|
Chcesz wiedzieć więcej? Zamów dobrą książkę. Propozycje Racjonalisty: | | |
|
|
|
|
Prawo » Prawa Człowieka
Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Jakóbski v. Polska [3]
40. Rząd zauważył
ponadto, że wymagania określone w art. 9 ust. 2 Konwencji zostały spełnione, tym
bardziej, że na mocy art. 109 § 1 Kkw nie istnieje obowiązek zapewnienia
specjalnej diety odpowiadającej przekonaniom religijnym więźnia. Jednocześnie
Rząd potwierdził, że w sytuacji gdy zakład karny ma możliwość
zapewnienia specjalnej diety, powinien ją zapewnić osadzonemu.
41. Podsumowując swoje
stanowisko, Rząd stwierdził,. że wprowadzenie obowiązku zapewnienia przez
władze państwowe każdemu osadzonemu specjalnego pożywienia zgodnego z jego
przekonaniami byłoby zbyt restrykcyjne i wiązałoby się z nadmiernymi
trudnościami o charakterze organizacyjnym i finansowym. W opinii Rządu,
serwowana skarżącemu dieta odpowiada mniej więcej wymogom wyznawanej przez
niego religii. Ponieważ w zakładzie karnym w Goleniowie przebywało prawie
1200 osadzonych, przygotowywanie specjalnych posiłków dla jednej tylko osoby
nadmiernie obciążałoby władze więzienia.
3. Ocena Trybunału
(a) Zastosowanie
art. 9 Konwencji
42. Trybunał
musi rozstrzygnąć czy skarżący może powołać się na art. 9 Konwencji.
43. Skarżący
podnosił, że odmowa zapewnienia mu w zakładzie karnym bezmięsnych posiłków
zgodnie ze wskazaniami wyznawanej przez niego religii stanowi naruszenie jego
prawa do uzewnętrzniania wyznania poprzez przestrzeganie reguł buddyzmu. Rząd
argumentował, że w przedmiotowej sprawie wegetarianizm nie może zostać
uznany za kluczowy element wyznawanej przez skarżącego religii, ponieważ
ortodoksyjna szkoła mahajana, przynależność do której deklaruje skarżący,
zachęca jedynie do przyjęcia wegetarianizmu, ale nie nakazuje rezygnacji ze
spożywania mięsa.
44. Trybunał
pragnie zaważyć, że art. 9 Konwencji wymienia różne formy uzewnętrzniania
(manifestowania) wyznawanej religii lub przekonań, a mianowicie uprawianie
kultu, nauczanie, praktykowanie i czynności rytualne (zob. mutatis mutandis, Cha’are
Shalom Ve Tsedek p. Francji [WI], skarga nr 27417/95, § 73, ETPC
2000-VII). Wolność myśli, sumienia i wyznania obejmuje poglądy o określonej
sile przekonywania i wadze, charakteryzujące się określonym poziomem powagi i spójności (zob. Leela Förderkreis
e. V. i Inni p. Niemcom, skarga nr 58911/00, § 80, 6 listopada 2008
r.).
45. Trybunał
wskazuje również, że buddyzm jest jedną z najważniejszych religii na świecie i uznawany jest oficjalnie w wielu krajach. Co więcej, Trybunał orzekł
już, że przestrzeganie reguł żywieniowych może stanowić bezpośredni
praktyczny wyraz przekonań w rozumieniu art. 9 (ibid. Cha’are
Shalom Ve Tsedek, §§ 73 i 74). W przedmiotowej sprawie skarżący prosił o zapewnienie mu diety bezmięsnej, ponieważ jako praktykujący buddysta
chciał uniknąć spożywania mięsa. Nie rozstrzygając, czy podobne decyzje
podejmowane są w każdej sprawie o spełnienie obowiązku religijnego (ibid. Leyla Şahin § 78) z uwagi na to, że mogą istnieć sytuacje, w których
podejmowane są one z przyczyn innych niż religijne, w przedmiotowej sprawie
Trybunał stwierdza, że decyzja skarżącego o przestrzeganiu diety wegetariańskiej
może być postrzegana jako motywowana i inspirowana względami religijnymi i stąd też nie była ona bezzasadna. Z uwagi na powyższe, odmowa zapewnienia
skarżącemu diety wegetariańskiej wyrażona przez władze więzienia musi być
rozpatrywana w zakresie regulacji art. 9 Konwencji.
(b) Kwestia
ingerencji
46. Trybunał
zauważa, że skarżący podnosił, iż odmowa zapewnienia mu posiłków bezmięsnych
stanowiła ingerencję w prawa zagwarantowane mu na mocy art. 9 Konwencji.
Trybunał stoi jednak na stanowisku, że z uwagi na okoliczności sprawy oraz, w szczególności, charakter skargi wniesionej przez skarżącego bardziej właściwym
jest jej ocena w kontekście pozytywnych obowiązków Państwa.
47. W nawiązaniu
do powyższego Trybunał stwierdza, że bez względu na to, czy sprawa podlega
rozpatrzeniu w kontekście pozytywnego obowiązku Państwa do podjęcia
zasadnych i odpowiednich działań w celu zapewnienia przestrzegania praw skarżącego
na mocy art. 9 ust. 1, czy też w kontekście ingerencji władz publicznych, o której mowa w ust.
2 Konwencji, wynikające z tych przepisów zasady prawne są w znacznej mierze
podobne do siebie. W obu przypadkach należy zwrócić uwagę na konieczność
wypośrodkowania pomiędzy sprzecznymi interesami jednostki i ogółu społeczeństwa.
Co więcej, w obu przypadkach Państwo dysponuje pewnym marginesem swobody w doborze środków, którymi może się posłużyć w celu zapewnienia
przestrzegania Konwencji. Ponadto, nawet w odniesieniu do pozytywnych obowiązków
określonych w artykule 9 ust. 1 Konwencji, środki, o których mowa w ustępie
drugim, mogą mieć istotne znaczenie w osiągnięciu wspomnianej równowagi
(zob. mutatis mutandis, Hatton i Inni p. Zjednoczonemu Królestwu [WI], nr 36022/97, § 98, ETPC
2003-VIII).
(c) Zgodność z art. 9 Konwencji
48. Na wstępie
Trybunał pragnie zauważyć, że przynajmniej od 2006 r. skarżący
wielokrotnie prosił o zapewnienie mu diety bezmięsnej, początkowo w zakładzie
karnym w Goleniowie a następnie w zakładzie karnym w Nowogrodzie. Władze
więzienne odmawiały jego prośbom, podkreślając przede wszystkim wysokie
koszty jakie wiązałyby się z przygotowywaniem bezmięsnych posiłków dla
jednej tylko osoby (dodatkowe koszty związane z wymogami higieny) oraz
nadmierne obciążenie dla pracowników kuchni (zob. powyżej, §§
7, 20 i 21).
49 . Trybunał
stwierdza następnie, że skarżący przez jakiś czas korzystał z diety PK,
która nie zawiera mięsa wieprzowego i opiera się w przeważającej mierze
na produktach roślinnych. Skarżący jednak podnosił, że wspomniana dieta
nie jest w pełni zgodna z wymogami wyznawanej przez niego religii (zob. § 12 powyżej).
50. Trybunał
wskazuje, że w myśl artykułu 9 ust. 2 Konwencji ograniczenia [dotyczące
wolności praktykowania religii] dopuszczalne są m.in. w celu zapewnienia
ochrony zdrowia i moralności
publicznej lub ochrony praw i wolności innych osób. Chociaż Trybunał jest
gotowy przyjąć, że decyzja o zapewnieniu specjalnych warunków jednemu
osadzonemu może wywierać skutki finansowe dla całej instytucji i bezpośrednio
odbijać się na warunkach bytowych innych więźniów, musi on również
ocenić czy można uznać, że Państwo zdołało w odpowiedni sposób wyważyć
interesy zakładu, innych więźniów i indywidualnych potrzeb skarżącego.
51 Uzasadniając
regulacje żywieniowe obowiązujące w zakładzie karnym, Rząd powołał się
na regulacje zawarte w art. 109 Kkw oraz rozporządzeniach Ministra
Sprawiedliwości, zgodnie z którymi podawanie specjalnej diety odpowiadającej
przekonaniom religijnym [skazanego] nie jest obowiązkowe w świetle prawa
polskiego. Zauważył on również, że dostarczenie każdemu osadzonemu
specjalnego pożywienia zgodnego z jego przekonaniami pociągałoby za sobą
nadmierne trudności natury organizacyjnej i finansowej (zob. §40 powyżej).
52. Zgodnie z zasadami wyznawanej przez skarżącego religii, powinien on spożywać posiłki
bezmięsne. Skarżący prosił jedynie o zapewnienie mu diety wegetariańskiej,
pozbawionej produktów mięsnych (zob. paragraf 12 powyżej). Trybunał
pragnie zauważyć, że posiłki odpowiadającego potrzebom skarżącego nie
wymagają specjalnego procesu przygotowania, gotowania czy podawania, jak również
stosowania specjalnych produktów (zob. mutatis
mutandis, D i E.S. p.
Zjednoczonemu Królestwu, nr 13669/88, decyzja Komisji z dnia 7 marca
1990 r., Decisions and Reports (DR) 65, s. 245; X
p. Zjednoczonemu Królestwu, nr 5947/72, decyzja Komisji z dnia 5 marca
1976 r., Decisions and Reports (DR) 5, s. 8). Inaczej niż w drugiej z powołanych
spraw skarżącemu nie zaproponowano diety zastępczej ani też nie
skonsultowano się z Misją Buddyjską w kwestii odpowiedniej diety. Trybunał
nie może uznać, iż dowiedzione zostało, że zapewnienie skarżącemu diety
wegetariańskiej zakłóciłoby funkcjonowanie zakładu karnego czy doprowadziło
do obniżenia jakości posiłków serwowanych innym osadzonym.
53. W związku z powyższym Trybunał wskazuje, że zgodnie z Zaleceniem Komitetu Ministrów do
państw członkowskich, tj. Zaleceniem (Rec. 92006)2) w sprawie Europejskich
Reguł Więziennych (zob. §26
powyżej), więźniowie powinni otrzymywać posiłki uwzględniające wyznawaną
przez nich religię (zob. §26
powyżej). W ostatnich wyrokach Trybunał zwrócił uwagę władz na istotność
wspomnianego zalecenia, niezależną od jego niewiążącego charakteru (zob. Sławomir
Musiał p. Polsce, nr 28300/06, § 96, ETPC 2009-… (wyjątki)).
54. Uwzględniając
wszelkie wymienione wyżej czynniki i bez względu na margines swobody
pozostawiony pozwanemu Państwu, Trybunał stwierdza, że władze nie zdołały
odpowiednio wyważyć interesów władz więziennych i skarżącego wyrażających
się w jego prawie do uzewnętrzniania swojego wyznania poprzez przestrzeganie
zasad buddyzmu.
55. Zdaniem
Trybunału doszło do naruszenia art. 9 Konwencji.
II. DOMNIEMANE
NARUSZENIE ARTYKUŁU 14 KONWENCJI W ZWIĄZKU Z ART. 9 KONWENCJI
56. Skarżący
zarzucał naruszenie art. 14 w związku z art. 9 [Konwencji] wyrażające się w dyskryminacji jego osoby, bowiem członkowie innych grup religijnych
przebywający w zakładzie karnym otrzymywali specjalne diety.
Art. 14 Konwencji stanowi:
„Korzystanie z praw i wolności wymienionych w niniejszej Konwencji powinno być zapewnione bez
dyskryminacji wynikającej z takich powodów jak płeć, rasa, kolor skóry, język,
religia, przekonania polityczne i inne, pochodzenie narodowe lub społeczne,
przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie bądź z jakichkolwiek innych przyczyn."
57. Trybunał
zauważa, że niniejsza skarga powiązana jest z jedną ze skarg omawianych
powyżej i na tej podstawie musi zostać uznana za dopuszczalną.
58. Trybunał
ponownie podkreśla, że art. 14 nie może być stosowany samodzielnie,
natomiast odgrywa istotną rolę jako uzupełnienie innych postanowień
Konwencji i jej Protokołów, ponieważ zapewnia ochronę jednostkom znajdującym
się w podobnej sytuacji przed jakąkolwiek formą dyskryminacji w korzystaniu z praw określonych w tych innych postanowieniach. W przypadku powoływania się
na przepis materialny Konwencji i jej Protokołów zarówno jako na odrębną
podstawę roszczeń, jak i w związku z art. 14, oraz stwierdzenia odrębnego
naruszenia rzeczonego przepisu nie jest, co do zasady, konieczne rozpatrywanie
sprawy przez Trybunał również w oparciu o art. 14, chyba że wyraźna nierówność
traktowania w zakresie korzystania z danego prawa jest zasadniczym elementem
sprawy (zob. Chassagnou i Inni p.
Francji [WI], skarga nr 25088/94, 28331/95 i 28443/95, § 89,
ETPC1999-III, i Dudgeon, ibid. §
67).
1 2 3 4 Dalej..
« Prawa Człowieka (Publikacja: 27-04-2011 )
Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl.
Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie,
bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w
kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.str. 1211 |
|