te trzy okresy, z dobrze wydatowanym zestawem danych
paleoklimatycznych. Okazało się, że w pierwszych dwóch okresach warunki
klimatyczne nie odbiegały od tych, które istniały we wcześniejszych okresach
istnienia neandertalczyków. Nie mogły więc być przyczyną ich zagłady. Do nagłego
ochłodzenia doszło za to około 24 tys. lat temu, ale wówczas neandertalczycy
żyli już tylko w południowej Hiszpanii, a tam warunki były dużo lepsze, zapewne
ze względu na ciepły prąd atlantycki. Niewykluczone, że do zaniku
neandertalczyka przyczyniła się zagłada wielkich ssaków, ponieważ został
pozbawiony stałego, obfitego źródła tłuszczy zwierzęcych dzięki którym pokrywał
braki węglowodanów w diecie. Dla wielu realna jest wizja kromaniońskich łowców
dokonujących eksterminacji neandertalczyków (dysponowali lepszą bronią -
miotaczami oszczepów). Jeśli założenie to okazałoby się słusznym, wówczas
prologiem historii współczesnego człowieka rozumnego byłoby
ludobójstwo...Zakładam, że nasi przodkowie nie byli sprawcami zagłady, lecz po
prostu stopniowo ograniczali przestrzeń życiową swych kuzynów przyczyniając się
do ich postępującego zaniku. Możliwe, iż podczas okazjonalnych kontaktów
(handel? negocjacje?) wprowadzili nieświadomie do populacji neandertalczyków
swoje własne formy drobnoustrojów chorobotwórczych, pasożytów jelitowych itp.
wywołując tzw. epidemię dziewiczej ziemi. Jest to katastrofalne zjawisko
zachodzące wówczas, gdy epidemie chorób zakaźnych mają miejsce w populacjach,
które wcześniej ich nie znały, stąd też pozbawione są elementarnej odporności.
Wpływ na jednostki jest ekstremalny, śmiertelność wśród zarażonych rozciąga się
na całą populację. Nie byłoby to zjawisko wyjątkowe, jak wykazała historia (los
Indian z Nowego Świata, tubylców z Wysp Kanaryjskich, Aborygenów i in.)
zawleczone z Europy choroby wywołujące tragiczne pandemie wśród autochtonów były
istotnym, o ile nie najważniejszym źródłem naszego nowożytnego sukcesu na nowych
terytoriach. Istnieje też nowy, interesujący pogląd, według którego
neandertalczycy nie potrafili zabezpieczyć się przed coraz mroźniejszymi,
groźnymi zimami. Zlodowacenia wymuszały wielokrotne migracje na południe i to
zarówno grup neandertalskich jak i pierwszych współczesnych Homo
sapiens. Ograniczone zasoby wymuszały ostrą rywalizację, neandertalczyk
uległ ponieważ m.in. nie dysponował takimi wynalazkami jak włócznia, sieć
rybacka, ubranie; zdaniem badaczy zaczęły się one pojawiać właśnie około 30 tys.
lat temu.
[ 19 ]
Dopiero około 35-30 tys. lat temu afrykańska linia Homo sapiens wyparła
władcę tundry z Europy, wybito też resztki pitekantropów (Homo erectus,
ostatnie znaleziska wskazują, że trwał on znacznie dłużej niż dotychczas
sądzono) na Jawie.
[ 20 ]
Wyjaśnienie
zagadki neandertalczyka wciąż intryguje. Czy, człowiek współczesny wymordował
swoich mniej zaawansowanych sąsiadów, czy też forma ta po prostu wymarła
bezpotomnie — tego wciąż nie umiemy przesądzić. A może Starzy Ludzie nadal
istnieją? Wspomniałem, że neandertalczyk wytworzył odmiany nie odbiegające
wyglądem od nas. Mogą żyć tuż obok, a my oślepieni gatunkową pychą i arogancją
nie potrafimy ich dostrzec. Taką właśnie, niepokojącą wizję przedstawił Frank
M. Robinson na kartach swej książki Wystarczy czekać...
Główne materiały źródłowe:
-
Dubiski Stanisław „Neandertalczycy i my" (listopad 2000) [w:]
Nowinki/biologia
-
Sabath Karol „Neandertalczyk molekularny" [w:] „Wiedza i Życie" Nr 1/1998.
-
Wong Kate „Na
neandertalską nutę" [w:] „Świat Nauki" 11/1997.
-
„National Geographic" 12/03.
-
Wordpress.com
-
blox.pl
-
biotechnolog.pl/
-
portalwiedzy.onet.pl/
-
Reichholf Josef H., Zagadka rodowodu człowieka. Narodziny człowieka w grze
sił z przyrodą, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992.
-
Stringer Ch., McKie R., Afrykański exodus. Pochodzenie
człowieka współczesnego,
Prószyński i S-ka S.A., Warszawa 1999.
-
Wills Ch., Dzieci Prometeusza. Teraźniejszość i przyszłość naszego gatunku,
Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media, Warszawa 2002 (wydanie angielskie 1998).
-
Praca zbiorowa pod kier. Michalika M. B., Kronika Ziemi, Wydawnictwo
„Kronika" — Marian B. Michalik, wydanie I, 1992.
-
Praca pod red. Otałęga Z., Encyklopedia biologiczna, Agencja
Publicystyczno-Wydawnicza Opres, tom VII, Kraków 1999.
1 2 3 4
Przypisy: [ 16 ] Więcej
[w:] „Świat Nauki", wydanie specjalne- Nr 3/2003, s.32-33. [ 17 ] Na
ogół przyjmuje się, że ostatni neandertalczycy mogli wymrzeć w Zafarraya,
niedaleko Malagi (południowa Hiszpania); trwali tam jeszcze przed 30 tys. lat,
długo po tym jak znikli z reszty kontynentu. [ 18 ] Prawdopodobnie ostatnim miejscem,
gdzie żył neandertalczyk był Gibraltar. Do takiego wniosku doszli uczeni
badający jaskinię Gorhama leżącą na tym półwyspie. [ 19 ] [w:]
Wprost" 8 lutego 2004. [ 20 ] [w:]
„Wiedza i Życie", roczniki multimedialne — 1998; Reichhof H.J., Zagadka
rodowodu człowieka, wydanie I, Warszawa 1992, s. 181,221-230. « Ewolucjonizm (Publikacja: 31-08-2009 )
Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl.
Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie,
bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w
kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.str. 6759 |
|