|
Chcesz wiedzieć więcej? Zamów dobrą książkę. Propozycje Racjonalisty: | | |
|
|
|
|
Nauka » Biologia » Antropologia » Nauki o zachowaniu i mózgu » Psychologia sądowa
Profilowanie psychologiczne sprawców zabójstw [3] Autor tekstu: Paweł Krukow
Poziom intelektualny poniżej przeciętnej lub niski.
Tendencje schizoidalne, jest odludkiem, odrzuca innych ludzi, prowadzi
nocny tryb życia, nie ma przyjaciół, ludzie, którzy go znają uważają go
za dziwaka.
Niezdolny do prawidłowego współżycia seksualnego, nie ma partnerki,
ewidentnie uwikłany w substytuty seksu (onanizowanie się, pornografia, podglądactwo).
W domu rodzinnym był deprecjonowany, znęcano się nad nim
psychicznie.
Nie planuje przestępstwa z taka dokładnością jak przestępca
zorganizowany, nie jest tak pomysłowy i sprytny, napaść jest spontaniczna,
popełnia zbrodnie w ataku szału, wściekłości, nie torturuje ofiary przed śmiercią.
Gdy ofiara jest już martwa sprawca dokonuje czynów seksualnych przy zwłokach,
ale nie ma to charakteru normalnego stosunku (onanizowanie się, umieszczanie różnych
rzeczy w ciele), manipuluje ciałem po śmierci, także po śmierci dokonuje
wielu zranień łącznie z zupełnym wypatroszeniem ofiary. W trakcie zajścia
silnie wzburzony emocjonalnie.
Miejsce zdarzenia może być zupełnie przypadkowe, pozostawia wiele śladów,
narzędzie zbrodni jest przypadkowe pozostawione na miejscu, ciało pozostawione
na miejscu. Może dojść do depersonalizacji ofiary, dużo ran twarzy. Nie
ukrywa zwłok
Również zabiera coś z miejsca przestępstwa, w tym części ciała
ofiary.
Po zajściu przejawia różne szczególne zachowania, np. nadużywanie
alkoholu lub narkotyków, wzmożona gorliwość religijna.
Nie jest zainteresowany przebiegiem pracy policji ani rozgłosem swoich
dokonań.
Może okresowo przejawiać zaburzenia psychotyczne, przede wszystkim
urojeniowe i paranoiczne.
Nie jest mobilny, mieszka lub pracuje (jeśli pracuje) w pobliżu miejsca
przestępstwa. W domu ma różnego rodzaju skrytki.
Pozostawia wiele śladów na miejscu zbrodni, nie widać w nim planowania i starań o zatarcie śladów swej obecności.
Jak
można już zauważyć, dysponując wszystkimi przedstawionymi modelami
teoretycznymi i zestawami cech poszczególnych typów przestępców możemy
przystąpić do końcowego etapu jakim jest nakreślenie profilu. Jak pisałem,
profil jest zawsze indywidualny, gdyż mimo pewnych ogólnych wzorców, nie ma
nigdy dwóch dokładnie takich samych przestępstw, ani dwóch takich samych
przestępców. Aby móc wnioskować o wszelkich indywidualnych cechach zarówno
sprawców jak i samych przestępstw należy zanalizować wszystkie detale dotyczące
dwóch wspomnianych aspektów. Każde przestępstwo ma indywidualne „znaki
szczególne", które wpasowują się w ogólne psychologiczne prawo mówiące,
że każda aktywność człowieka zawiera ślady niepowtarzalnej osobowości jej
wykonawcy.
Wśród
potencjalnie nieskończonej listy poszczególnych aspektów czynu i czynności
jakie wchodzą w skład modus operandi można zaproponować wybrane takie jak:
"ZNAKI
SZCZEGÓLNE"
Szczególne
czynności po dokonaniu zabójstwa:
- Zainteresowanie postępami śledztwa,
- Obserwowanie odkrycia ciała,
- Odwiedzanie miejsc zabójstwa,
- Próby uczestnictwa w śledztwie.
Personalizacja
sprawcy:
- Zespół takich zachowań sprawcy podczas zdarzenia, które nie mają
bezpośredniego związku z zabójstwem i motywacją jego popełnienia,
wykraczające poza czynności związane z dokonaniem zabójstwa. — zabójstwa z elementami rytualizmu, którego forma przedstawia indywidualne właściwości
zabójcy.
Personalizacja
ofiary:
- Zespół zachowań sprawcy polegający na dążeniu do nadawania
ofierze cech, których ona nie posiada. — częste w zabójstwach seksualnych, polega na
nadaniu ofierze cech osoby, która występowała we wcześniejszych
fantazjach, np. przebranie ofiary, inny makijaż etc.
Depersonalizacja
ofiary:
- Mechanizm polegający na dążeniu sprawcy do pozbawienia ofiary
pewnych cech — podobnie — występuje w zabójstwach seksualnych, również ma na
celu nadanie ofierze cech osoby, która występowała we wcześniejszych
fantazjach; częsty powód okaleczeń twarzy przy zabójstwach seksualnych.
Świadectwa
emocjonalnego „zadośćuczynienia":
- Umycie ofiary,
- Ułożenie zwłok jak do snu,
- Podkładanie poduszki pod głowę,
- Postawienie przy ciele napoju i jedzenia,
- Złożenie rąk ofiary jak do trumny.
Takie czynności występują w przypadku gdy między
ofiarą a zabójcą istnieją więzi pokrewieństwa (tzw. zabójstwa w rodzinie), lub gdy zabójca dobrze znał ofiarę o ona jego.
Powracając do naszych wybranych przykładów przestępców,
można zauważyć, że i jedni, i drudzy podejmują nierzadko bardzo swoiste
czynności — i tak, przestępcy seksualni nadają ofierze pewne określone cechy
(jest to związane z faktem, iż zaplanowane przestępstwa seksualne, są w głównej
mierze realizacją in vivo bardzo długo rozwijanych fantazji
seksualnych, które nabierają konkretnego wymiaru i wielu powtarzających się
szczegółów, przestępca dąży do nadania ofierze tych cech, lub przynajmniej
depersonalizacji danej ofiary, kiedy okazuje się ona nie pasować do fantazji.
Analiza szczegółów personalizacji i depersonalizacji daje bardzo ważne
informacje o fantazjach erotycznych sprawcy). Podobnie, w przypadku zabójstw na
tle emocjonalnym, które najczęściej dokonywane są w środowisku osób dobrze
się znających, czynności dokonywane po zabiciu pozwalają na określenie
stopnia znajomości — lub pokrewieństwa zabójcy i ofiary.
***
Przedstawione mechanizmy postępowania, które ma na celu sporządzenie
ostatecznego, indywidualnego profilu nieznanego sprawcy zabójstwa są oczywiście o wiele bardziej złożone. Dzieje się tak dlatego, że w dużej części zabójstwa
dokonywane są z wielu motywów jednocześnie (np. emocjonalno-seksualne z chęcią
zemsty; rabunkowo-seksualne etc.), poza tym zdarza się, że sprawca działający z motywów emocjonalnych postępuje tak jak sprawca zorganizowany (tak się
czasem dzieje w zabójstwach na tle zazdrości erotycznej i zabójstwach z zemsty). Niemniej w zaskakującej większość zabójstw sprawcy dają się
przyporządkować do którejś grupy i sporządzenie trafnego profilu okazuje się
możliwe.
Jak
można wywnioskować z całej powyższej części tekstu profilowanie jest
czynnością, w której największa rolę pełni bardzo szeroka wiedza eksperta,
który powinien doskonale operować pojęciami i modelami teoretycznymi z dziedzin takich jak psychopatologia, psychologia osobowości i różnic
indywidualnych, psychiatria, seksuologia i seksiatria, kryminalistyka i kryminologia. Profilowanie jest bardziej złożone niż tylko wpasowanie sprawcy w daną grupę, ponieważ najważniejsze jest podanie indywidualnych właściwości i wskazówek dla policji prowadzącej konkretne śledztwo — wszystkie podgrupy
opisów są tylko podstawowymi matrycami, na których nadbudowuje się szczegółowe
cechy sprawcy.
Należy
zadać jeszcze jedno istotne pytanie: czy profilowanie jest użyteczne?
Źródła
podają, że zdecydowanie najwięcej zabójstw (około 70%) popełnia się z powodów emocjonalnych a sprawców takich przestępstw jest stosunkowo łatwo
schwytać bez pomocy eksperta profilującego. Nie jest to jednak takie oczywiste z wielu przyczyn. Po pierwsze, znaczna ilość przestępców zorganizowanych
działających z pobudek seksualnych przejawia tendencje do useryjniania się
(podstawowym powodem jest fakt, iż przestępcy ci cierpią na różnorodne
parafilie, w tym takie jak skrajne postacie sadyzmu włącznie z tzw. lustmord — zabójstwem z lubieżności. Ponieważ popęd seksualny takich sprawców nie
może być zaspokojony bez udziału ofiary, popełniają oni przestępstwa
seksualne ilekroć wzmaga się napięcie seksualne, często przez to stając się
zabójcami seryjnymi), co powoduje, że ilość ofiar tych sprawców jest
znacznie większa niż ilość samych sprawców. Poza tym, w przypadku zabójców
zorganizowanych są takie przypadki, gdzie sprawca w zasadzie nie zostawia żadnych
śladów kryminalistycznych i wówczas profil psychologiczny jest jedynym źródłem
wiedzy o tymże sprawcy i dopiero on może ukierunkować całe śledztwo. Wracając
jeszcze do zabójstw seryjnych — należy pamiętać, że są to często przestępstwa
najbardziej makabryczne i społeczeństwo domaga się najsilniej schwytania
sprawcy tych zabójstw, wówczas dobrze sporządzony profil może być głównym
czynnikiem postępów w śledztwie i później biegły psycholog profilujący
jest bardzo cennym źródłem informacji o sprawcy w trakcie procesu sądowego,
już po schwytaniu zabójcy.
Na
koniec trzeba jeszcze wspomnieć o tym, że ekspert profilujący musi być osobą
gotową do spędzania niewiarygodnie dużo czasu nad wszelkimi źródłami
wiedzy o zabójcach, zabójstwach, głębokich zaburzeniach seksualnych, bywa i tak, że musi dokładnie obejrzeć miejsce przestępstwa, ciało ofiary,
uczestniczyć w sekcji zwłok etc. — a to oznacza, że aby być dobrym ekspertem
profilującym, poza ogromną wiedzą należy dysponować też mocnym żołądkiem...
*
Jest to tekst referatu wygłoszonego 13
maja 2004r. w trakcie II serii uniwersyteckich wykładów otwartych na temat:
"Psychologia i neuropsychologia sądowa" organizowanych przez
Koło Naukowe Psychologów przy Instytucie Psychologii UMCS w Lublinie.
1 2 3 4 Dalej..
« Psychologia sądowa (Publikacja: 27-06-2004 Ostatnia zmiana: 26-07-2005)
Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl.
Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie,
bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w
kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.str. 3479 |
|