Ja wiem, że to tylko element dodatkowy potrzebny do zgrabnego zakończenia, ale to nieprawda. Ceny, owszem, mają spaść, ale nie z powodu zawyżania ceny za przesył. Zupełnie nie o to chodzi.

"Tu kluczowy jest właśnie przymiotnik „religijne", odmieniany przez przypadki, liczby i rodzaje, aby zamknąć usta przeciwnikom tegoż procederu."
-I do tego ten przymiotnik się najbardziej nadaje. Skoro zdaniem religiantów i religiofilów uczucia religijne są ważniejsze i łatwiejsze do obrażenia, wartości religijne są wartościowsze od humanistycznych, to także religijne rytuały muszą być ważniejsze od procedur bardziej cywilizowanych. W całym zamieszaniu zapomniano też wspomnieć, że zwierzęta nie są ani trochę religijne, dlaczego więc mają  je obowiązywać religijne rytuały? ;-) Dlaczego też pozwalać na mordowanie choćby tych kilku sztuk dziennie zgodnie z rytuałem, na potrzeby własne wspólnoty? Przecież wszystkie zwierzęta są równe!

Co by nie mówić, pewnym grupom religijnym ustawodawca ograniczył prawa religijne. Choć taka intencja ustawodawcy nie była, jest to uderzenie w wspólnoty. Sejm na małą chwilę odrzucił wartości religijne, by pochylić się nad losem zwierząt i chwała mu za to. Mam nadzieje, że gdy przyjdzie chwila głosowania nad in vitro, czy nad związkami partnerskimi również pochylą głowę nad niedolą sporej grupy społecznej. W ogóle życzyłbym sobie, by posłowie kierowali się sumieniem przy głosowaniach. Sumieniem nie religijnym, ludzkim.

No a dzisiaj Tusk na konferencji przyznał, że poddano tę kwestię pod dyskusję i przewód legislacyjny bez znajomości dotychczasowego prawa, które ten ubój już reguluje. Są dwa, jak rzekł Tusk, sprzeczne ze sobą przepisy- jeden, zakazujący uboju bez uprzedniego ogłuszania zwierzęcia, oraz drugi, który pozwala kultywować gminom wyznaniowym wszelkie tzw. rytuały, w tym i ubój. Tak więc teoretycznie prawo mieliśmy już dobre (choć nie według mnie- skoro pod immunitetem religijnej tradycji i wolności wyznania można robić rzeczy poza religią zabronione), ale jak zwykle jest problem z egzekwowaniem tego prawa.

Jakim trzeba być bogiem żeby cieszyć się z krwi i cierpienia swoich niewinnych istot... cały pomysł jakiegoś uboju rytualnego to tylko dowód irracjonalności religijnych obyczajów i tego, jak wpływa na ludzi, że przestają myśleć samodzielnie...
Artykuł zgrabny, dziękuję za niego.

Państwo polskie zachowuje "neutralność wyznaniową". Zatem dlatego właśnie, podkreślam DLATEGO WŁAŚNIE nie powinno się kierować żadnymi wskazówkami religijnymi przy ustanawianiu prawa. "Neutralność" w tym miejscu znaczy, że dla państwa religie jakby "nie istnieją".
Za wszelką cenę należy utrzymać zakaz uboju rytualnego. Stwarza to piękny precedens - prawo stanowione jest ważniejsze od boskiego!. Potem pomyśleć może o zbadaniu czy wszystkie organizacje religijne stosują się do prawa podatkowego...

Dobry tekst i szacunek za to, że poświęciło się czas i wzięło udział w manifestacji. Oczywiście warto było być na każdej, ale ta ostatnia była najważniejsza i poskutkowała. Szkoda tylko, że teraz krąży taka masa bredni i oszustw w internecie typu - w stanach ubój r. jest zakazany, w  Polsce na potrzeby mniejszości dalej jest legalny, antysemityzm itd. Wszystko to kłamstwa, ale jak po jednej stronie barykady stoi religia i pieniądze, a po drugiej jakieś poprawne empatyczne wartości to wiadomo, że uczciwej dyskusji nie będzie. Bo dla niektórych ważniejsze jest ich urojone widzimisię by poprawić humor swojego Boga. Żydzi często powtarzali, że bardzo szanują wegetarianizm bo jest on najlepszą odpowiedzią na nakazy pisma - może czas wreszcie przestać szanować, ale spróbować. Wtedy problem sam się rozwiąże.

90% ludzi na Ziemi to religijne, okrutne i sadystyczne zwierzęta.
Wszystkie religie i ich kościoły oraz ich wierni to cywiliza zła i śmierci.
 

Jeśli nie wiadomo, o co chodzi - to chodzi o pieniądze.
Jeśli nie wiadomo, kto za tym stoi - to stoją Żydzi.
Coś w tym chyba jest?

Pieniądze tak, ale czemu u Ciebie chciwość się nazywa "Żydzi"?

Tylko pytam, bo skojarzenia mam dziwaczne. Coś niucham, że nie o humanitaryzm chodzi. To nagłośnione głosowanie odbyło się, całkiem przypadkowo (...) w przededniu postu 9 Aw. Z góry przepraszam co bardziej wrażliwych (i wrażych) za ostrość swej wypowiedzi. Ktoś musi to powiedzieć, choćby dla przeciwwagi.
Właśnie minął dzień postu w rocznicę dwukrotnego zburzenia Świątyni Jerozolimskiej. To dzień żałoby narodowej od tysięcy lat dla wszystkich członków tej, trzeba przyznać, wyjątkowej nacji (wyjątkowej cierpieniem). Tutaj nie chodzi o religię, lecz o historię. cdn.

To także data orgastycznie przyciągająca antysemitów (nie kończąc na Hitlerze), to symbol-okazja by ugodzić. Czy tylko Niemcy mają monopol na nazizm? Znaleźli okazję - ubój rytualny. Jacy humanitarni... Latać za świnią z drągiem, polowanka z pieskami, elektrodami w głowę... to szczyt humanitaryzmu. Wiadomo o co biega.. przecież szczytne tradycje Jedwabnego nie powinny ulec zapomnieniu, choćby przez jedwabne rękawiczki. cdn. 

Nie o mięso tu chodzi i nie o jakieś rytuały, obce polskiej wrażliwości. Przecież nawet księdza pytają, czy jest obrzezany. I to kto pyta. Ziemia zaczęła się palić pod stopami naszym katolickim patriotom. Społeczeństwo odwraca się od kościoła. Cykliści. Ugodzić, na nich skierować gniew ludu, nawet jeśli to bije w wizerunek Polski i powoduje straty ekonomiczne. Wypracowane przez lata stereotypy są świetnym orężem. Nawet tutaj komentarze o tym świadczą.  
Oto tło wydarzeń. Szanowna Autorko.

Historia Kaina i Abla mówi, że bóg wzgardził ofiarą Kaina, zboże lub inne płody rolne, a chętnie przyjął ofiarę Abla, ofiarę z najlepszych zwierząt.
W innych miejscach w biblii mamy, że dym z ofiar całopalnych to miła woń dla pana.
Od czasów Noego, ofiara z krwi dla pana służy podtrzymywaniu nowego przymierza.

Czy Żydzi szanują wegetarianizm?

W biblii jest cytat, o niejedzeniu mięsa, że jest to tolerowane, ale ten fragment jest niespójny logicznie z całością, np. obowiązek składania ofiar, można było spełnić poprzez opłacenie kapłanów.
W historii rzezi pierworodnych w Egipcie, jest napisane, że anioł śmierci nie przeszedł przez progi, które były pomazane krwią baranka, myślę, że nie było tolerowane nieuczestniczenie w uczcie paschalnej, ten zwyczaj praktykują do dzisiaj ortodoksyjni Żydzi, chrześcijanie w formie symbolicznej. 
Mam wątpliwości, co do interpretacji, że wegetarianizm to najlepsza odpowiedź na nakazy pisma, może to trafia do niektórych katolików, ale wegetarianami są też osoby niewierzące i jest to motywowane głównie empatią.

"Wypracowane przez lata stereotypy są świetnym orężem."  Jak się o czymś pisze, to trzeba o tym czymś coś wiedzieć. Stereotypy i ignorancja mają ze sobą bardzo wiele wspólnego. Chyba, że mamy tu tylko manipulację. W tym wypadku liczą się tylko stereotypy. To nie tylko do Pana.

"Państwo polskie zachowuje "neutralność wyznaniową"." Jakie to wzruszające. Gdyby było jeszcze prawdziwe... A kompletne uzależnienie od kościoła katolickiego? Polska stała się podległa Watykanowi. Co w tym złego? Przede wszystkim to, że o tym piszę.

Dobrze, że zaniechano tradycji chłostania na śmierć, wrzucania do wrzątku czy trucia co bardziej liberalnych żydów przez tych bardziej ortodoksyjnych (ostatni przypadek Lwów, a raczej Lemberg, po osłabieniu reżimu Metternicha w 1848). To dopiero byłby atak na tradycję (może nawet akt antysemityzmu). Lepsze jest wrogiem dobrego i niech zamilkną ci, którym przeszkadza moralność sprzed dwóch tysięcy lat. No, a prawo dane od Boga musi być lepsze niż to napisane przez ludzi...

Tutaj technika w służbie starożytnych moralistów, współczesnych strażników przestrzegania religijnych zwyczajów i religiantów bardziej zakamuflowanych, krzyczących o tradycji i antysemityźmie:

www.dailymotion(*)obrotowej_animals#.UeWzhI2pU-I

Jasne, że KK cieszy się bardzo szczególną pozycją w Polsce i w zasadzie stoi ponad (poza?) prawem. Ale od czegoś trzeba zacząć. Jeśli uda się utrzymać zasadę (przynajmniej w tym przypadku), że to nie państwo ma się dostosować do religii a odwrotnie to będzie to przyczółek, z którego będzie można ruszyć dalej.
A zmniejszenie niepotrzebnego okrucieństwa też jest warte zachodu.

mnie najbardziej bawią żydzi, wypowiadający się w polskich mediach, próbujący ugrać coś powołując się na fakt, że hitler też zakazał uboju rytualnego. a jak hitler to i holocaust (w domyśle), ale chyba nie przewidzieli, że blisko 70lat po wojnie ten argument traci na sile i dobre czasy magicznego "klucza" otwierającego wiele drzwi, już powolij mijają.

Według filozofa i bioetyka Petera Singera problemem jest nie tylko samo okrucieństwo wobec zwierząt jakie ma miejsce w rzeźniach (i nie istotne jest czy ubój jest "rytualny" czy też nie www.youtube.com/watch?v=wm000QtxtC0 )problemem są również zatrudnieni przy tym procederze ludzie - po pewnym czasie wykonywania takiej pracy stają się okrutni i potencjalnie niebezpieczni dla społeczeństwa.

Wypracowane przez lata stereotypy są świetnym orężem. Nawet tutaj komentarze o tym świadczą. 
-Ja za to nie wiem, o czym ma świadczyć twój komentarz. Może oświeciłbyś maluczkich i choćby mniej więcej napisał o co ci do diabła chodzi? Coś insynuujesz, sugeruszej, rzucasz podejrzenia. Nie wiadomo do kogo i o co? Chcesz dokopać wszystkim, jako jedyny rozumiejący o co chodzi, a wyszedł ci stek niespójnych bzdur. Może po prostu napisz co myślisz na temat uboju rytualnego i artykułu. Odważnie, racjonalnie i tak, aby ktoś oprócz ciebie samego zrozumiał.

Zgadzam się z generalnym sprzeciwem wobec tzw. uboju rytualnego. Mam tylko jedno, ni to zastrzeżenie, ni to pytanie: czy szechita mówi o tym, ze rabin musi własnoręcznie ubić zwierzę, czy wystarczy, że nadzoruje? Bo nadzór przy uboju można różnie rozumieć. Choćby tak, że rabin nie musi być przy uboju każdego zwierzęcia, ale wystarczy jeśli jest przy uboju pierwszego z "serii". Oczywiście w Polsce ubojowcy to Polacy (z resztą marnie traktowani i opłacani) ale rabini z Izraela rzeczywiście przyjeżdżali na "wizytacje". Myślę, że domniemane nadużycie-nierespektowanie żydowskich przepisów religijnych przez żydów jest ich własnym problemem.

Pierwotną i główną sprawą jest zadawanie cierpienia zwierzętom. Wszelkie inne kwestie są wtórne.

Pani Anno, świetny tekst. Dziękuję.

Komentarze Chazara sugerują jakiś antyżydowski spisek, jakiś nowy akt polskiego antysemityzmu chyba. Kościół ma w tym maczać palce, bo w ten sposób odwraca uwagę od swoich afer, przerzucając uwage społeczną na niehumanitarnych Żydów. Tak odebrałem te aluzje, ale pewien nie jestem, czy dobrze.

Sądzę, że kwestia utraty pracy przez tysiące osób nie jest kłamstwem, w rzeźni pracują nie tylko rzeźnicy, ale też inni pracownicy. Utrata zamówień spowoduje (w założeniu) upadek zakładu, nie wspomina też na razie nikt o kosztach związanych z zerwaniem przez taki zakład długoterminowej umowy, karach, itp. Nikt nie pyta, jak tę ustawę będzie się realizować na wsi, w trakcie uboju na własne potrzeby? Tam też nikt nie ogłusza zwierzęcia, o czym wspomniał poseł PSL.
Rabin rzeczywiście przez ostatnie pół roku dawał sobie radę powołując się na ustawę o stosunku państwa do gmin żydowskich, ale póki ustawa o ochronie prawa zwierząt z ustępem o zakazie uboju poddawana była dyskusjom, mógł wierzyć, że nie przejdzie, a ponadto znając nasze zwyczaje, sądzę, że zanim nie doszło do ustawowego zakazu, przymykano oko na praktyki i powoływanie się na wolność gmin żydowskich, natomiast teraz pojawią się prawdopodobnie chętni, by przyjrzeć się temu dokładniej, i walczyć z interpretacją słów art. 9 "W celu realizacji prawa do sprawowania obrzędów i czynności rytualnych (…) gminy żydowskie dbają o zaopatrzenie w koszerną żywność (…) oraz o ubój rytualny" jako domniemaną zgodą na tenże ubój, a nie na przykład jako zgodą na import koszernego mięsa. cdn

Zastanawiam się też, czy użycie paralizatora jest bardziej czasochłonne niż prowadzenie świadomego zwierzęcia do klatki, zamykanie go, potem wyjmowanie, a bez klatki, związywanie, podwieszanie za nogi (jak to robią na wsiach) i podrzynanie gardła...lub walka z wyrywającym się oraz czy rzeczywiście oszczędności na prądzie mają takie znaczenie, by były faktycznie opłacalne. Tak samo nie bardzo widzę sens zastanawiania się, czy muzułmanie i Żydzi kupujący to mięso nie byli oszukiwani - ta kwestia nie jest przedmiotem troski polskich posłów ani rolników, i chyba być nie musi. Natomiast zastanawianie się, czy nie wysyłano przypadkiem wieprzowiny zamiast wołowiny jest moim zdaniem kuriozalne.. czyżby Pani nie rozróżniała rodzajów mięs? Sądzę, że to "niebezpieczeństwo" Arabom i Żydom naprawdę nie groziło:)
Pozdrawiam miło, choć po lekturze wspaniałych poprzednich artykułów tym jestem niekorzystnie zaskoczona. Liczę na opadnięcie emocji, które moim zdaniem przeszkadzają w racjonalnym oglądzie każdej sprawy:)

Myślę że dzieje się to za sprawą tradycji.Ludzie /oczywiście wierzący/wiedzą że tak ubijano zwierzęta od niepamiętnych czasów i wg.nich tak powinno być dalej.Jeśli tak było dlaczego teraz nie może być tym bardziej że tak nakazuje religia.Dla autorki ale i dla mnie tego rodzaju ubój jest zwykłym zbędnym ,niepotrzebnym dręczeniem zwierząt ale jak do tego przekonać muzułmanów czy żydów.Ciekawe w czym ucierpiałaby religia na tym gdyby z tego jedynie zrezygnowano.Problemem dla zwierząt nie jest to czy w Polsce będzie dokonywać się uboju tego rodzaju ale czy ogólnie na świecie,bo i tak za nas przejmą proceder inni.

Dziękuję za zwrócenie uwagi i przepraszam wszystkich za błąd. Wczoraj (czyli za późno) uświadomiłam sobie, że faktycznie - to nie opłata przesyłowa ulega zmianie, lecz jakiś inny składnik ceny. Tak czy siak - jakiś element ceny był zawyżany od dłuższego czasu, stąd moje podejrzenia, być może niesłuszne.

1. Pierwotny termin głosowania wyznaczony był na maj. Został przesunięty po poprzendiej demonstracji. Nie wiem, ile osób orientuje się w terminach postów i świąt innych, niż katolickie wyznań religijnych, ale podejrzewam, że znikoma ilość. Data zburzenia Świątyni w Jerozolimie? O tym mogą wiedzieć historycy, czy bibliści i to pewnie wszystko.
2. Nie zauważyłam w trakcie żadnej z demonstracji zacietrzewienia religijnego. Wręcz przeciwnie, nawet posłowie RP ważyli słowa, bo skład uczestników nie był światopoglądowy, poza jednym - współczuciem dla zwierząt.
3. Nie wiem, jakie przyczyny kierowały członkami PiS, że głosowali przeciwko takiemu ubojowi, może i antysemityzm. Ale dwóch się wyłamało, mimo dyscypliny partyjnej, SP była za (nawet obrażali aktywistów organizacji broniących zwierząt), za ubojem była również duża część tzw. konserwatywnej części PO, czyli silnie związanej z KRK, a ewangelicki obrońca moralności wstrzymał się od głosu (pewnie stchórzył). 

O uboju "rytualnym" wszyscy mówią językiem emocji, mnie również poniosło - nie ukrywam. Jednak bardziej chodziło mi o wykazanie ewidentnych kłamstw, jakimi posługują się jego zwolennicy. Po pierwsze - od początku roku wzrósł eksport polskiego mięsa, zmienił się tylko kierunek. Po drugie - jeżeli naczelny rabin wiedział, że taki ubój jest możliwy tylko na użytek własny gminy żydowskiej w Polsce, to dlaczego nie poinformował swoich współwyznawców w Izraelu i nadal kłamie?
Poza tym - nie jadam ani wołowiny, ani wieprzowiny, ale rozróżniam z prostego powodu - oba te rodzaje mięsa są w polskich sklepach. Nie wiem natomiast, jak wygląda konina, czy baranina i pewnie dałabym się oszukać. Czy jednak w Arabii Saudyjskiej lub Jordanii wieprzowina leży w sklepach, tak jak u nas (po co?). A o "dziwnych surowcach" media donoszą coraz częściej, na przykład ostatnio zatrzymany został transport padliny do masarni.
Ostatnie - jeżeli jakiś poseł przyznaje, że w polskich ubojniach łamane jest prawo, powinna się tym zainteresować prokuratura.
Osobiście mam nadzieję, że z czasem uda się wywalczyć również bardziej humanitarne warunki hodowli i uboju w ogóle. To dopiero pierwszy krok.

Izraelskim krytykom polskiego stanowiska w sprawie rytualnego uboju należałoby uzmysłowić czym różni się ich kultura od naszej, dlaczego nasza wrażliwość na krzywdę zwierząt jest inna i nie ma to nic wspólnego z religią. A tak na marginesie to czy zamachy samobójcze islamskich terrorystów np. w izraelskich autobusach nie mają znamion rytuału religijnego?

Rozważania teologiczne - jeżeli wegetarianizm jest najlepszy (wizja raju), to dlaczego zwierzęta i człowiek nie został stworzony jako wegetarianie?
Biblia ciągle odwołuje się do potrzeby składania ofiar.
Czy byt duchowy potrzebuje jakiekolwiek pokarmu?
Składanie ofiar z krwi i mięsa, to wierzenia i praktyki z czasów epoki kamienia łupanego.
Czy jesteśmy niewolnikami tradycji, czy myślącymi ludźmi?

W normalnym zyciu towarzyskim w Izraelu często pada pytanie o zwyczaje dotyczące koszerności. Jest to istotne gdy zaprasza się do restauracji czy na poczęstunek w domu itp. Chcąc być dowcipnym na pytanie "czy jadasz koszernie" można odpowiedzieć "też". Jest to dowcipne dlatego, iż oczywiście przestrzegający koszerności nie tknie nawet nie tyle trefnego (niekoszernego) ale niesprawdzonego przez odpowiedniego rabina mięsa. Odwrotnie natomiast, człowiekowi niereligijnemu wszystko jedno zatem może jeść i koszerne. Powiedzenie "też" potwierdza oczywisty fakt co jest zabawne. Od pewnego czasu na takie pytanie odpowiadam "nie" i to bardzo wyraźnie, nie tylko "jadam niekoszernie" ale mocniej - "nie jadam koszernie". Nie jadam koszernego mięsa bo sposób uboju koszernego jest niehumanitarny. Kupuję w sklepach niekoszernych. Nie wiem czy zwierzęta na to mięso były zabite humanitarnie czy nie ale wiem, że w ten sposób nie wspieram religijnej, kliki rabinów żyjących wg filozofii pasterzy kóz sprzed 3 tys lat, żerującej na naiwności i głupocie ludzi wyciągając od nich pieniądze za potwierdzenie koszerności.

Czy racjonalista odniesie się do fali żydowskiego antypolonizmu, który wylewa się na nas w ostatnich dniach ze Stanów, Izraela i Europy, w związku z regulacjami dot. uboju rytualnego?

świetny, mocny tekst, trafiający w sedno. "Przyjemnie popatrzeć,
jak w obronie tego obrzydliwego,
haniebnego, nikczemnego procederu
powstaje nad wyraz egzotyczny sojusz religijny, jak nagle „ponad podziałami"
podają sobie ręce przedstawiciele środowisk, na co dzień skłóconych, czy
wręcz walczących ze sobą" - nic dodać, nic ująć....

W wywiadzie dla Gazety Wyborczej, Seweryn Aszkenazy ze Związku Postępowych Gmin Żydowskich powiedział, że kiedyś (w domyśle - prawidłowo), szochet wprowadzał zwierzę do cichego, pozbawionego krwi pomieszczenia i głaszcząc uspokajał, przed jednym, wprawnym cięciem noża. Jeżeli te warunki, wymagane przez rytuał, nie zostają spełnione, to czy można uznać mięso za koszerne? Chyba nie. Na tym polega religijna paranoja - nikogo nie obchodzi po co i jak, najważniejsze żeby zostały zachowane pozory. To nie tak, że stałam się antysemitką czy islamofobką w związku z awanturą o ubój rytualny, ale skoro gminy wyznaniowe mają takich przewodników, którzy narażają je na społeczny ostracyzm i bez mrugnięcia okiem, dają różnym "anty" i "fobom" skuteczną broń do ręki, to ja zaczynam jeszcze szczerzej i głębiej wątpić w ową "wiekową mądrość" o której zapewniają. To co się dzieje w świecie islamskim, delikatnie mówiąc, nie napawa otuchą, ale żydzi mnie zawiedli. Z racji pochodzenia mojego (co prawda, nigdy nie poznanego) dziadka, mam sentyment do tej kultury i nadzieję, że takich Aszkenazych będzie więcej.

W swej wypowiedzi (tak dla wyjaśnienia), zwróciłem uwagę na to, że decyzja podjęta została w przededniu 9- go Aw, będącego w tradycji żydowskiej dniem postu, dniem upamiętniającym doznane klęski. Właśnie dzień ten, wielokrotnie wybierany był skrupulatnie przez wrogów tego narodu, by zadać mu jeszcze jeden cios. O to mi chodziło przede wszystkim, a krytycy mojego wystąpienia, tego nie zdołali zauważyć. Jeśli już nasi prawodawcy chcieli zamanifestować swą humanitarność, to mogli wybrać inną datę. Mogliby się też zapoznać z faktami dotyczacymi szczegółów uboju rytualnego. Przedstawia je autorka artykułu, za co wyrażam uznanie. 

Panowie, zapałaliście iście świętym oburzeniem w reakcji na mą spontaniczność . Oczekiwałem tego i dałem temu wyraz już na początku swego wystąpienia. Właśnie to "święte", czy z jednej, czy też z drugiej strony (naczelny rabin),  przeszkadza mi. Swoją drogą, po politykach mamy prawo oczekiwać trochę więcej, jeśli już nie empatii, to chociaż wyczucia. Można też było sprawę przemyśleć bardziej dogłębnie. Chyba, że jakąś rolę odegrały tu uwarunkowania mniej merytoryczne. "Obudzone demony"... Obym się mylił.   PS. Nie jestem Chazarem. "Chajzar" nie ma z tym   nic współnego.

Nie oczekiwałem akceptacji dla treści moich wystąpień. W niektórych miejscach nawet celowo przejaskrawiłem. Z góry przeprosiłem, choć było to dość spontaniczne. Najłatwiej jest pisać rzeczy mieszczące się w consensus omnium. Wtedy powiedzą: " mądry, bo myśli, jak ja". Chodziło mi o przedstawienie rzeczy, jak wyglądać ona może z innej strony. Ta druga strona, to wcale nie wrogowie, wcale nie gorsi od nas, tacy sami, jak my. Odczucia tej drugiej strony są nie mniej subiektywne, niż odczucia moich szanownych adwersarzy. Prawdziwy obiektywizm polega na zrozumieniu obiektywności innych subiektywizmów. Nie chodzi przecież o sprzeczność interesów.