|
Chcesz wiedzieć więcej? Zamów dobrą książkę. Propozycje Racjonalisty: | | |
|
|
|
|
Kultura » Antropologia kulturowa
Zasady Bushido a biznes [2] Autor tekstu: Katarzyna Soszyńska
Podstawy samurajskiego kodeksu, wpajane od pokoleń, w pewien specyficzny sposób zaprogramowały umysły Japończyków. Według bushido
odpowiednie cechy oraz przyzwyczajenia należy zaszczepiać już w młodych
umysłach, najlepiej w dzieciństwie. Czy tę zasadę możemy uznać za wymierającą?
Oczywiście, że nie. Japoński system edukacji wymagający, by dzieci od najmłodszych
lat uczyły się czytać i pisać kilka tysięcy trudnych ideogramów rozbudził
poczucie samodyscypliny. Ponadto wpajanie od najmłodszych lat zasad
sztywnej etykiety, rozbudowanych rytuałów oraz bezwarunkowego podporządkowania
się autorytetom doprowadziło do powstania silnego i pracowitego społeczeństwa.
Nic więc dziwnego, że tak zaprogramowane społeczeństwo odnosi sukcesy.
Japońscy biznesmeni w prowadzeniu interesów kierują się
kulturowymi zasadami, a w tym również regułami bushido, które tak
silnie zakorzeniły się w ich życiu, że są stosowane instynktownie. Bez większych
problemów oraz dodatkowych szkoleń japońscy przedsiębiorcy potrafią
efektywnie zmotywować swoich pracowników i rozbudzić w nich poczucie lojalności.
Japońscy biznesmeni podążający drogą wojownika dbają o jakość swoich produktów, które są ich wizytówką. Jeżeli towar jest
wadliwy, nie spełnia oczekiwań i rozczarowuje konsumenta, to szkodzi to
wizerunkowi firmy. Rysa na dobrym imieniu firmy z kolei szkodzi dobremu imieniu
właściciela, ale też wszystkich jej pracowników. Ci, którzy przestrzegają
zasad bushido dbają o detale w każdej dziedzinie życia zawodowego, dlatego też starają się oni nie dopuścić
do powstania rysy na ich honorze poprzez wyprodukowanie towaru lub zaoferowanie
usługi, która by nie spełniała oczekiwań ich klientów. Wyszukane gusta
samurajów oraz ich zamiłowanie do rzeczy doskonałych doprowadziły do
udoskonalenia jakości wyrobów oraz estetyki w ogóle. Dbałość o detale, dążenie
do perfekcji oraz dbanie o najlepszą jakość wyrobów przetrwało w Japonii do
dziś. Aby towar zyskał uznanie potencjalnych klientów musiał zaspokajać ich
gust estetyczny, przemawiać do emocji oraz duszy [ 18 ].
Konosuke Matsushita [ 19 ] porównał wytwarzane przez przedsiębiorców produkty do zamężnych córek,
które odchodzą za mężem z rodzinnego domu w świat, ale o których nie wolno
zapomnieć, i które należy kontrolować oraz sprawdzać czy dobrze im się
wiedzie [ 20 ]. Tak jak w czasach samurajskich tak i teraz dobre
imię jest największym skarbem każdego Japończyka, i nawet dziś z powodu
jego utraty zdarzają się samobójstwa. Bushido, zasadami którego
kierowali się dawni wojownicy nie tolerowało porażki. Od wieków kodeks ten
wpajał Japończykom potrzebę dążenia do doskonałości
we wszystkich działaniach oraz do unikania najmniejszych nawet błędów. I pod tym względem w Kraju Wschodzącego Słońca nie wiele się zmieniło.
Japończycy obawiają się w życiu osobistym oraz zawodowym niepowodzeń, porażek i popełniania błędów. Lęk ten
jednak ma pozytywny aspekt. To on motywuje mieszkańców wysp do ciągłego
doskonalenia swoich umiejętności, rzetelnej pracy oraz samodyscypliny.
Etyka dawnych, japońskich wojowników przeniknęła całkowicie
kulturę Kraju Kwitnącej Wiśni. Pod jej wpływem w społeczeństwie japońskim
zakorzeniła się głęboko wrażliwość na pełne godności zachowanie, hinkaku
[ 21 ].Kastę
samurajów charakteryzowało niezwykłe poczucie godności, które okazywali nie
tylko w sposobie mówienia, ale też w sposobie bycia. Najdoskonalszym przykładem
manifestacji godności samuraja był rytuał seppuku. Podstawowymi obowiązkami
samuraja było zachowanie nienagannych manier oraz gorliwe przestrzeganie zasad
kodeksu wojowników. Zachowanie takie stało się integralną częścią
kultury Kraju Wschodzącego Słońca. Dziś oczekuje się odpowiedniego hinkaku
od osób, które zajmują wysokie stanowiska, i które maja być przykładem
dla reszty społeczeństwa.
Rozpoczynając trening młody samuraj ćwiczył umysł i ciało, uczył się również tłumić uczucia, panować nad strachem a w
obliczu walki nie uciekać, być agresywnym i działać spontanicznie.
Podstawą jednak było osiągnięcie idealnego stanu, zjednoczenia ciała i umysłu, muga. Będąc w stanie muga samuraj wykonywał wszelkie
czynności w sposób doskonały. Również współcześnie osiąganie tego
idealnego stanu jest jedną z najtrudniejszych i najbardziej podziwianych
cech. Muga pomaga wypracować
odpowiednie podejście [ 22 ] do
nauki, pracy a nawet życia. Bardzo trudno jest dojść do tego stanu, i niewielu osobom udaje się osiągnąć muga w pełnym wymiarze. Jednak
nawet same próby osiągnięcia tego stanu rozjaśniają umysł, minimalizują
stres, wprowadzają ciało w stan harmonii z umysłem i uspakajają. Dzięki praktykowaniu
muga saraiman panuje nad sobą, jest zdyscyplinowany umysłowo oraz cieleśnie.
Konsultant w dziedzinie zarządzania Michihiro Matsumoto mówi:
"Kiedy osiągnąłeś już stan zjednoczenia ciała i umysłu, nie
musisz myśleć o tym, co robisz. Działanie następuje automatycznie zgodnie z twoja wolą. Nie analizujesz tego, co robisz, nie dręczą cię żadne wątpliwości — po prostu działasz!" [ 23 ]. Koncepcja muga całkowicie
wiąże się z kodeksem bushido. Tak doskonały stan, zjednoczenie z mieczem,
osiągali samurajowie.
Niegdyś
prawdziwy mistrz walk potrafił ocenić umiejętności swego przeciwnika właśnie
dzięki obserwowaniu jego podejścia — kokorogamae. Zewnętrznym
odzwierciedleniem odpowiedniego podejścia wojowników były ich twarze. Musiały
one przypominać maski, a ich wyraz miał niczego nie zdradzać, lęku, bólu,
najmniejszego grymasu, a jednocześnie miał wyrażać wszystko. Była to bardzo
trudna sztuka. Dziś jednak nadal możemy zaobserwować taki wyraz twarzy wśród
starszej części społeczeństwa japońskiego. Jak bardzo ważne jest
odpowiednie podejście przekonują się młodzi Japończycy szukający pracy. Na
rozmowach kwalifikacyjnych bardzo dużą wagę przykłada się właśnie do kokorogamae
kandydatów. Nawet jeśli posiadają oni zdumiewające umiejętności i kwalifikacje, ale nie reprezentują odpowiedniego podejścia, to szanse na
zdobycie posady są nikłe [ 24 ]. Ważną zasadą japońskich
firm, płynącą bezpośrednio z bushido, a funkcjonującą niemal w nie
zmienionej formie do dnia dzisiejszego jest
przekonanie, że każdy pracownik powinien działać tak, jakby był właścicielem
tej firmy. Powinien dokładać wszelkich starań aby odnosiła ona sukces. Na kokorogamae
zwraca się również uwagę podczas awansów. Podstawą do uzyskania w japońskiej
firmie awansu jest przede wszystkim zaangażowanie oraz kokorogamae.
Biznesmeni z Kraju Wschodzącego Słońca poznają przedsiębiorców z zagranicy
na podstawie prezentowanego przez nich podejścia. Analizując ich kokorogamae
wypracowują swoją o nich opinię i często na jej podstawie decydują czy nawiązać z nimi kontakty biznesowe, czy też nie.
Równie żywy
jak kokorogamae jest obowiązek dochowania makoto [ 25 ] — szczerości, rzetelności oraz wierności. Szczerość jednak nie ma tu wyłącznie
znaczenia typowo zachodniego, oznaczającego mówienie prawdy, nie okłamywanie. W ujęciu japońskiej kultury szczerość to dążenie do zachowania harmonii w stosunkach z innymi ludźmi. To również dokładanie wszelkich starań, aby nic
nie zakłócało harmonijnego współistnienia. Ponadto oznacza także postępowanie
zgodne z kodeksem etycznym i rzetelne wywiązywanie się z płynących z niego zobowiązań. Makoto podkreśla fundamentalne znaczenie
stawiania interesu grupowego na pierwszym miejscu, potrzebę konsultacji
decyzji, destruktywny charakter samowolnych decyzji oraz przestrzeganie rytuałów
tak społecznych jak i prywatnych. Odmiennie rozumiane przez ludzi z Zachodu makoto
prowadzi często, zwłaszcza na płaszczyźnie biznesowej, do licznych
nieporozumień pomiędzy japońskimi biznesmenami a partnerami z zagranicy.
We współczesnym japońskim biznesie funkcjonuje również
teoria ekonomiczna shikomu [ 26 ], czyli ćwiczenia w etyce oraz moralności. Shikomu
jest żywą tradycją wywodzącą się z samurajskich czasów, gdy nauczano, że
praca jest przeżyciem religijnym i drogą do duchowego spełnienia. Do dnia
dzisiejszego teoria ta jest jednym z filarów kształtowania świadomości
mieszkańców Kraju Kwitnącej Wiśni. Shikomu jest obecne w nauczaniu
szkolnym ale również w życiu zawodowym Japończyków. Duże japońskie firmy
szkoląc nowych pracowników kładą ogromny nacisk na wpojenie im właśnie
charakterystycznego dla danej firmy shikomu. Podczas takiego szkolenia
nowi pracownicy są zaznajamiani z kulturą
organizacji, z celami i zasadami firmy, systemem wartości, tradycjami oraz
metodami pracy. Dopiero po takim, wstępnym szkoleniu przedsiębiorstwa
przechodzą do zasadniczego szkolenia w technikach pracy. Wielu ekonomistów
uważa, że to właśnie taki system szkolenia opierający się na kulturowych
fundamentach jest jednym z sekretów odnoszonych przez Japończyków sukcesów. Shikomu
wpływa na pilność pracowników, na ich kokorogamae, na makoto,
na wszystkie aspekty ich działalności.
Jednym z najważniejszych elementów bushido była i nadal jest reguła sogo izon.
Zasada ta oznacza wzajemną zależność i odgrywa w Japonii istotną rolę w funkcjonowaniu przedsiębiorstw oraz całego społeczeństwa. Sogo
izon prawie w niezmienionej formie przetrwało do dnia dzisiejszego i jest siłą napędową powstających przedsiębiorstw oraz motorem rozwoju już
istniejących na japońskim rynku [ 27 ].Wypływająca z kodeksu bushido
zasada dotyczy zarówno firm japońskich jak i przedsiębiorstw
zagranicznych. Aby sprostać wymogom współczesnej wymiany krajowej oraz
zagranicznej zasady sogo izon musiały ewoluować, dopasować się do potrzeb
rynku. Przedsiębiorstwa musiały uelastycznić swoje działania, zracjonalizować
swoje systemy zarządzania i otworzyć się na szybko zachodzące zmiany.
1 2 3 4 Dalej..
Przypisy: [ 18 ] B.
L. De Mente., Samuraje a współczesny biznes. Bellona, Warszawa
2006 r., s.174 [ 19 ] Założyciel firmy Matsushita Electrical
Industrial Corp. [ 22 ] Jest to odpowiednie podejście psychiczne, swoisty
stan gotowości nazywany kokorogamae. Japończycy nabywali kokorogamae w sposób naturalny, dorastając w kręgu
japońskiej kultury. Dlatego stało się ono drugą naturą Japończyków. [ 23 ] B. L. De Mente, Samuraje a współczesny
biznes, Bellona, Warszawa 2006 r., s.149 [ 25 ] Makoto
jest wymiennie używane z wyrazem seijitsu. W języku potocznym częściej
jednak stosuje się określenie makoto. [ 27 ] B.
L. De Mente., Japan's Cultural Code Words. 233 Key Terms That Explain
Attitudes and Behaviour of The Japanese., Tuttle Publishing, Boston, Rutland,
Vermont, Tokyo 2004, s. 276 « Antropologia kulturowa (Publikacja: 05-07-2008 )
Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl.
Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie,
bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w
kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.str. 5955 |
|