Jego Kandyd kończy się słowami: „Masz słuszność — odparł Kandyd — ale trzeba uprawiać nasz ogródek." Jest to rozpatrywane oczywiście wyłącznie jako filozoficzna parabola. W tym kontekście należy jednak wspomnieć, że dla Woltera było to również coś bardzo dosłownego. Uprawa ogródka była jedną z jego pasji. Często wymykał się ze swych zamków, aby przechadzać się po polach, osobiście doglądał sadzonek i zasiewów. To niezwykłe, ale ten chorowity chuderlak, który setki razy już miał umierać na różne słabości i niedyspozycje (nie wspominając przyczyn znacznie bardziej gwałtownych), aż do siedemdziesiątego ósmego roku życia własnymi rękoma uprawiał wydzielone specjalnie dla swojej pracy pole. Sam je obsiewał, testował nawozy i nasiona. Lubował się w uprawach i maszynach rolniczych, chciał być innowatorem. „Chwała temu, kto użyźnia ziemię!" - wykrzykuje na cześć nowego siewnika… Kiedy indziej snuje: „Nie przezwyciężyłem surowości klimatu. Imć pan Generalny Zarządca Generalny zachęcał mnie do uprawiania marzanny, spróbowałem: nic z tego nie wyszło. Kazałem posadzić z górą dwadzieścia tysięcy drzew, które sprowadziłem z Sabaudii, niemal wszystkie uschły. Obsadziłem czterokrotnie drogę dojazdową orzechami i kasztanami, w trzech czwartych wyginęły lub zostały wyrwane przez wieśniaków. Nie zrażam się wszakże i choć jestem stary i niedołężny, będę sadził dzisiaj, świadom tego, że jutro umrę. Inni będą z tego korzystać."

Jako gospodarz i pan zyskał sobie ogromny szacunek swoich pracowników i poddanych. Stał się znany jako "patriarcha z Ferney". [Zob. też: Ferney-Voltaire.net]

Z kolei posiadłość lenna koło Tournay dała mu tytuł hrabiego (wcześniej miał tytuł szlachecki na mocy godności szambelańskiej). „Stworzyłem sobie w republice całkiem ładne królestwo" — powiada zadowolony.

Oto jego koncepcja „prawdziwego filozofa":

"Prawdziwy filozof może czasem zirytować się na oszczerstwo, które go ściga, może okryć wieczną pogardą podłego sprzedawczyka, który znieważa dwa razy na miesiąc rozum, dobry smak i cnotę, może nawet mimochodem ośmieszyć tych, co lżą literaturę w sanktuarium, w którym czcić ją winni. Obce mu są jednak intrygi, potajemne praktyki i mściwość. Umie, jak mędrzec z Montbard i mędrzec z Voré, czynić ziemię bardziej urodzajną, a jej mieszkańców szczęśliwszymi. Prawdziwy filozof uprawia pola leżące odłogiem, pomnaża liczbę pługów, a przez to samo i liczbę mieszkańców, daje zajęcie ubogiemu i wzbogaca go, zachęca do zawierania małżeństw, opiekuje się sierotą, nie szemrze przeciwko koniecznym podatkom i sprawia, że rolnik jest w stanie płacić je ochoczo. Nie żąda niczego od ludzi, a daje im wszystko, co dać jest zdolen. Pała wstrętem do obłudników, ale żałuje zabobonnych. Na koniec, umie być przyjacielem".

Konkluduje Orieux: „Widać, że pan de Voltaire był 'kapitalistą' nader nowoczesnym".

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Poglądy Woltera Polska recepcja Woltera

Dodaj komentarz do strony..

Wyślij mailem..

Wersja do druku    PDF    MS Word

Mariusz Agnosiewicz Redaktor naczelny Racjonalisty, założyciel PSR, prezes Fundacji Wolnej Myśli. Autor książek Kościół a faszyzm (2009), Heretyckie dziedzictwo Europy (2011), trylogii Kryminalne dzieje papiestwa: Tom I (2011), Tom II (2012), Zapomniane dzieje Polski (2014).  Strona www autora  Liczba tekstów na portalu: 952  Pokaż inne teksty autora  Liczba tłumaczeń: 5  Pokaż tłumaczenia autora  Najnowszy tekst autora: Oceanix. Koreańczycy chcą zbudować pierwsze pływające miasto