Świeckie religie wyróżniają się przede wszystkim swym przedmiotem czci czy wierzeń, który ma charakter naturalny (nietranscendentny). Sakralizują to co przyrodnicze, drogie człowiekowi, ale realne. Można z pewną tolerancją terminologiczną powiedzieć, że są to religie racjonalne czy racjonalistyczne. Można by je też określić religiami ateistycznymi, ale tylko przy tradycyjnym rozumieniu teizmu wyłączający z zakresu tego pojęcia niekonwencjonalne pojęcie bóstwa. Ich wyodrębnienie i akceptowanie przez (część) racjonalistów wiąże się z rozpoznaniem zjawiska religijności jako w dużej mierze przyrodzonego i naturalnego. Racjonaliści nie zawsze więc potępiają religię en block. Zasadniczo nie potępia się samej religijność. Potępia się natomiast irracjonalne wierzenia, fanatyzm religijny, kościelną organizację indywidualnych przeżyć religijnych. Na przestrzeni historii świeckie religie pojawiały się niejednokrotnie (zasadniczo od Oświecenia). Mieliśmy tutaj do czynienia z religią rozumu (w czasie Rewolucji Francuskiej), religią Ludzkości Comte’a, religią nauki (pionierami tutaj byli pitagorejczycy), religia wolności, muzyki, sztuki, światła i barwy itd. Wszystkie one pozwalały zaspokajać potrzeby religijnej ekspresji — tym, którzy takie potrzeby posiadali — bez popadania w irracjonalizm i dogmatyzm wierzeń teologicznych. Każdy człowiek może indywidualnie zaspokajać swoje potrzeby religijne, każdy, kto potrzebuje religii, może tworzyć własną świecką religię. Natomiast niebezpiecznym jest łączenie zaspokajania potrzeb religijnych z zaspokajaniem potrzeb wspólnotowych, czyli kościelnictwo. Potrzeby wspólnotowe powinny być zaspokajane nie w kościołach, lecz w społecznie pożytecznych stowarzyszeniach obywateli. [Mariusz Agnosiewicz]

• Kościół prawdosławny  (10 stron)