|
Chcesz wiedzieć więcej? Zamów dobrą książkę. Propozycje Racjonalisty: | | |
|
|
|
|
Światopogląd » Dzieje wolnomyślicielstwa
Instytucjonalizacja ruchu laickiego w Polsce [2] Autor tekstu: Katarzyna Duda
Wydarzenia z października 1956 roku zrodziły społeczną potrzebę powstania zorganizowanego ruchu laickiego dla obrony świeckości życia publicznego oraz
przeciwstawienia się przejawom nietolerancji religijnej. Towarzystwo Szkoły Świeckiej powstało na przełomie 1956 i 1957 roku, gdy kierownictwo Kościoła
rzymskokatolickiego w Polsce podjęło starania o nadanie szkole polskiej charakteru religijnego poprzez wprowadzenie religii do szkoły jako przedmiotu
nieobowiązkowego. TSŚ powstało jako ruch społeczny zrodzony oddolnie — z inicjatywy rodziców, nauczycieli i działaczy społecznych [22].
W styczniu 1957 roku powstał Klub Inteligencji Ateistycznej, którego przewodniczącym został Andrzej Nowicki[23]. W
lutym Zarząd Klubu ogłosił się Tymczasowym Zarządem OSAiW — Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Ateistów i Wolnomyślicieli. Wszystkie działające w terenie
kluby, uległy przekształceniu w ogniwa terenowe Stowarzyszenia. Stowarzyszenie Ateistów i Wolnomyślicieli powstało przede wszystkim z inicjatywy
pracowników katedr filozoficznych Uniwersytetu Warszawskiego. W 1969 roku w wyniku scalenia dwóch organizacji laickich — TSŚ i SAiW — powołano do istnienia
Towarzystwo Krzewienia Kultury Świeckiej[24]. W roku 1977 Rada Ministrów wydała rozporządzenie w sprawie uznania TKKŚ
za stowarzyszenie wyższej użyteczności publicznej.
Zasługą ruchu laickiego z czasów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej było wypracowanie swoistej kultury religioznawczej [25]. W czasopismach takich jak „Argumenty", „Zeszyty Argumentów" (od 1968 wydawane jako „Człowiek i Światopogląd"),
„Fakty i Myśli", „Wychowanie", „Rocznik Wolnej Myśli", a zwłaszcza „Euhemer — Przegląd Religioznawczy", starano się rozbudzać zainteresowanie wielością
systemów religijnych. W tym celu dokonywano na ich łamach komparatystyki religii — prezentacji różnorodności stron, aspektów i wartości, krytycznej nad
nimi refleksji oraz badań nad prawidłowościami ich powstawania i rozwoju[26]. Przekonywano, że w ostatecznym
rozrachunku kultura świecka powinna zdobyć się również na rzeczową i krytyczną ocenę własnej spuścizny kulturalnej, „nie wyłączając z niej — w procesie
selekcji i reinterpretacji tradycji — i tej sakralnej, która w mgławicy mitologii i religijnej symbolice ukrywa nieraz bogate treści ludzkie" [27].
[1]Niniejszy tekst jest fragmentem publikacji, która ukaże się w ramach monografii „Religie i Kościoły w polskiej przestrzeni publicznej", pod redakcją
pracowników Instytutu Politologii Uniwersytetu Opolskiego: dr Aleksandry Kusztal oraz dra Sławomira Czapnika.
[2]
A. Klinger, Problematyka świeckiej kultury socjalistycznej w Polsce Ludowej w latach 1957-1973, Zielona Góra 1976, s. 179.
[6]
F. Adamski, Ateizm w kulturze polskiej, Kraków 1993, s. 170.
[8]
T. M. Jaroszewski, Laicyzacja, Warszawa 1966, s. 78-79.
[9]
F. Adamski, Ateizm..., s. 28-29.
[10]
Nasze cele i zadania, „Wolnomyśliciel Polski" 1928, nr 1.
[11]
F. Adamski, Ateizm..., s. 28.
[14]
F. Adamski, Ateizm..., s. 33.
[15]
S. Obirek, Przed Bogiem, Warszawa 2005, s. 162.
[16]
E. Syzdek, Socjalistyczna perspektywa laicyzacji, Warszawa 1967, s. 96.
[17]
A. Klinger, Problematyka..., s. 85.
[18]
Oddzielono wówczas wszystkie urzędy państwowe od władz kościelnych, zniesiono religijny tekst ślubowania sędziów i urzędników państwowych zastępując go
tekstem świeckim, zniesiono rubryki wyznaniowe dotyczące świadków i biegłych w sądach, zastąpiono wyznaniowy tekst przysięgi sądowej formułą świecką,
przeprowadzono laicyzację ksiąg ludności, meldunków i urzędowych akt personalnych, wykreślając z nich wszystkie wzmianki o wyznaniu, ustanowiono nowe
świeckie prawo małżeńskie wprowadzając śluby cywilne, przekazano wszelkie kompetencje dotyczące prowadzenia aktów stanu cywilnego w ręce urzędników
świeckich.
(F. Adamski, Ateizm..., s. 33)
[19]
Program KPZR Warszawa 1961, dodatek do „Trybuny Ludu", nr 207.
[20]
T. M. Jaroszewski, Laicyzacja..., s. 118.
[21]
W Preambule Konstytucji z 17 marca zapisano: „W Imię Boga Wszechmogącego! My, Naród Polski, dziękując Opatrzności za wyzwolenie nas z półtorawiekowej
niewoli, wspominając z wdzięcznością męstwo i wytrwałość ofiarnej walki pokoleń, które najlepsze wysiłki swoje sprawie niepodległości bez przerwy
poświęcały, nawiązując do świetnej tradycji wiekopomnej Konstytucji 3-go Maja (...) tę oto Ustawę Konstytucyjną na Sejmie Ustawodawczym Rzeczypospolitej
Polskiej uchwalamy i stanowimy". ( http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19210440267, 05.12.2013 r.)
[22]
F. Adamski, Ateizm..., s. 45.
[23]
Andrzej Rusław Nowicki (1919-2011) — filozof kultury, historyk filozofii i ateizmu, religioznawca. Ważniejsze prace:Papieże przeciw Polsce.
Doświadczenia dziesięciu stuleci naszych dziejów (1949), Wykłady z historii filozofii i myśli społecznej Odrodzenia (1956), Wykłady o krytyce religii
(1963),Ateizm (1964) Wykłady o krytyce religii w Polsce (1965), Kazimierz Łyszczyński (1989). ( http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,6559, 05.12.2013 r.)
[24]
F. Adamski, Ateizm..., s. 46.
[25]
A. Klinger, Problematyka..., s. 53.
1 2
« Dzieje wolnomyślicielstwa (Publikacja: 16-02-2014 )
Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl.
Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie,
bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w
kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.str. 9572 |
|