Podkreślić należy, że w minionym 29-leciu nastąpiła w szerokim zakresie rozbudowa i modernizacja istniejących kopalń węgla. Górnictwo, w szczególności górnictwo węglowe, wniosło duży wkład w budowę i rozbudowę kraju, w budowę socjalistycznej gospodarki kraju oraz coraz lepsze zaspokajanie potrzeb ludności.

Węgiel kamienny

Wyrazem rozwoju przemysłu węglowego w okresie powojennym, a zarazem ilustracją pracy kopalń, jest przede wszystkim ich produkcja. Wydobycie w roku 1946 wynosiło około 47 mln ton, a w roku 1971 — 145,3 mln ton. Pozwoliło to Polsce na zajęcie piątego miejsca w świecie i trzeciego miejsca w Europie, po Związku Radzieckim i Wielkiej Brytanii. W okresie powojennym do roku 1971 wydobyliśmy 2485 mld ton węgla ka- miennego. Eksport węgla kamiennego, brunatnego i koksu od chwili wyzwolenia wyniósł 742 mln ton, a w roku 1971 — 30,7 mln ton. Plan rozwoju wydobycia węgla zakłada, że wydobycie węgla w roku 1975 wyniesie 167 mln ton, a przyrosty wydobycia w planie 5-letnim od 1972 r. sięgać będą 5,5 do 6 mln ton rocznie.

Zasoby węgla w Polsce są bardzo duże: zasoby całkowite, czyli tzw. zasoby geologiczne, do głębokości 1000 m w pokładach grubości 0,5 m ocenia się na 155 mld ton (nie wliczając w to zasobów węgla w okręgu lubelskim).

W celu zabezpieczenia potrzebnego wzrostu wydobycia, niezależnie od rozbudowy i modernizacji istniejących starych kopalń, wybudowano w Polsce Ludowej 16 nowych kopalń: Julian, Ziemowit, Lenin, Kościuszko, Nowa, Nowy Wirek, Porąbka, Mszana, Szczygłowice, Moszczenica, Jastrzębie, Halemba, Staszic, Jan, Zofiówka, Borynia i Pniówek. W budowie znajdują się kopalnie: Swierklany, Anna Płd. i Śląsk II.

Budowa nowych kopalń oraz rozbudowa innych obiektów (zakłady wzbogacania węgla, lampiarnie, łaźnie itp.) pozwoliła na stworzenie 70 tys. nowych stanowisk pracy, co ma bardzo duże znaczenie w związku z wchodzeniem młodego pokolenia w wiek produkcyjny.

Stały wzrost wydobycia uzyskiwany był nie tylko dzięki budowie nowych kopalń, lecz również przez wprowadzanie bardziej wydajnych systemów wybierania, stosowanie nowoczesnych maszyn do urabiania oraz nowych form organizacji pracy. W roku 1970 za pomocą maszyn wybrano 83,2% wydobytego węgla, a mechanicznie załadowano 75,4% węgla. W roku 1975 przewiduje się, że wskaźnik mechanicznego ładowania wyniesie 81%, a wskaźnik mechanicznego urabiania węgla w przodkach wybierkowych wzrośnie do 100%. Przewiduje się też dalszą automatyzację procesów produkcyjnych w górnictwie. W roku 1968 uruchomiono już pierwszą zautomatyzowaną kopalnię Jan. Przewodniczącym zespolu koordynacyjneigo budowy tej najnowocześniejszej w Europie kopalni był Wicepremier Rządu PRL i Minister Górnictwa i Energetyki mgr inż. Jan Mitręga. Kopalnia ma charakter produkcyjno-doświadczalny. W kopalni tej doświadczeniom podlega najnowsza technika w jej kompleksowym ujęciu.

Kopalnia Jan jest wyposażona w najnowsze urządzenia (wszystkie produkcji krajowej). Wypróbowywane są w niej najnowsze krajowe maszyny i nowe formy produkcji. Szczególnie godny podkreślenia jest fakt, że obok prowadzenia w jak najszerszym pojęciu doświadczeń, kopalnia daje w pełni opłacalną produkcję węgla. Eksploatowane są pokłady węgla grubości 1,20 do 1,70 m systemem ścianowym z zawałem stropu. Jest to zautomatyzowana ściana wydobywcza typu ASI-II (Zautomatyzowana Ściana Izotopowa), w skład której wchodzi: zmechanizowana obudowa (przesuwająca się automatycznie pod wpływem impulsów elektrycznych nadawanych przez przesuwający się w ścianie kombajn), kombajn węglowy oraz przenośnik ścianowy. Układ całkowitej automatyzacji ściany zapewnia samoczynną pracę wszystkich urządzeń ścianowych, w tym automatyczne przesuwanie obudowy, automatyczną regulację prędkości kombajnu, przesuwanie przenośnika i automatyczną kontrolę stanu innych urządzeń w ścianie. ^{[ 1 ]}

Fidel Castro odwiedził Kopalnię Jan w 1972 roku. 9 czerwca 1972 pisała o tym „Trybuna Robotnicza": „Do kopalni Jan w Katowicach tow. Fidel Castro przybywa w galowym mundurze Honorowego Górnika PRL. Dyrektor kopalni tow. Andrzej Marcinkiewicz zaprasza gości do centrum zarządzania kopalnią. Tow. Fidel Castro zajmuje miejsce przy stole dyspozytorskim. Szczegółowych informacji nt. całkowicie zautomatyzowanej kopalni, w której zarządzanie i produkcja odbywają się na zasadach skomputeryzowanego systemu, udziela główny inżynier d/s naukowo-badawczych tow. Władysław Perkowski. Tow. Fidel Castro z zainteresowaniem słucha wyjaśnień, a następnie stawia szereg pytań na temat funkcjonowania systemu. (...) Na pożegnanie gości kubańskich przedstawiciel załogi kopalni Jan wręcza sekretarzowi KP KPK herbarz miast śląskich wykonany z węgla". Czyt. więcej: Kopalnia Doświadczalna Jan — czyli o tym jak Fidel Castro na Nikiszowiec zawitał!

Do kierowania przebiegiem procesów technologicznych i kontroli parametrów bezpieczeństwa pracy służy „Centrum Zarządzania Kopalnią", wyposażone w następujące urządzenia:
— urządzenia kontroli i sterowania procesami technologicznymi,
— urządzenia kontroli ruchu załogi,
— blok automatycznego przetwarzania danych oparty na systemie teletransmisji danych z kopalni do maszyny cyfrowej.

Maszyna cyfrowa zainstalowana jest w Ośrodku Obliczeniowym i przesyła wyniki do teletransmitora zainstalowanego w kopalni. W celu obserwacji kontroli pracy urządzeń wyciągowych oraz ruchu załogi zainstalowane są na nadszybiu i w podszybiu kamery telewizji przemysłowej. Umożliwiają one kontrolę załadunku i wyładunku urządzenia skipowego i obserwację wsiadania i wysiadania załogi do klatki szybowej. Kamery telewizji przemysłowej zainstalowane są również w punkcie podziału załogi na dole w kopalni, co pozwala na obserwacje tablicy ruchu załogi. Kamery znajdują się także u wejścia głównego kopalni, umożliwiają więc obserwację ruchu załogi od momentu wejścia pracownika na teren kopalni.

Kamery przekazują obraz na ekrany monitorów kontrolnych zainstalowanych w Centrum Zarządzania.

Tak więc Zautomatyzowana Doświadczalna Kopalnia Jan służy rozwojowi najnowszej myśli techniki górniczej.

Cenrtirum Zarządzania kopalnią w kopalni Jan

Stosowanie w szerokim zakresie naukowych metod organizacji pracy oraz mechanizacji pozwoliło nie tylko na zwiększenie wydobycia, lecz i wydajności pracy; w roku 1970 wydajność wynosiła 2555 kg na pracownika zatrudnionego na dole, a wydajność ogólna wynosiła 1723 kg na pracownikodniówkę, co pozwoliło nam na zajecie jednego z czołowych miejsc w Europie.

Osiągnięciom produkcyjnym górnictwa towarzyszyła wzrastająca z roku na rok poprawa stanu bezpieczeństwa i higieny pracy. Dzieki olbrzymim ínwelstycjom na bezpieczeństwo pracy, wskaźniki wypadkowosci w naszym górnictwie są jednymi z najniższych w porownaniu ze wskaźnikami górnictwa światowego.

Zanotowany w Polsce Ludowej rozwój górnictwa węgla kamiennego nie byłby możliwy bez odpowiednio wykwalifikowanej kadry górniczej. Rząd i Partia dużą uwagę poświęciły rozwojowi górniczego szkolnictwa wyższego i średniego. Nastąpiła dalsza rozbudowa Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, w 1950 r. utworzono Wydział Górniczy przy Politechnice Śląskiej w Gliwicach, a w roku 1968 utworzono filie tegoż wydziału w Rybniku i Dąbrowie Górniczej. Rozwinięta została także sieć szkół górniczych na poziomie średnim (technika górnicze). Utworzono liczne górnicze szkoły zasadnicze, powołano do życia ośrodki szkolenia zawodowego.

W celu umożliwienia zdobycia wykształcenia średniego i wyższego pracownikom górnictwa, a więc ludziom związanym od dawna z tym zawodem i mającym duże doświadczenie praktyczne, utworzono studia wieczorowe, zaoczne i eksternistyczne przy szkołach średnich i wyższych uczelniach górniczych.

Państwo Ludowe, doceniając doniosłe znaczenie górnictwa dla socjalistycznej gospodarki narodowej oraz ciężkie warunki pracy w górnictwie, przyznało górnikom szczególne przywileje pod nazwą Karty Górnika. Karta ta zapewniła pracownikom górnictwa specjalne prawa honorowe (stopnie górnicze), korzystny wymiar urlopów oraz specjalne wynagrodzenie kwartalne. Karta jest wyrazem uznania Rządu PRL dla ofiarnej pracy górników.

Węgiel brunatny

W okresie międzywojennym Polska nie rozporządzała złożami węgla brunatnego o większym znaczeniu gospodarczym, dlatego też nie odgrywał on większej roli jako surowiec paliwowo-energetyczny. Zmiana jednak nastąpiła po odzyskaniu Ziem Zachodnich, na których to terenach znajdują się znaczne złoża węgla brunatnego, którego eksploatacja była już. w pewnym stopniu rozwinięta i wymagała dalszej kontynuacji. Władza Ludowa należycie oceniła znaczenie węgla brunatnego dla gospodarki krajowej i stworzyła odpowiednie warunki oraz środki dla rozwoju tej gałęzi górnictwa. Dalszy jej rozwój na- stąpił po odkryciu nowych złóż węgla brunatnego (np. w Koninie), a w perspektywie i w rejonie Bełchatowa. Zasoby węgla brunatnego są korzystnie rozmieszczone na obszarze naszego kraju. W powiązaniu z zakładaami energetycznymí, hutami aluminium, a w przyszłości z zakładami chemicznymi przyczynić się to może do bardziej równomiernego rozwoju gospodarczego poszczególnych rejonów kraju. Zasoby bilansowe łącznie z zasobami perspektywicznymi węgla brunatnego ocenia się na około 10 mld ton. Wydobycie węgla brunatnego w 1970 r. wynosiło 32,8 mln ton. Planowane na rok 1975 wydobycie ma wynieść 36,6 mln ton.

W okresie powojennym wybudowane zostały cztery kopalnie odkrywkowe: Konin, Pątnów, Turów II i Adamów. Pozwoli to w przyszłych latach łącznie z rozbudową istniejących kopalń na kilkakrotny wzrost wydobycia — obecnie planuje się rozbudowę kopalń w rejonie Bełchatowa.

Złoża siarki

Złoża siarki w Polsce należą do najbogatszych w świecie.

W roku 1956 rozpoczęto budowę kopalni odkrywkowej siarki na złożu w Piasecznie, a w 1958 — kombinatu w Tarnobrzegu. W roku 1966 rozpoczęto również eksploatację siarki metodą podziemnego wytapiania. Jest to tzw. eksploatacja otworowa. Sposób ten jest tańszy od eksploatacji odkrywkowej, gdyż zbędne jest zdejmowanie skał nadkładowych. Konieczne jest zastosowanie odpowiednich prac wiertniczych dzięki doprowadzeniu do złoża dużej ilości gorącej wody i powietrza to dużym ciśnieniu, płynna siarka z bańkami powietrza wypływa na powierzchnię.

Zobacz komentarze (2)..

Wyślij mailem..

Wersja do druku    PDF    MS Word