|
Chcesz wiedzieć więcej? Zamów dobrą książkę. Propozycje Racjonalisty: | | |
|
|
|
|
Prawo » Prawo wyznaniowe » Orzeczenia, uchwały i glosy
Emerytury katechetów - wyrok SA 14.IX.1999
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 14 września 1999 r. (III AUa
410/99)
Za przyjęciem, iż parafialny punkt katechetyczny jest także placówką, a katecheta nauczający w tym punkcie jest również pracownikiem pedagogicznym,
przemawiają uregulowania zawarte w ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. 1991 r. Nr 95 poz. 425 ze zm.) i zarządzenie Ministra
Edukacji Narodowej z dnia 22 czerwca 1995 r. w sprawie wynagradzania nauczycieli
(M. P. 1995 r. Nr 31 poz. 366). Z uzasadnienia:
Decyzją z dnia 3 listopada 1995 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił S.U., urodzonemu dnia 25 lutego 1939 r., prawa do emerytury
nauczycielskiej, powołując się na przepisy ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r.
Karta Nauczyciela (Dz. U. 1982 r. Nr 3 poz. 19 z późn. zm.) i fakt, że
wnioskodawca nie był zatrudniony w charakterze nauczyciela religii na podstawie
umowy o pracę (jako nauczyciel), a zatrudnienie w punktach katechetycznych przy
parafiach nie jest pracą nauczyciela w rozumieniu ww ustawy.
W odwołaniu od tej decyzji, powołując się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 lipca 1997 r. II UKN 201/97 (OSNAPiUS 1998/11 poz. 347), wnioskodawca
twierdził, iż przepracował 25 lat jako osoba nauczająca religii w pełnym
wymiarze godzin — na co przedstawił stosowną dokumentację w organie rentowym — a zatem nabył prawo do świadczeń emerytalnych, wynikających z art. 88
Karty Nauczyciela.
Wyrokiem z dnia 18 lutego 1999 r., Sąd Okręgowy — Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w O. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał S.U. prawo do
emerytury nauczycielskiej, poczynając od dnia 1 października 1998 r. (tj. od
dnia złożenia wniosku). Z ustaleń Sądu Okręgowego wynikało bowiem, że
wnioskodawca w latach 1963-1988 nauczał religii w punktach katechetycznych przy
parafiach, w wymiarze 48 godzin tygodniowo, a jego łączny okres pracy — co
wynika z akt rentowych — wynosi 34 lata, 4 m-ce i 10 dni.
W związku z chorobą gardła, w lipcu 1988 r. wnioskodawca zakończył pracę
katechetyczną i przeszedł na rentę inwalidzką.
Zdaniem Sądu Okręgowego, wnioskodawca spełnia wymogi z art. 88 ust. 1
Karty Nauczyciela, gdyż ma więcej niż 20 lat pracy nauczycielskiej w parafialnej działalności katechetycznej, a okoliczność, iż w okresie
wykonywania pracy przez wnioskodawcę (lata 1963-1988) nie były zawierane umowy o pracę z katechetami, nie może stanowić argumentu uzasadniającego uznanie,
że praca wykonywana przez wnioskodawcę nie uprawnia go do świadczeń
emerytalnych wynikających z Karty Nauczyciela.
Sąd Okręgowy powołał się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 lipca
1997 r. i wyrażony w nim pogląd prawny, że parafialna działalność
katechetyczna,
prowadzona przez katechetę w wymiarze co najmniej połowy obowiązującego
wymiaru zajęć, jest pracą nauczycielską w rozumieniu art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela, w związku z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. 1989 r. Nr 29 poz. 154 ze zm.) i uznał, że
brak jest argumentów w stanie faktycznym i prawnym ustalonym w niniejszej
sprawie, do odstąpienia od wykładni dokonanej przez Sąd Najwyższy w sprawie o sygn. II UKN 201/97.
W apelacji od tego wyroku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.,
wnosząc o jego zmianę i oddalenie odwołania, powoływał się na uchwałę Sądu
Najwyższego z dnia 16 września 1992 r. w sprawie II UZP 18/92 (Praca i Zabezpieczenie Społeczne 1993/2 str. 79), w której Sąd ten stwierdził, że
„praca katechetyczna prowadzona w katechizacji parafialnej, nie jest pracą
nauczycielską w rozumieniu art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta
Nauczyciela", a ponadto, że z § 5 rozporządzenia MEN z dnia 14 kwietnia
1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w szkołach
publicznych (Dz. U. 1992 r. Nr 36 poz. 155 ze zm.) wynika, iż szkoła może
zatrudnić nauczyciela religii, wyłącznie na podstawie imiennego i pisemnego
skierowania do danej szkoły, a w przypadku wnioskodawcy ten wymóg nie został
spełniony.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Apelacja organu emerytalno-rentowego i podniesione w niej zarzuty nie jest
uzasadniona.
Z akt rentowych wnioskodawcy wynika, że jako wikariusz Parafii
Rzymskokatolickiej, nauczał on religii w różnych punktach katechetycznych, w okresie od dnia 1 września 1963 r. do dnia 15 lipca 1988 r., w wymiarze 48
godzin tygodniowo.
Niewątpliwie nauczanie religii w tych okresach nie mogło odbywać się w szkołach publicznych, bowiem została ona wcześniej usunięta ze szkół i aż
do dnia 23 maja 1989 r., tj. do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 17 maja
1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej
Polskiej (Dz. U. 1989 r. Nr 29 poz. 154 z późn. zm.), do nauki religii
prowadzonej w punktach katechetycznych oraz do księży jej nauczających, nie
były i nie mogły być stosowane przepisy Karty Nauczyciela.
Nowa ustawa przyznała Kościołowi prawo do nauczania religii oraz
religijnego wychowania dzieci i młodzieży zastrzegając, że nauczanie religii
jest sprawą wewnętrzną Kościoła (art. 18 ww ustawy), sankcjonując jednocześnie
dotychczasową praktykę nauczania religii dzieci i młodzieży, prowadzoną
przez Kościół w punktach katechetycznych oraz przyznając kościelnym osobom
prawnym, prawo zakładania i prowadzenia szkół oraz innych placówek oświatowo-wychowawczych i opiekuńczo-wychowawczych (art. 20 ust. 1). Ustawa przyznała także
nauczycielom i wychowawcom zatrudnionym w szkołach i innych tego typu placówkach,
prowadzonych przez kościelne osoby prawne, prawa i obowiązki ustalone dla
nauczycieli i wychowawców zatrudnionych w państwowych szkołach i placówkach
oświatowo-wychowawczych oraz opiekuńczo-wychowawczych (art. 21 ust. 1).
Przepis art. 21 ust. 2 upoważnił Ministra Edukacji Narodowej do uregulowania
zakresu uprawnień i obowiązków osób nauczających religii, a wykonując ten
przepis, Minister Edukacji Narodowej, zarządzeniem z dnia 24 kwietnia 1996 r.
(M. P. 1996 r. Nr 30 poz. 316) w sprawie szczegółowego zakresu uprawnień i obowiązków nauczycieli i wychowawców zatrudnionych w szkołach (placówkach)
prowadzonych przez osoby prawne Kościoła Katolickiego, określił w § 1, że
do osób tych mają zastosowanie przepisy art. 88 i art. 89 § 1 Karty
Nauczyciela.
Przepis ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. 1991 r.
Nr 95 poz. 425 z późn. zm.), w art. 3 ust. 1 pkt 1 i pkt 3 stanowi, że pod
pojęciem szkoła, należy rozumieć także przedszkole, zaś pod pojęciem placówka — jednostki organizacyjne wymienione w art. 2 pkt 3, 4, 5, 7 i 10 tej ustawy.
System oświaty, między innymi, ma za zadanie realizację prawa każdego
obywatela Rzeczypospolitej Polskiej do kształcenia się oraz prawa dzieci i młodzieży
do wychowania i opieki, odpowiednich do wieku i osiągniętego rozwoju (art. 1
pkt 1 ustawy) i chociaż w art. 2 wymieniającym rodzaje systemów oświaty, nie
wymieniono punktów katechetycznych działających w latach, w których
nauczanie religii w szkołach publicznych było niedozwolone, to jednak punkty
katechetyczne spełniały kryteria placówek oświaty, a nauczanie religii
stanowiło także pewną formę zdobywania wiedzy i kształtowania postaw
moralnych, wychowując dzieci i młodzież zgodnie z nakazami wyznawanej przez
nią wiary.
Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. była wydana na kilka
lat przed wydaniem przepisów rozciągających uprawnienia nauczycieli, wynikających z Karty Nauczyciela, na osoby nauczające religii w punktach katechetycznych,
zatem brak w niej regulacji odnoszącej się wprost do tego typu punktów, co
nie oznacza, że ich funkcjonowanie pozostaje poza systemem oświaty.
Za przyjęciem, iż parafialny punkt katechetyczny jest także placówką, a katecheta nauczający w tym punkcie jest również pracownikiem pedagogicznym,
przemawia zarządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 czerwca 1995 r. w sprawie wynagradzania nauczycieli (M. P. 1995 r. Nr 31 poz. 366). Zgodnie bowiem
z § 3 pkt 10 tego zarządzenia, przy ustalaniu szczebla wynagrodzenia
zasadniczego nauczycieli i ich awansowania do wyższego szczebla, zalicza się
okresy prowadzenia zajęć katechetycznych w szkołach i innych placówkach oświatowo-wychowawczych
lub w ramach katechezy parafialnej. Powrót nauczania religii do szkół
publicznych od 1989 r. i ratyfikacja Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską w 1998 r. usankcjonowała status osób nauczających
religii i ich uprawnień wynikających z Karty Nauczyciela.
Argumenty podnoszone w apelacji przez organ emerytalno-rentowy w odniesieniu
do przepisu § 5 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia
1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w szkołach
publicznych (Dz. U. 1992 r. Nr 36 poz. 155 ze zm.), nie mogą stanowić podstawy
uzasadniającej uwzględnienie apelacji, skoro przepisy tego rozporządzenia
dotyczą jedynie rozwiązań organizacyjnych w tym przedmiocie na przyszłość,
określając sposób i warunki nauczania religii w szkołach publicznych. Jest
oczywistym, że rozporządzenie to nie mogło regulować spraw dotyczących
okresu wstecznego, bowiem celem tego uregulowania nie była problematyka związana z pracą punktów katechetycznych w latach poprzedzających zmiany ustrojowe ale
sprawy związane z aktualną regulacją tego problemu.
Zauważyć należy, że po wejściu w życie ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o ubezpieczeniu społecznym duchownych (Dz. U. 1989 r. Nr 29 poz. 156), kwestia
uprawnień do emerytury z tytułu pracy nauczycielskiej dla osób duchownych,
zależy wyłącznie od uznania okresu zatrudnienia duchownego, za okres pracy w charakterze nauczyciela. Powołana przez apelującego uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 września 1992 r. II UZP 18/92 Praca i Zabezpieczenie Społeczne
1993/2 str. 79 została wydana w innym czasie i w innym stanie prawnym, w którym
nie obowiązywały jeszcze zarządzenia wykonawcze do ustawy z dnia 17 maja 1989
r. i nie był jeszcze ratyfikowany Konkordat, a proces nauczania religii w szkołach
był jeszcze w fazie początkowej.
Mając zatem powyższe na uwadze. Sąd Apelacyjny — w oparciu o art. 385 kpc — oddalił apelację organu emerytalno-rentowego jako nieuzasadnioną.
[OSA 2001/3 poz. 14 str. 81; Lex Polonica Maxima 2000-2003]
« Orzeczenia, uchwały i glosy (Publikacja: 09-08-2003 Ostatnia zmiana: 15-08-2003)
Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl.
Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie,
bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w
kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.str. 2601 |
|