Trwanie i zmiana

Na koniec wypadnie spojrzeć na problematykę przemian społecznych, zmian w państwie. Platon pojmował wszelką przemianę za destrukcyjną dla społeczeństwa. Jego wizja państwa, to budowa ideału i próba zatrzymania czasu. Platon stara się zbudować doskonałe społeczeństwo zbudowane na zasadach sprawiedliwości. I te ideały realizujące. Stąd też bierze się krytyka demokracji, którą Platon porównywał do szaleństwa nieokiełznanego tłumu. Przedmiotem zainteresowania Platona jest zdrowe smukłe i muskularne państwo, jakie istniało niegdyś ^{[ 31 ]}.

Platon krytykując stan przez siebie zastany postuluje powrót do początku do złotego wieku, oraz zatrzymanie na tym etapie rozwoju ludzkiej państwowości i społeczeństwa.

Podobna wizje rysuje przed nami Burke. Jest on mniej radykalny, jeśli chodzi o upływ czasu, nie traktuje zamian jako zawsze destrukcyjnych. Dopuszcza zamiany instytucjonalne, ale jako przejaw kontynuacji. Nie pojmuje jednak zmian jako korzystnych. „Duch innowacji wywodzi się zwykle z samolubnego usposobienia i ciasnoty umysłu" ^{[ 32 ]}.

Przeprowadzone przez Burke’a analizy podstawowych koncepcji rewolucjonistów dowodzą, że naruszenie reguł określających życie społeczeństwa jest nieuprawnione i niebezpieczne ^{[ 33 ]}.

Burke podobnie jak Platon krytykuje stan zastany, i postuluje również powrót do stanu rzeczy sprzed rewolucji: „Wy, Francuzi, moglibyście, gdybyście tylko chcieli, skorzystać z naszego przykładu i nadać swojej odzyskanej wolności taką samą godność(...) Moglibyście naprawić te mury, moglibyście budować na starych fundamentach" ^{[ 34 ]}.

Widać, zatem u Burke’a syndrom złotego wieku chęć powrotu do optymalnego ładu sprzed polemicznej sytuacji, do Europy sprzed czasów prejakobińskich.

Zakończenie

W pracy tej postarałem się ukazać punkty styczne między filozofią Burke’a i Platona. Sądzę, że udało mi się pokazać czytelnikowi konserwatyzm myśli Platona w odniesieniu do poglądów Burke’a. Zarówno wizja Platońskiego państwa opartego na pewnej transcendentnej fundamentalnej idei, jak i system wychowania, wizja społeczeństwa hierarchicznego z systemem klas zapewniających sprawne funkcjonowanie państwa. Tudzież skład i kryteria doboru klasy rządzącej oraz spojrzenie platońskie na zmiany w państwie, realizują wizje konserwatywnego społeczeństwa. Spojrzenie przez pryzmat Burke’a pozwala czytelnikowi na dostrzeżenie konserwatywnych wątków w platońskim dziele. Burke również, jak widzieliśmy akcentował wagę fundamentów, na których państwo powinno być zbudowane (wielowiekowa tradycja). Podkreślał znaczenie wychowania, wpajania przesądów. Jako konserwatysta Burke przywiązywał wagę do hierarchii społecznej, jakości klas rządzących. Również jak Platon nie pojmował zmian jako coś korzystnego, oczywiście w swej krytyce zmiany był mniej radykalny od Platona.

Bibliografia:

1. Burke Edmund, Rozważania o rewolucji we Francji, Warszawa 1994.
2. Jaeger Werner, Paideia, Warszawa 2001.
3. Legutko Ryszard, Etyka absolutna i społeczeństwo otwarte, Kraków 1997.
4. Markiewicz Barbara, Konserwatyzm. Projekt teoretyczny, Warszawa 1995.
5. Miner Brad, Zwięzła encyklopedia konserwatyzmu, Poznań 1999.
6. Platon, Państwo, Warszawa 1990.
7. Russel Bertrand, Dzieje filozofii zachodu, Warszawa 2000.
8. Skarzyński Ryszard, Konserwatyzm, Warszawa 1998.
9. Swieżawski Stefan, Dzieje europejskiej filozofii klasycznej, Warszawa-Wrocław 2000.

Zobacz także te strony:

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Ewolucja poglądów politycznych Platona Platońska koncepcja idealnego państwa

Dodaj komentarz do strony..   Zobacz komentarze (2)..

Wyślij mailem..

Wersja do druku    PDF    MS Word