|
Chcesz wiedzieć więcej? Zamów dobrą książkę. Propozycje Racjonalisty: | | |
|
|
|
|
Kultura » Etnologia
Współczesny folklor a skandynawski folk-metal [2] Autor tekstu: Bartosz Tylkowski
W rok później
grupa wydała także album Kveldssanger
(Wieczorne pieśni) zawierające w pełni akustyczne nagrania
gitarowe z czystym męskim wokalem.
Ciekawie wygląda
nurt Folk-Metalowy w Finlandii, gdzie najbardziej interesującym faktem jest
pojawienie się zespołu Shaman
(obecnie pod inną nazwą Korpiklaani), który odwołuje się w swej
nazwie do szamańskich praktyk starożytnych ludów fińskich. Język, w którym śpiewa wokalista Shaman, to narodowy język
Sámi.
Wokalista Jonne Järvelä mieszkał większą część życia w Laponii
(w części Fińskiej) i miał bliski kontakt z ludem Sámi (jak nazywają siebie Lapończycy). Nauczył się tam
posługiwać sztuką śpiewania joik. W swojej muzyce łączy lapoński joik,
tradycyjne melodie zarówno te lapońskie jak i fińskie z tekstami o prostej
tematyce, inspirowanymi lapońskimi i fińskimi opowiadaniami i wierzeniami, np.
utwór Pellonpekko
(bóstwo fińskie troszczące się o urodzaj jęczmienia).
Część grup wyżej wymienionych obecnie już nie istnieje (Storm, Otyg)
bądź zmieniła nieco styl grania (np. Ulver obecnie tworzy muzykę dla kina
niezależnego). Część także, jak w przypadku grupy Shaman,
zmieniła swą nazwę (tutaj na Korpiklaani — Leśny Klan) i śpiewa w języku angielskim, co jest już przejawem czysto komercyjnym (mimo, iż muzycy
twierdzą, że robią to by ich teksty były zrozumiałe dla wszystkich). Pomimo
tego wszystkie owe zespoły wprowadziły do muzyki coś nowego a zarazem odwołującego
się do tradycji kulturowej regionu Północnej Europy. Obecnie na biesiadach,
koncertach czy innych spotkaniach towarzyskich rozmawia się na ich temat, śpiewa
utwory przez nich wykonywane, często także w miejsce oryginalnego tekstu wkłada
się własne słowa, nierzadko w tym danym momencie wymyślone.
Ten czynny charakter przekazu sprawia, że folklor, w tym wypadku
muzyczny, nie zamyka się tylko w pieśniach, muzyce instrumentalnej, a więc w wytworach, lecz obejmuje także podmiot wytwarzający, sytuacje muzyczne
(biesiady, ogniska), sposób funkcjonowania repertuaru, sensy i cele
psychologiczne, estetyczne i społeczne wynikające z muzykowania.
Wykonawcy owi
są niczym współcześni piewcy treści mitologicznych i obrzędowych, a także
pierwotnych wizji świata. Odkrywają oni na nowo dawną muzykę i system wartości.
Przetwarzają utwory klasyczne tak, by odpowiadały danej grupie społecznej, w tym wypadku ludzi interesujących się muzyką metalową (choć nie tylko). Nowa
aranżacja starych tekstów, wykonanie, posługiwanie się archaicznymi
instrumentami, stylem śpiewania, czerpanie z tradycji ludowej czy ze źródeł
pisanych, stylistyka ubiorów i wizerunku (biżuteria, ubrania z wymalowanymi
symbolami i bogatą skandynawską ornamentyką zdobniczą, tatuaże) jest jakoby
częścią folkloru środowiskowego ale też próbą utrzymania wiedzy i świadomości o narodowych korzeniach.
Można
zaryzykować stwierdzenie, iż folk-metal jest swoistym rodzajem folkloru bowiem
„folklor daje możliwość wybrania z tradycji tych zjawisk i treści, które
danej jednostce odpowiadają. Posiada umiejętność dopasowania się do każdej
epoki" [ 12 ].
Folk-metal korzysta z nazw pochodzących ze sfery kultury tradycyjnej, np. troll,
czy odnosi się do bajek i wierzeń ludowych mających charakter mitologizacyjny,
budzący pewne skojarzenia, np. Ulver
(„wilki"), Shaman, Einherjer.
Muzyka
ta buduje więzi pewnej grupy ludzi interesujących się muzyka metalową,
rozbudza zainteresowanie kulturą tradycyjną Skandynawii.
Jest z drugiej strony folk-metal procesem
przemian ludowej kultury muzycznej, który w ogólnych zarysach polega na
„otwieraniu się na świat" dawnej kultury wiejskiej i wchłanianiu jej
przez formacje kultury określane jako narodowa, popularna, masowa. Wchłonięcie
to jest połączone z szeregiem nowych procesów — pewne cechy tradycji
ludowej zostają uwypuklone, inne zredukowane, zależnie od nowych już funkcji i celów. Jednakże zastosowanie w kompozycjach folkloru danego kraju bardziej
specyfikuje go (określa narodowo) niż uniwersalizuje twórczość.
W folk-metalu mamy także pewne podobieństwo do muzyki ludowej a to
dlatego, że „w muzyce wysoce artystycznej, profesjonalnej, poważnej w centrum uwagi stoi dzieło. W muzyce ludowej ważniejsze są zachowania ludzkie
oraz kontekst — obrzęd, zwyczaj, towarzyskie spotkanie. Muzyka ludowa służy
lokalnej społeczności." [ 13 ]
Tu też mamy do czynienia ze społecznym charakterem tej muzyki — ma ona za
zadanie wywoływać pewne skojarzenia, przekazać określone treści.
Tego rodzaju muzyka wykształciła już swoja estetykę i posiada pewne normy: jeśli chodzi o folk-metal skandynawski są to głównie
teksty traktujące o przyrodzie, dawnych wierzeniach, dzisiejszych tęsknotach
za „tamtymi czasami" wyrażone podniosłym, charyzmatycznym głosem, przeważnie
męskim. Są to także — co jest w ogóle wyznacznikiem folk metalu -
instrumenty typowe dla metalu (i rocka w ogóle), czyli gitary elektryczne i perkusja, lecz cechą charakterystyczną jest jednak melodyka, która musi
wzbudzać od razu u człowieka skojarzenia ze Skandynawią. Zespoły folk-metalowe pełnymi garściami czerpią z bogatego folkloru Północy, począwszy
od bajek, podań, legend, wierzeń, dawnej religii, a skończywszy właśnie na
melodiach wyrwanych z norweskich fiordów czy lasów Finlandii. „Folklor
jest zawsze podporządkowany estetyce twórczej poszczególnych kompozytorów"
[ 14 ].
Obok
nieuniknionej chyba komercjalizacji artystycznego ruchu regionalnego, należy
podkreślić fakt samorodności, spontaniczności inicjatyw organizowania wielu
zespołów, które powstają dzięki przywiązaniu ludzi do swojej własnej,
tradycji kulturalnej oraz dzięki żywotności tych tradycji. Sięganie do
folkloru jest w wypadku muzyki folk-metalowej wyrazem fascynacji dawnością,
specyficznością i prostotą muzyki ludowej.
„Dzieło
folkloru nigdy nie wygasa nagle i wszędzie. Lud przyjmuje na bezterminowe
przechowanie wszystko to, co zasługuje na jego uwagę, dzieła folkloru żyją
dłużej niż wiele dzieł twórczości indywidualnej" [ 15 ]
więc można rzec, że folklor (w tym wypadku skandynawski) znalazł ujście we
współczesnej muzyce, uległ przeobrażeniu, zatracił niektóre funkcje, ale też
zachował te ważniejsze z nich, a mianowicie pamięć o tradycji.
*
Literatura:
Cieślak
Tadeusz Historia Finlandii, Wrocław 1983.
Dahlig Piotr Muzyka ludowa we
współczesnym społeczeństwie, Warszawa 1987.
Edda
Poetycka : w przekładzie Apolonii Załuskiej-Strömberg,
Wrocław 1985.
Fonkowicz
Jerzy Kwiaty w dolinach fiordów, Warszawa 1984.
Foote P.G. , Wilson D.M.Wikingowie
, Warszawa 1975.
Gusiew Wiktor Estetyka folkloru,
1974.
Simonides Dorota Przyszłość
folklorystyki. Marzenia czy potrzeba naukowa? [w:] Folklorystyka.
Dylematy i perspektywy,pod redakcją D. Simonides, 1995.
1 2
Przypisy: [ 12 ] Dorota Simonides, Przyszłość
folklorystyki. Marzenia czy potrzeba naukowa? [w:] Folklorystyka.
Dylematy i perspektywy,pod redakcją D. Simonides, 1995. [ 13 ] Piotr Dahlig, Muzyka
ludowa we współczesnym społeczeństwie, Warszawa 1987. « Etnologia (Publikacja: 02-08-2004 )
Bartosz Tylkowski Student etnologii Uniwersytetu Śląskiego | Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl.
Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie,
bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w
kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.str. 3549 |
|