W 1922 roku Czeka liczyła już pół miliona funkcjonariuszy. To dzięki Dzierżyńskiemu frakcja Stalina zyskała przewagę w łonie partii. ,,Żelazny Feliks" poparł Gruzina, ich życiorysy miały wiele zbieżnych punktów. Stalin jeszcze w czasach wojny domowej zrozumiał jaką potęgą dysponuje tajna policja polityczna. Przyjaźń z Dzierzyńskim była mu bardzo na rękę.

W parze z rewolucyjnym fanatyzmem ,,Żelaznego Feliksa", kroczyło zamiłowanie do poezji, w której na plan pierwszy wysuwają się nuty dekadenckie, jak u młodopolskich modernistów. Ulubionym poetą superczekisty był zresztą Antoni Lange. Nie był odosobniony w swej pasji. W 1921 roku doszło do publikacji antologii wierszy pt. ,,Uśmiech czekisty", autorstwa oprawcy Czeka — Aleksandra Eiduka.

Podczas wojny polsko — bolszewickiej Dzierżyński stał za powołanym w dniu 23 lipca 1920 roku w Smoleńsku Tymczasowym Komitetem Rewolucyjnym Polski, pod przewodnictwem Juliana Marchlewskiego. Podany do publicznej wiadomości ,,Manifest do polskiego ludu robotniczego miast i wsi" deklarował ustanowienie Polskiej Socjalistycznej Republiki Rad. Planowany twór organizacyjny miał tworzyć jedność wraz z Białorusią i Litwą. Przedmiotowa koncepcja była bliska federacyjnym planom Naczelnika państwa. W wydanej do żołnierzy Wojska Polskiego odezwie, Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski, nawoływał walczących do buntu. Wówczas została podjęta próba powołania Polskiej Armii Czerwonej. Formacją miał dowodzić Roman Łągwa. Z uwagi na zgłoszenie się zaledwie stu kilkudziesięciu ochotników plan nie doczekał się realizacji. Podczas stacjonowania w Wyszkowie Dzierżyński uzyskał złe wieści związane z udaną ofensywą Piłsudskiego znad Wieprza i pospiesznie wycofał się na wschód.

W dniu 6 lutego 1922 roku Wszechrosyjską Komisję Nadzwyczajną przemianowano na Państwowy Zarząd Polityczny (GPU), co do zasady podległy Ludowemu Komisarzowi Spraw Wewnętrznych. Lenin uważał, że sojusz Stalina oraz Dzierżyńskiego, mógłby się okazać wielce zgubny z punktu widzenia interesów partii. ,,Krwawy Feliks" był wielkim oponentem Trockiego w sprawach gospodarczych. Lenin nie mylił się w kwestii skutków mariażu Stalina i Dzierżyńskiego. Po śmierci Lenina zakres władzy ,,Żelaznego Feliksa" zwiększył się, gdyż został nie tylko członkiem Biura Politycznego jako jego kandydat, ale także ludowym komisarzem transportu oraz ludowym komisarzem gospodarki ZSRR. Dał się poznać jako drobiazgowy technokrata, który nie lubił pozostawiać żadnego elementu swojej układanki bez należytego nadzoru. We wrześniu 1923 roku GPU przemianowano na OGPU (Zjednoczony Państwowy Zarząd Polityczny).

Pod koniec życia Dzierżyński nie zwalniał tempa, jego wrodzony pracoholizm mu na to nie pozwalał. Wiele podróżował po kraju nawiedzając w czasie ,,wizyt gospodarskich" poszczególne delegatury OGPU, kluczowe odcinki dla kolei i gospodarki. Przekonał się wówczas (podczas realizacji programu NEP-u), że nie ma alternatywy dla gospodarki rynkowej. W 1924 roku przylgnęło do niego określenie ,,rycerza industrializacji". W 1925 roku Stalin nakazał mu skrócić tydzień pracy do trzydziestu pięciu godzin. ,,Żelazny Feliks" pomimo fatalnej kondycji fizycznej unikał jednak lekarzy. W dniu 20 lipca 1926 roku podczas wygłaszania przemówienia krytykującego program kolektywizacji, Dzierżyński poczuł ból w klatce piersiowej i upadł, po czym zmarł w domu po kilku godzinach. Doczesne szczątki superczekisty spoczęły na placu Czerwonym, pod murami Kremla.

Z postacią „Żelaznego Feliksa" łączy się zjawisko pojawienia się na szeroką skalę dzieci osieroconych, bez opieki — bezprizornych, potomstwa ofiar CzeKa. Jedna z najbardziej spektakularnych operacji dezinformacyjnych nowej radzieckiej tajnej służby nosiła nazwę Trust (Syndykat). Polegała ona na stworzeniu w ZSRR całkowicie kontrolowanego przez CzeKę podziemia antykomunistycznego o charakterze monarchistycznym, które utrzymywało ożywione kontakty z prawdziwą opozycją przebywającą na emigracji. Agentom Dzierżyńskiego udało się nawet zwabić do kraju czołowego polityka emigracyjnej opozycji — Borysa Sawinkowa, który został schwytany i osądzony w pokazowym procesie, w trakcie którego potępił swoją dotychczasową postawę, dokonując surowej samokrytyki.

Komunizm został już oceniony przez potomnych i historię. Feliks Dzierżyński jako „kapłan" nowej, fałszywej ideologii złożył na jej ołtarzu ofiarę swojego życia. Ogarnięty bezgraniczną wiarą, służył partii poświęcając życie rodzinne, zdrowie, ogromne pokłady energii życiowej. Na przykładzie jego postaci oraz obranej drogi życiowej można się było po raz kolejny przekonać jak niebezpieczny jest fanatyzm jednostki, która swoim złowrogim entuzjazmem może zarazić cały aparat. Późniejsze zbrodnie dokonane przez następców Dzierżyńskiego, w strasznych latach trzydziestych XX wieku, miały swoje korzenie w czasach, kiedy ,,Żelazny Feliks" postanowił zorganizować tajną służbę ukierunkowaną na zwalczanie wszelkimi dostępnymi metodami wrogów partii. Rozkręcił tym samym spiralę terroru, która przez wiele lat zbierała krwawe żniwo.

Dodaj komentarz do strony..   Zobacz komentarze (55)..

Wyślij mailem..

Wersja do druku    PDF    MS Word