|
Chcesz wiedzieć więcej? Zamów dobrą książkę. Propozycje Racjonalisty: | | |
|
|
|
|
Prawo » Prawo wyznaniowe
Status prawny muzułmanów we współczesnej Polsce [2] Autor tekstu: Paweł Borecki
Wolność religii, w myśl Konstytucji
obejmuje także posiadanie świątyń i innych miejsc kultu w zależności od
potrzeb ludzi wierzących, [ 12 ]
oraz prawo osób do
korzystania z pomocy religijnej tam gdzie się znajdują (art. 53 ust. 2).
Ustawodawca konstytucyjny wyklucza zmuszanie kogokolwiek do uczestniczenia, ani
do nieuczestniczenia w praktykach religijnych, odnosi się to także do dzieci.
Jednostka podlega ochronie także przed subtelnymi formami presji w sprawach
religijnych religijnych. Ustrojodawca gwarantuje tzw. prawo do milczenia, tzn.
nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawnienia
swoich przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych (art. 53
ust. 7). Odpowiada temu prawo podmiotowe do zachowania milczenia w sprawie
swojej religii lub światopoglądu, o którym wspomina ustawa o gwarancjach
wolności sumienia i wyznania. Państwo od kolebki aż po grób nie powinno
interesować się wyznaniem swoich obywateli. [ 13 ]
Ustawa z 17.5.1989 r. zawiera
najbogatszy w polskim systemie prawnym, otwarty katalog uprawnień jednostki w zakresie wolności sumienia i wyznania. Wśród nich warto szczególnie wymienić
istotne dla żyjących w diasporze muzułmanów prawo do utrzymywania kontaktów
ze współwyznawcami, w tym prawo do uczestniczenia w pracach organizacji
religijnych o zasięgu międzynarodowym, prawo do wytwarzania i nabywania
przedmiotów potrzebnych do celów kultu i praktyk religijnych oraz do
korzystania z nich, czy prawo do wytwarzania, nabywania i posiadania artykułów
potrzebnych do przestrzegania reguł religijnych. Należy w związku z tym
odnotować, że szczegółowe polskie normy dotyczące uboju zwierząt
dopuszczają wyjątki od obowiązku ogłuszenia zwierzęcia przed uśmierceniem
oraz dotyczące unieruchomienia bydła przed ubojem zgodnie z obyczajami
religijnymi. [ 14 ] Pozwala to na zachowanie szczególnych wymogów muzułmańskiego systemu halal.
[ 15 ]
Wydaje się jednak naruszeniem wolności praktykowania religii uznanie przez
centralne organy administracji państwowej prawa do wystawiania certyfikatu halal
produktów mięsnych i spożywczych na terenie Polski wyłącznie w odniesieniu do lidera Muzułmańskiego Związku Religijnego Muftiego Tomasza Miśkiewicza.
[ 16 ]
Wolność religii obejmuje także prawo do
zwolnienia od nauki i pracy w dni będące świętami religijnymi, nie będące
ustawowo dniami wolnymi od pracy. Pomimo, że muzułmanom nie zagwarantowano
bezpośrednio w akcie ustawodawczym, analogicznie jak dwunastu kościołom i związkom
wyznaniowym w latach 1989-1997, jako dni wolnych piątków oraz największych
świat tej religii ustalonych zgodnie z kalendarzem muzułmańskim, to ich prawo
do obchodzenia świat religijnych wydaje się być dobrze zabezpieczone. Muzułmanin
winien zgłosić prośbę o zwolnienie z pracy lub z nauki przynajmniej siedem
dni przed dniem zwolnienia. Pracodawca zawiadamia pracownika o warunkach
odpracowania zwolnienia na co najmniej trzy dni przed terminem. Szkoła
natomiast ustala dla ucznia (studenta) sposób wyrównania zaległości
dydaktycznych. Ponieważ tradycyjnym dniem świątecznym dla muzułmanów jest
piątek, pracodawca jest zobowiązany ustalić dla zainteresowanego pracownika
indywidualny rozkład czasu pracy. Prawo nie przewiduje możliwości odmówienia
prośbie o zwolnienie od pracy lub nauki w związku z pragnieniem obchodzenia świąt
religijnych, które nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy. W praktyce brak
jest informacji, aby muzułmanie mieli trudności ze świętowaniem piątku.
[ 17 ]
W zakresie wolności sumienia i wyznania
mieści się także wreszcie prawo do otrzymania pochówku zgodnego z wyznawanymi zasadami religijnymi. Brak jest informacji o ewentualnych trudnościach
wynikających ze sprzeczności między normą zawartą w art.9 ust. 1 ustawy z 31.1.1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych, zakazującą pochówku
zwłok przed upływem 24 godzin od zgonu a nakazem szariatu, aby pogrzeb odbył
się w ciągu doby od momentu śmierci. Przy pochówku polscy muzułmanie używają
trumien co pozostaje w zgodzie z normami ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych.
Choć ustawodawca polski tego bezpośrednio nie wyróżnia, zgodnie z wykładnią
art. 18 PPOiP, dokonaną przez Komitet Praw Człowieka ONZ, do zakresu omawianej
wolności należy zaliczyć prawo do noszenia również w miejscach publicznych
stroju określonego przez doktrynę religijną, np. chusty islamskiej. [ 18 ] W Polsce prawo to jest jednak ograniczone w odniesieniu do osób sprawujących władzę
publiczną. Art. 25 ust. 2 Konstytucji stanowi bowiem, że władze publiczne
zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych światopoglądowych i filozoficznych. Odpowiada temu zasada wyrażona w art. 10 ust. ustawy z 17.5.1989 r., iż Rzeczypospolita Polska jest państwem świeckim, neutralnym w sprawach religii i przekonań.
Wolność religii (praktykowania i nauczania religii) w kontekście sytuacji prawnej muzułmanów godzi się zauważyć,
iż wg Komitetu Praw Człowieka ONZ, obejmuje ponadto m.in. przestrzeganie
przepisów dietetycznych, uczestnictwo w rytuałach związanych ze stadiami życia
(np. obrzezanie) oraz używanie szczególnego języka zwyczajowo przyjętego w danej grupie (arabski). To także wolność ustanawiania przywódców
religijnych, kapłanów i nauczycieli, [ 19 ] wolność tworzenia szkół religijnych, przygotowywania i rozpowszechniania
tekstów lub publikacji religijnych.
Najskuteczniejsza gwarancją wolności
religii jest kryminalizacja czynów godzących w tą swobodę. Kodeks karny z 5.6.1997 r. do kategorii przestępstw przeciwko wolności sumienia i wyznania ściganych z oskarżenia publicznego zalicza zwłaszcza złośliwe
przeszkadzanie publicznemu wykonywaniu aktu religijnego kościoła lub innego
związku religijnego o uregulowanej sytuacji prawnej, złośliwe przeszkadzanie
pogrzebowi, uroczystościom lub obrzędom religijnym, a także obrażanie uczuć
religijnych innych osób, poprzez znieważenie publiczne przedmiotu czci
religijnej lub miejsca przeznaczonego do publicznego wykonywania obrzędów
religijnych.
Szczególnym podmiotem wolności w sprawach religijnych są rodzice. Mają
oni bowiem prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami. Na podstawie Protokołu I z 1952 r.
do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka państwo polskie ma obowiązek szanować
prawa rodziców do zapewnienia wychowania i nauczania zgodnie z ich
przekonaniami religijnymi (filozoficznymi). Dziecko w myśl ustawy zasadniczej
oraz Konwencji Praw Dziecka nie podlega arbitralnej władzy rodziców w sprawach
religijnych. Nauczanie i wychowanie religijne oraz moralne musi uwzględniać
stopień dojrzałości dziecka, jego wolność sumienia i wyznania oraz
przekonania (art. 48 ust.1 Konstytucji). Intencją twórców Konstytucji oraz
Konwencji było, aby wzrastające i rozwijające się dziecko w coraz większym
stopniu korzystało ze swobody w sprawach religijnych. Z tym wiąże się prawo
do nauczania religii w szkole. Zgodnie z art. 53 ust. 3 Konstytucji religia każdego
związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej, w szczególności religia
muzułmańska, może być przedmiotem nauczania w szkole. Postanowienia rozporządzenia
Ministra Edukacji Narodowej z 14.4.1992 r. w sprawie warunków i sposobu
organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach, [ 20 ] wprowadzające limit siedmiu uczniów (podopiecznych) w klasie (w grupie) jako
obligujący do organizacji nauczania religii w publicznych szkołach i w
przedszkolach należy ocenić jako niekonstytucyjne. Stanowi ono formalną
barierę dla nauczania religii muzułmańskiej w szkołach publicznych w ramach
programu zajęć szkolnych. [ 21 ] Za uchyloną należy zarazem uznać normę zawartą w art. 32 ustawy z dnia 21.4.1936 r., iż nauka religii jest obowiązkowa dla młodzieży wyznania
muzułmańskiego w zakładach naukowych obejmujących kształcenie młodzieży
poniżej 18 lat, a utrzymywanych w całości lub w części przez państwo lub
ciała samorządowe. Jest ona bowiem sprzeczna z postanowieniami Konstytucji
oraz umów międzynarodowych gwarantującymi swobodę edukacji religijnej. Muzułmanom
przysługuje natomiast całkowita swoboda organizacji pozaszkolnej nauki
religii. Winny być jedynie spełnione normy zawarte przepisach ogólnie obowiązujących,
dotyczących np. ochrony przeciwpożarowej czy spraw sanitarnych. Ponadto jako
potencjalnie dyskryminujący muzułmanów wypada oceniać przepis dopuszczający
umieszczanie w salach szkolnych (przedszkolnych) jedynie chrześcijańskich
symboli religijnych — krzyży. Opinii publicznej w Polsce nie są znane wszakże
przypadki żądań muzułmanów umieszczenia ich symboli religijnych w salach
szkolnych czy usunięcia chrześcijańskich krzyży. Brak jest także
informacji o nie posyłaniu przez rodziców wyznania muzułmańskiego ze względów
religijnych ich dzieci, zwłaszcza dziewcząt, na niektóre obowiązkowe zajęcia
szkolne, np. na koedukacyjne lekcje wychowania fizycznego czy zajęcia na
basenie. [ 22 ]
1 2 3 4 5 Dalej..
Przypisy: [ 12 ] Zgodnie z wykładnią historyczną art. 53 ust.
2, to nie uznanie organów administracji publicznej, lecz aspiracje i oczekiwania wiernych są w tym zakresie decydujące. Przytoczony przepis
wyklucza arbitralne limitowanie budownictwa sakralnego przez władze publiczne.
Współcześnie w Polsce znajdują się trzy maczety należące do MZR: w Bohonikach, w Kruszynianach oraz w Gdańsku. Ponadto istnieje siedem cmentarzy
muzułmańskich, w tym trzy czynne: w Warszawie, w Bohonikach i w Kruszynianach. [ 13 ] Por. M. Pietrzak, Prawo
wyznaniowe, Warszawa 1999, s. 95-96. [ 14 ] Zob. §7 ust. 3 oraz §8 ust.2 w zw. z ust. 2 rozporządzenia
Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 9.9.2004 r. w sprawie
kwalifikacji osób uprawnionych do zawodowego uboju oraz warunków i metod uboju i uśmiercania zwierząt (Dz. U. Nr 205, poz. 2102 oraz z 2006 Dz. U. Nr 153,
poz. 1096). [ 15 ] Hala tzn. zgodny z prawem
islamu (nadający się do spożycia). Zasady uboju halal:
zwierzę podczas uboju powinno być zwrócone głową na (południowy wschód)
kierunek modlitwy muzułmańskiej Kibla, podczas
uboju (przecinania gardła) należy wypowiedzieć słowa: Bi-smi
(A)llahi ar-rahmani ar-rahimi oraz Allahu
akbar, ubój prowadzi oraz nadzoruje osoba wyznania muzułmańskiego, zwierzę
przed ubojem powinno być żywe (okazywać oznaki życia ), narzędzie służące
do uboju powinno być ostre (nóż, kosa itp.), zwierzę powinno być zarżnięte
jednym cięciem — szybkim, krew z ubitego zwierzęcia powinna spłynąć
maksymalnie. Istnieje możliwość uboju za pomocą specjalnej klatki, którą
należy zamontować przodem w kierunku na południowy wschód. Klatka tylko i wyłącznie
wspomaga ubój, natomiast sam ubój prowadzi muzułmanin. MZR posiada nawet
umowy z kilkoma zakładami przetwórstwa mięsnego, które dokonują uboju wg
wskazówek Muftego. Mięso jest eksportowane min. do Niemiec, gdzie zabronione
jest zabijanie zwierząt bez wcześniejszego ogłuszenia. [ 16 ] Ustalenia tego rodzaju zostały podjęte w dniu 16.11.2006 r. w siedzibie Głównego Lekarza Weterynarii podczas spotkania dotyczącego wymogów. [ 17 ] Por. M. Winiarczyk-Kossakowska, Państwowe
prawo wyznaniowe w praktyce administracyjnej, Warszawa 1999, s.
52. Według Samira Ismaila muzułmanie rozwiązują problem zwolnienia z pracy, oraz od nauki indywidualnie. Trzeba zarazem przyznać, że nawet nie we
wszystkich państwach muzułmańskich piątek jest dniem wolnym. Wg danych
zebranych przez A. Malborczyk muzułmanie-Polacy często przychodzą na modlitwy w niedzielę, gdyż nie każdy może sobie pozwolić na wyjście z pracy w ciągu
dnia w piątek. Po 11.9.2001 r. muzułmanie polscy nie chcą występować z prośbą o zwolnienie na modlitwę do pracodawcy, choć nie ma mowy o prześladowaniu
ze strony pracodawców (A. S. Malborczyk, jw., s. 235). [ 18 ] Według
informacji uzyskanych przez autora od imama MZR, muzułmanki po przedstawieniu
stosownego zaświadczenia, wystawionego przez duchownego, nie napotykają
przeszkód w zrobieniu dla potrzeb dokumentów urzędowych zdjęć w chuście.
Hidżab (chusta) nie jest obowiązkowa dla wszystkich muzułmanek, co do obowiązku
jej noszenia istnieją spory. [ 19 ] Ma duże znaczenie w Polsce ponieważ
brakuje młodych imamów posiadających obywatelstwo polskie. Na Podlasiu
imamami są osoby w wieku 80-90 lat. [ 20 ] Dz.
U. Nr 36, poz. 156 z późn. zm. [ 21 ] W praktyce jednak po roku 1989 gminy muzułmańskie,
należące do Muzułmańskiego Związku Religijnego, wystąpiły do Kuratorium Oświaty o udostępnienie sal w szkołach publicznych do nauczania religii. Od tamtej
pory do dziś nauczanie islamu przez MZR odbywa się w szkołach publicznych w soboty lub w niedziele w miejscowościach z większą liczbą dzieci wyznających
islam (Nauczanie religii w szkołach,
„Świat Islamu" kwiecień 2006, s. 4). W Warszawie Liga Muzułmańska
zorganizowała w szkole podstawowej nr 210 jedną międzyszkolną grupę
nauczania religii obejmującą uczniów z terenu Mazowsza. W 2004 r.
Ministerstwo Edukacji Narodowej zatwierdziło program szkolny nauczania religii
muzułmańskiej. Nauczanie religii muzułmańskiej odbywa się także w centrach
prowadzonych przez Stowarzyszenie Studentów Muzułmańskich (np. w Lublinie,
Wrocławiu czy w Białymstoku). [ 22 ] Warto odnotować, że nigdzie w Europie nie ma jedności
stanowisk wśród rodziców-muzułmanów w tym zakresie. « Prawo wyznaniowe (Publikacja: 22-05-2007 )
Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl.
Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie,
bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w
kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.str. 5384 |
|