 |
Chcesz wiedzieć więcej?
Zamów dobrą książkę.
Propozycje Racjonalisty: | | |
  | |
Złota myśl Racjonalisty: "Jeszcze Polska, jeszcze raz Polska. Co zrobimy z odzyskaną wolnością? Chwilowo przykościelni spierają się, czy nadal prosić Boga, żeby zwrócił ojczyznę wolną, czy żeby ją już teraz wolną zachował. Pan Bóg czeka na dalsze instrukcje. Zatroskani chcą, żebyśmy byli podobni do największej demokracji świata, czyli do Indii, Kaliszan nie widać, ci, którzy wczoraj handlowali dolarami pod kinem, budują.. | |
 | |
|
|
|
|
Społeczeństwo » Manipulacje
Użycie presupozycji jako werbalnego środka wywierania wpływu [2] Autor tekstu: Jerzy Kolarzowski
7.
LICZEBNIKI PORZĄDKOWE I PRZYMIOTNIKI POŁOŻENIA
Stosowanie liczebników porządkowych
ma niekiedy dużą moc tworzenia wypowiedzi wieloznacznych. Każde takie słowo:
pierwszy, drugi, trzeci, ale także początkowy, kolejny, następny,
środkowy, centralny, końcowy, ostatni, oprócz dwu- lub wielostopniowej
informacji może zawierać ocenę w zależności od kontekstu. Siła tej
presupozycji tkwi w kontekście oraz w wielopłaszczyznowości niesionych przez
nią informacji. Liczebnik porządkowy pierwszy rodzi domniemanie
istnienia czegoś drugiego i ewentualnie otwarcia całego ciągu. Liczebnik porządkowy
drugi zakłada jako pewnik istnienie czegoś pierwszego i domniemanie
elementów kolejnych. Kontekst, jeszcze częściej zaś istniejące w danych
sytuacjach zwyczaje, wpływają na to, co pewne, a co domniemane.
|
Pierwszej nagrody nie przyznano.
|
Słysząc takie zdanie, wyrwane z kontekstu komunikatu, możemy przypuszczać, że przyznano prawdopodobnie
tylko drugą i trzecią nagrodę oraz wyróżnienia.
Przymiotniki dotyczące położenia:
początkowy, kolejny, następny, środkowy, centralny, końcowy, ostatni,
budują podobne założenia wieloznaczności informacji i oceny.
|
pierwszy — może znaczyć: najlepszy, rozpoczynający,
ale też pozbawiony doświadczenia.
centralny — znaczy tyle, co: znajdujący się w wypełnionej
przestrzeni albo ważny.
środkowy — często znaczy: pozostający w centrum
uwagi, istotny, a nawet harmonijny.
końcowy — może znaczyć: zamykający albo unikatowy.
ostatni — może znaczyć: dawny, stary albo cenny,
unikalny.
początkowy — może znaczyć: łatwy, słaby albo niedoświadczony,
niesprawdzony.
|
Przymiotniki odwołujące się
jednocześnie do przestrzeni i do czynności, np. otwarty, otwierający,
zamknięty, zamykający, rzadziej występują w zwrotach, w których brzmią
wieloznacznie. Chociaż odsyłają do jakiejś przestrzeni, mają mniejszy
potencjał wieloznaczności presupozycyjnej — są w swym znaczeniu
definitywne.
8. PRZYMIOTNIKI STOPNIOWANE W PYTANIACH
Szczególną siłę
presupozycyjną ma drugi stopień stopniowania. Informuje o istnieniu kategorii,
do których odnosi się stopień pierwszy i stwarza domniemanie istnienia
stopnia najwyższego, np. mniejszy buduje pewnik istnienia małego i przypuszczenie istnienia najmniejszego. Siła presupozycyjna
stopniowanych przymiotników zwiększa się, gdy o nie pytamy, zmuszając rozmówcę
do podania ścisłej informacji lub skłaniając do porównań, które ze swej
natury są relatywne i wieloznaczne.
|
Ta łódka jest mniejsza od...
To bardzo maleńka miejscowość.
|
Jesteśmy zmuszeni do zadania
pytań rozmówcy lub samym sobie: O ile mniejsza? Jak bardzo mała? W jakim
stopniu mniejsza? Mniejsza, od czego?
9. IMPLIKACJE
Implikacje polegają na połączeniu
dwóch niekoniecznie związanych ze sobą wątków.
Implikacje ze słowami łączącymi:
jeżeli, ale, ale nie.
|
Jeżeli nie będziesz się więcej uczyła, nie zdasz na studia.
|
Implikacje ze spójnikiem i:
|
Możesz przychodzić na spotkania i czuć coraz większe zainteresowanie.
Weź się w garść i zrób to
teraz.
|
Implikacje zawierające słowa: ponieważ,
skoro, w czasie.
|
Skoro tu jesteś,
pewnie chciałbyś, żebym cię czymś zainteresował.
|
Implikacja równoważno-czasowa:
zawiera słowa: a jednocześnie, równocześnie.
|
Najlepsze zabawy to takie, w których dziecko równocześnie się uczy.
|
Implikacja semantyczna to taka, w której użyte formy gramatyczne, np. imiesłowy, odwołują się do określonego
znaczenia.
|
Wchodząc tutaj zauważyłem plakat, który głosił… — mówiący nawiązuje
do treści plakatu, który zauważył.
|
Implikacja przyczynowo-skutkowa z użyciem słów: możesz, powinieneś, trzeba, umożliwi, zazwyczaj.
|
Teraz, kiedy zostałaś sama, musisz znaleźć sobie pracę, która umożliwi
ci lepsze zarobki.
|
Implikacja — równoważnik
kompleksowy z użyciem słów: to znaczy, że.
|
Uczestnictwo w kursie z negocjacji znaczy,
że chcesz zrobić karierę w biznesie.
|
Każdy z wymienionych powyżej
typów implikacji ma silny potencjał presupozycyjny. Sugeruje, wręcz narzuca
pewien pogląd, jakąś cząstkę czyjejś wizji świata, może służyć do
budowy wyrażenia świadczącego o zdolności czytania w czyichś myślach
(patrz: „13. Czytanie w myślach"). Zdania zawierające implikację mają
naturalną łatwość łączenia się z innymi, stąd też często stosujemy je w różnych kontekstach i typach wypowiedzi, zwłaszcza zaś wtedy, gdy
dokonujemy spiętrzenia presupozycji.
10. ŁĄCZENIE NIEWYNIKAJĄCE
Łączenie niewynikające to
łączenie kompletnie do siebie nieprzystających, ale niezupełnie
przypadkowych wątków.
|
Osiąganie wysokich not w szkole świadczy o wysokiej inteligencji.
Łączenie obrazów i treści cokolwiek wątpliwych dla przeciętnego
odbiorcy jest podstawą reklamy.
|
11. PRESUPOZYCJE Z UKRYCIEM
Presupozycje z ukryciem występują w postaci pytania, składają się z kluczowego zwrotu wprowadzającego i ukrytego za nim polecenia przedstawionego jako pytanie. Siła tej presupozycji
polega na tym, że ukrycie jest podwójne: zarówno przez kluczowe pytanie
wprowadzające, jak i przez to, że polecenie ma sympatyczniejszą w odbiorze
formę pytania.
Pytająca część polecenia nie
musi być jednak wzmocniona znakiem zapytania na końcu zdania. Zresztą
grzecznie wyrażone polecenia nie musi przybierać formy pytania — wystarczy,
że zastosujemy jeden lub kilka zwrotów grzecznościowych, np.:
|
Proszę bardzo zamknąć drzwi.
|
Kluczowe
zwroty wprowadzające
Ciekaw
jestem, czy możesz →
Zadaję
sobie pytanie, czy wiesz jak →
Zastanawiam
się, czy wiesz, jak →
|
Pytania
jako polecenia
Powiedzieć,
czego naprawdę chcesz?
uczyć
się w inny sposób?
bawić
się tymi zwrotami i równocześnie uczyć się ich.
|
Ostatni przykład zawiera
dodatkową presupozycję, a mianowicie implikację równoważno-czasową
(dlatego kończymy je kropką, a nie znakiem zapytania).
12. CYTATY
Zdanie, dające nam do
zrozumienia, że ktoś coś powiedział — „tajemniczy oni":
|
Powiedziano mi właśnie, że...
|
Cytaty to presupozycje bardzo
przydatne do wyrażania treści delikatnych, niekiedy wręcz takich, których
wypowiedzenie wprost naraziłoby rozmówcę na zarzut zbyt dużej bezpośredniości,
za silnej ingerencji w czyjeś sprawy lub nawet chamstwa.
|
Mój znajomy w takich sytuacjach zwykł mawiać... — cytat
prosty.
|
Przy stosowaniu cytatów możemy
niekiedy uciec się do konfabulacji, np. mówimy do Y:
|
Ten Z to (w tym miejscu
pada pejoratywne określenie w odniesieniu do Z-a) — słyszałem, co Z mówił
do V — i przytaczamy jego słowa.
|
Tego rodzaju cytat wypowiadamy
niekoniecznie po to, żeby wyrazić nasze oburzenie. Możemy mówić tak po to,
żeby przekazać informację zawartą w komunikacie Z-a i wywrzeć za jej pomocą
szokujący wpływ na słuchacza/słuchaczkę.
Cytaty to jedna z nielicznych
presupozycji, które możemy wzajemnie spiętrzać, np.:
|
Mój trener opowiadał mi, jak w pewnej sytuacji jego towarzysz na kursie
odezwał się do osoby, która musiała odpowiedzieć na...
|
13. CZYTANIE W MYŚLACH
Mówca wie — albo mu się
wydaje, że wie — co inni myślą lub czują.
|
Wiem, dlaczego to zrobiłeś.
Powiedziała to tylko dlatego, że była na mnie zła.
Widzę, że jesteś zdenerwowany.
|
Ważne, by zdawać sobie sprawę,
że takie wypowiedzi mogą samodzielnie bądź w spiętrzeniu pełnić rolę środka
wywierania wpływu, np. w hasłach propagandowych czy reklamowych, nie mówiąc
już o sytuacjach, w których usiłujemy kogoś do czegoś przekonać.
14. ANONIMOWY AUTORYTET
Są to opinie i sądy, przy których
ich wyraziciel zostaje pominięty.
|
Ciekawość to dobra rzecz.
Dobrze jest być punktualnym.
Dzieci mają prawa...
Starość jest bogata w doświadczenia.
Uroda szybko przeminie.
|
15. NOMINALIZACJE
Jest to sposób osłabiania bądź
likwidowania działania w zdaniu przez używanie rzeczowników odczasownikowych.
Jest to szczególna i silna presupozycja, pozwala skonstruować komunikat nie
urażając nikogo i nie czyniąc konkretnych osób odpowiedzialnymi za jakieś
zdarzenia. Stosuje się ją często w języku technicznym, w języku polityki i publicznej komunikacji, ponieważ jako zdepersonifikowana, wyjaśnia rzeczywistość,
ale unika słów, które można by odczytać jako zamiar napiętnowania
kogokolwiek.
|
Mamy problem ze wzajemnym porozumieniem się.
|
16. CZASOWNIK NIEDOOKREŚLONY
Czasowników niedookreślonych używa
się w odniesieniu do świadomości: uświadamiać sobie, doświadczać,
odkrywać, rozumieć, pamiętać.
|
Należy pamiętać...
Można sobie uświadomić...
|
Presupozycja „czasownik
niedookreślony" jest bliska wieloznaczności homonimicznej z użyciem czasownika — z tym zastrzeżeniem, że w presupozycji czasownik występuje wyłącznie w formie bezokolicznika. Dlatego jest to inna jednostka klasyfikacji
presupozycji.
17. GENERALIZACJA
Chodzi tu o zdania zawierające
słowa: inni, obcy, rodacy.
Stosowanie tej presupozycji musi
być zawoalowane albo zniuansowane, żeby w ogóle mogła ona oddziaływać. W przeciwnym razie wskazywałaby na jakiś problem między mówiącym a reprezentantem danej grupy.
|
Młodzi pracownicy nie sprawdzą się na tym odcinku.
Niemcy są zazdrośni w kontaktach służbowych.
|
Zdania te nie brzmią przekonująco.
Możemy ich jednak użyć w swobodnej rozmowie, kiedy poprzemy je przykładem i dodatkowym uzasadnieniem.
18. BRAKUJĄCY
WSKAŹNIK ODNIESIENIA
Polega
on na tym, że zaimek zastępuje
konkretne słowo czy nawet część zdania, które powinno być zamiast niego
wypowiedziane lub napisane.
|
Można się było tego
spodziewać. — czego
konkretnie?
To nie jest trudne. — co
konkretnie masz na myśli, mówiąc to nie jest trudne?
|
19. PYTANIE JAKO KRYTYKA
Sformułowanie pytania tak, że
jego forma skrywa dezaprobatę.
|
Czy nie wydaje ci się, że za mocno się malujesz?
Czy twoim zdaniem jest to właściwy sposób postępowania w tego typu
sytuacji?
|
20. PYTANIE JAKO ZMUSZENIE DO MYŚLENIA
Często w pytaniu może być
zawarty komunikat zmuszający do wysiłku, zwłaszcza intelektualnego.
|
Czy uważasz, że jest to dobry sposób na...?
Czy życzyłbyś sobie, żebym...?
|
21. PYTANIE JAKO INFORMACJA
Pytanie bywa słabą formą
ukrycia informacji o naszym prestiżu.
|
Czy wiesz, że dostałam nowy komputer? — w domyśle:
lepszy od twojego.
Nie wiem, czy dotarła do Państwa informacja, że nasza mała firma w zeszłym
roku zarobiła milion dolarów?
|
22. PYTANIE JAKO PODNIESIENIE (PODKREŚLENIE) SWOJEGO STATUSU
W tej presupozycji, jak w żadnej
innej, prawie wszystko zależy od kontekstu.
|
Czy dobrze zrobiłem wybierając studia blisko domu.
|
Kontekst polega na tym, że
odbiorcą pytania jest osoba, która nie była w stanie pracować i uczyć się w innym mieście.
Pytanie podkreślające status mówiącego
działa zwłaszcza wówczas, gdy przewrotnie nada mu się formę negatywną:
|
Czy zajmowanie się presupozycjami nie jest stratą czasu?
Czy w dzisiejszych czasach ktokolwiek zakwestionuje pożytek wynikający ze
znajomości języków obcych?
|
23. PYTANIE JAKO ZMUSZENIE DO PODJĘCIA DECYZJI
Do tej kategorii należą
pytania, które mogą prowadzić do zakończenia rozmów, ale i do
dezorientacji. Jest to słaba presupozycja.
|
Podjęliśmy decyzję o zakończeniu negocjacji. Jakie zatem są wasze
propozycje końcowe?
|
— pytanie
zadane partnerom, którzy nie przygotowali dodatkowych propozycji.
|
Czy zdecydowała się pani na ten zakup?
|
Presupozycje w języku polskim
lepiej jest tworzyć, gdy korzystamy z mowy potocznej, zwracając się do kogoś
bezpośrednio, po imieniu, per ty (patrz:
„6. Wieloznaczność"). Często zatem warto przełożyć język oficjalny (w
polszczyźnie wyposażony w formę pan, pani) na bezpośrednią konwersacje,
następnie zastosować presupozycje i tak zbudowane zdania z powrotem przełożyć
na język obowiązujący w kontaktach służbowych.
* * *
Język
jest tego rodzaju instrumentem, którego możemy używać na wiele sposobów.
Ten sam wzorzec użycia języka w jednej sytuacji może być sklasyfikowany jako
niepełny i zniekształcony, w innej zaś może np. znakomicie posłużyć do
budowy porozumienia w rozmowie z pobudzoną emocjonalnie osobą.
Opisane z perspektywy psycholingwistyki kognitywnej narzędzia, jakim są presupozycje,
mają zastosowanie wielorakie:
-
ułatwiają komunikację, zwłaszcza
gdy mamy do przekazania nowatorskie bądź ważkie dla nas treści;
-
uprzedzają ewentualne problemy z porozumieniem się, nasza wypowiedź podyktowana zostaje przez obawy i ma na
celu uprzedzić je;
-
pomagają ukryć nasze zmieszanie jako
rozmówcy (nadawcy komunikatu);
-
pomagają rozszyfrować konsternację, w jaką popadł nasz współrozmówca.
Nazwy, przykłady i opisy działania presupozycji
|
Nazwa presupozycji
|
Przykład presupozycji
|
Opis działania
|
|
0. Zwroty wprowadzająco- presupozycyjne
|
Gdybyś wiedział, jak łatwo wyobrazić sobie, że
pewnego razu...
|
Odwołują się do wiedzy bądź do wyobraźni i zawierają
wiele słów oraz zwrotów o dużej sile „przylepności"
syntaktycznej.
|
|
1. Presupozycje z „nie"
|
Nie oczekuj szybkich sukcesów.
Nie martw się o przyszłość tego przedsięwzięcia.
|
Podświadomość nie zna
słowa „nie" — partykuły przeczącej. Dlatego zdania z „nie" można
używać w znaczeniu pozytywnym lub negatywnym.
|
|
2. Presupozycje z następstwem czasu
|
Zanim sfinalizujemy pertraktacje, proszę przejrzeć
protokół dodatkowych uzgodnień.
|
Są to zdania z zastosowaniem słów umieszczających daną
czynność w czasie: podczas, po, w, w czasie, gdy, zanim. Dodając
do nich pozytywne skojarzenie, uzyskujemy pewność, że informacja
zostanie dobrze przyjęta przez słuchacza.
|
|
3. „Spinacze"
|
Zrób to, o co cię proszę, bo bardzo się śpieszę.
Zanim podpiszemy umowę, sprawdzimy niektóre z uzgodnień.
|
„Spinacze" budują wybór nie kwestionując przy tym
doświadczeń rozmówcy. Ewentualnie, gdy przybierają postać pytań,
tworzą pewne założenia. Są to zdania oznajmujące, ale częściej
pytające, które zawierają słowa: bo, ale, albo, czy też.
|
|
4. Presupozycje świadomościowe
|
Czy wiesz, jakie to dla mnie ważne?
Bądź uprzejmy zauważyć, że twoje postępowanie prowadzi do...
Czy zdajesz sobie sprawę, w jakim jesteśmy położeniu?
|
Są to presupozycje zwracające na coś uwagę słuchaczowi, a zarazem nie pozwalające zakwestionować „idei" zawartej w zdaniu.
Posługujemy się w nich konstrukcją „ukrytego" autorytetu. Zdania
zawierające słowa i zwroty: wiedzieć, zdawać sobie sprawę, zauważyć,
ale też widzieć, słyszeć, wyobrażać sobie.
|
|
5. Zmiana czasu
|
Pragniemy na jakiś czas przerwać współpracę, co
naszym zdaniem nie przekreśla wzajemnych, przyjaznych kontaktów.
|
Zmiana czasu jest słabą presupozycją, której istota
polega na potwierdzeniu dowolnej informacji i domaganiu się uściślenia
jej zakresu. Zdania zawierające słowa: zacząć, skończyć, przestać,
kontynuować oraz już, jeszcze, ciągle, nadal + czasownik
stanowią eksplikację tej presupozycji. W presupozycji (2) „następstwo
czasu" proponujemy pozorny wybór: w (5) stawiamy słuchacza wobec
konieczności uściślenia nieprecyzyjnej wypowiedzi.
|
|
6. Wieloznaczności
|
To śliski temat.
Ona wypaliła się zawodowo.
Pierwszy dzień w pracy upłynął na...
|
Wieloznaczności dzielimy na homonimiczne silne i słabe,
wieloznaczności zakresu oraz akcentowania.
|
|
7. Liczebniki porządkowe i przymiotniki dotyczące położenia
|
Pierwszej nagrody nie przyznano.
To ostatni etap rozgrywek.
|
Każdy liczebnik porządkowy oraz przymiotniki
bliskoznaczne: początkowy, ostatni, itp., zawierają w sobie oprócz
informacji domniemanie jakiegoś szeregu bądź porządku.
|
|
8. Przymiotniki stopniowane
|
Bardziej się postarali?
|
Szczególnie drugi stopień przymiotnika oprócz
informacji zawiera domniemanie stopnia niższego i wyższego.
|
|
9. Implikacje
|
Skoro uczysz się negocjacji, zapewne po studiach będziesz
szukał pracy w biznesie.
Ponieważ zbagatelizowałeś zajęcia, masz kłopoty w czasie sesji.
Przychodząc do Państwa poczyniłem założenie, że...
Zajmowanie się NLP oznacza, że chce się dominować
nad innymi.
|
Implikacjami są zdania proste, ale częściej złożone,
zbudowane w ten sposób, że zawierają:
słowa łączące: jeżeli, ale, ponieważ;
spójniki: i, skoro;
konstrukcje przyczynowo-skutkowe — od kontekstu zależy
ich zwrotność i siła wynikania;
konstrukcje semantyczne, zaczynające się od imiesłowów
lub zawierające imiesłowy;
równoważnik kompleksowy: x znaczy y.
|
|
10. Łączenie niewynikające
|
Dobrym wychowankiem jest osoba nastawiona służalczo
wobec pedagogów. |
Połączenie w poprawnie zbudowanym zdaniu dwóch niezwiązanych
ze sobą ani logicznie, ani kontekstowo prawd.
|
|
11. Presupozycje z ukryciem
|
Zastanawiam się, czy mógłbyś widzieć ten problem
inaczej.
|
Składa się ze zdania wprowadzającego i pytania w roli
polecenia. Pytająca część polecenia nie musi być jednak wzmocniona
znakiem zapytania na końcu zdania.
|
|
12. Cytaty
|
W takich sytuacjach nasz szef zwykł był mawiać...
Powinniście mnie zapytać, co o tym sądzę...
(zdanie wprowadzające)
|
„Włożenie" jakiegoś zdania albo dłuższej
wypowiedzi w usta kogoś innego. Szczególnie przydatne w niezręcznych
sytuacjach.
|
|
13. Czytanie w myślach
|
Wiem, dlaczego to zrobiłeś.
Nie musisz z nimi rozmawiać, wiem, co odpowiedzą.
|
Mówca wie albo mu się tak wydaje, że wie, co inni myślą,
czują, planują.
|
|
14. Anonimowy autorytet
|
Dobrze jest być punktualnym.
Ciekawość to pierwszy stopień do piekła.
Uroda szybko przeminie.
|
Opinie i zdania oznajmujące, przy których podmiot je
wypowiadający został ukryty.
|
|
15. Nominalizacje
|
Mamy problem z porozumieniem się.
|
Osłabianie lub czasem nawet likwidowanie działania
zdania przez użycie rzeczowników odczasownikowych. Świadczyć może o chęci uniknięcia odpowiedzialności.
|
|
16. Czasownik niedookreślony
|
Należy pamiętać...
Można powiedzieć, że...
|
Presupozycja ta „lubi" czasowniki odnoszące się do
świadomości, używane w bezokoliczniku i w sposób bliski wszelkim
wieloznacznościom.
|
|
17. Generalizacja
|
Inni, obcy, wszyscy...
|
Mało przekonujące zdania uogólniające, których możemy
używać, gdy poprzemy je przykładem w swobodnej rozmowie.
|
|
18. Brakujący wskaźnik odniesienia
|
To było nie do przewidzenia.
|
Zaimek zastępuje konkretne słowo czy nawet część
zdania, która powinna być zamiast niego wypowiedziana czy napisana.
|
|
Presupozycje występujące tylko w postaci pytań
|
|
19. Pytanie jako krytyka
|
Czy twoim zdaniem to jest właściwy sposób postępowania?
|
Tego rodzaju pytania — jak (19) i (20) — często
stosujemy, mając na celu bądź odpowiedź krytyką na krytykę, bądź złagodzenie
krytyki przez domaganie się dodatkowych wyjaśnień. Dzięki takiemu postępowaniu:
zyskujemy na czasie, jesteśmy uprzejmi, a jednocześnie możemy nieraz
wykazać absurdalność czyjegoś sposobu myślenia.
|
|
20. Pytanie jako zmuszenie do myślenia
|
Czy życzysz sobie takiego rozwiązania?
|
|
21. Pytanie jako chwalenie się
|
Czy wiadomo wam, jakie obroty osiągnęła w zeszłym
roku nasza firma?
|
Pytanie bywa słabą formą ukrycia informacji o naszym
prestiżu. |
|
22. Pytanie jako podkreślenie swojego statusu
|
Czy warto zajmować się NLP?
|
Ogromne znaczenie kontekstu dla tej presupozycji wyda się
po głębszym namyśle oczywiste.
|
|
23. Pytanie jako zmuszenie do podjęcia decyzji
|
Czy zdecydowaliście już o zakresie zamówienia?
|
Pytania takie mogą prowadzić do zakończenia rozmów,
ale też do dezorientacji.
|
1 2
« Manipulacje (Publikacja: 17-07-2006 Ostatnia zmiana: 30-01-2011)
Jerzy Kolarzowski Doktor habilitowany, adiunkt w Instytucie Historyczno-Prawnym Uniwersytetu Warszawskiego (Wydział Prawa i Administracji). Współzałożyciel i rzecznik prasowy PPS (1987 - luty 1988), zwolniony z pracy w IPiP PAN (styczeń 1987), współredagował Biuletyn Informacyjny Ruchu Wolność i Pokój (1986–1987), sygnatariusz platformy Wolność i Pokój (1985), przekazywał i organizował przesyłanie m.in. do Poznania, Krakowa, Gdańska, Lublina i Puław wielu wydawnictw podziemnych. Posiada certyfikat „pokrzywdzonego” wystawiony przez IPN w 2003 r. Master of Art of NLP. Pisze rozprawę habilitacyjną "U podstaw europejskiej filozofii praw człowieka. Narodziny jednostki w sferze publicznej i prywatnej w pismach Braci Polskich". Zainteresowania: historia instytucji życia publicznego i prywatnego, myśl etyczna i religijna Europy (zwłaszcza okresu reformacji). Bada nieoficjalne nurty i idee inspirujące kulturę europejską. Hobby: muzyka poważna, fotografia krajobrazowa. Autor książki Filozofowie i mistycy
Liczba tekstów na portalu: 51 Pokaż inne teksty autora
Najnowszy tekst autora: Polski i brytyjski samorząd terytorialny - zasadnicze różnice |
Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl.
Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie,
bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w
kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.str. 4927 |
 |
