3.1. Podział administracyjny — struktura władzy

Strefa obejmuje następujące prowincje, (wg nazw stosowanych za byłego reżimu):
* Karbala (ok. 500 tys. ludności) z ośrodkiem administracyjnym w Karbali;
* al-Hilla (ponad 1 mln ludności) z ośrodkiem administracyjnym w Hilli;
* Wasit (ok. 0,5 mln ludności) z ośrodkiem administracyjnym w Kut;
* Nadżaf (ok. 800 tys. ludności) z ośrodkiem administracyjnym w Nadżafie;
* Qadisija (ok. 600 tys. ludności) z ośrodkiem administracyjnym w Diwaniji.

Obecna struktura administracyjna strefy ma w dużej mierze charakter postwojenny i w konsekwencji przejściowy. Ulega nieustannym zmianom dostosowawczym. Aktualnie na poziomie prowincji funkcjonuje swego rodzaju trójwładza: wojskowo-koalicyjna (w praktyce amerykańska), cywilna międzynarodowa i cywilna iracka. Dominuje władza wojskowo-koalicyjna, natomiast coraz więcej odpowiedzialności (na odcinku zadań cywilnych) przejmuje od niej cywilna władza międzynarodowa. Struktury irackie są dopiero tworzone, a ich realna władza jest niewielka.

Obecnie w Iraku współistnieją następujące struktury administracyjne:

A. Administracja wojskowa:
* w każdej prowincji najwyższą władzę sprawuje wojskowy gubernator amerykański, zwyklew stopniu pułkownika. Jest podporządkowany regionalnemu dowódcy rezydującemu w Babilonie (gen. Convey), a ten z kolei centralnemu dowództwu sił USA. Zarządza on całością spraw lokalnych z dużym zakresem autonomii w doborze form działania;
* kwestiami „cywilnymi" i współpracą ze strukturami irackimi zajmuje się w batalionie Governate Support Team — GST. Składa się ono z 30-35 oficerów i podoficerów rezerwy, specjalistów z różnych dziedzin (woda, energia, służba zdrowia, edukacja, policja, wymiar sprawiedliwości itp.). Przedstawiciele GST w kontakcie z Irakijczykami opracowują projekty dotyczące zaspokajania pilnych potrzeb lokalnych (np. remonty szkół, doposażenie szpitali, zakup urządzeń dla stacji uzdatniania wody itp.) i przedstawiają je do sfinansowania dowódcom batalionów lub CPA (Coalition Provisional Authority). Ponadto władze wojskowe wykonują takie działania administracyjne, jak realizacja wypłat pieniędzy dla byłych żołnierzy irackich czy organizacja irackiej policji. GST mają najpełniejszą wiedzę na temat potrzeb w danej prowincji;
* Civil Military Cooperation (CIMIC), działające w ramach struktur wojskowych, pełni funkcję zwornika pomiędzy siłami międzynarodowymi i miejscową społecznością. W ramach otrzymywanych — jak dotychczas jeszcze doraźnie — środków finansowych realizuje projekty naprawcze przynoszące szybkie rezultaty i mało kapitałochłonne. Zleca je zwykle firmom lokalnym w celu pobudzania ich produkcyjnej aktywności;
* Civil — Military Operation Center SMOC jest ulokowany w biurze irackiego gubernatora cywilnego i jego zadaniem jest udzielanie mu wszelkiego wsparcia;
* na szczeblu całej „strefy" kwestiami cywilnymi zajmuje się specjalna jednostka Civil Affairs przy sztabie 1 MEF (baza w Babilonie). Pełni ona rolę koordynatora działań poszczególnych GST i gromadzi informacje z poszczególnych prowincji. Dzięki temu posiada bogate dane na temat całej „strefy", choć nie tak aktualne jak dane GST.

Zadania wielonarodowej dywizji, dowodzonej przez gen. A. Tyszkiewicza obejmują:
* współdziałanie w ramach międzynarodowej koalicji w przywracaniu porządku publicznego i bezpieczeństwa;
* ochronę instytucji rządowych, miejsc kultu religijnego oraz innych obiektów ważnych dla funkcjonowania życia publicznego, ochronę granic Iraku;
* pomoc w tworzeniu organów władzy lokalnej i państwowej;
* wspieranie odbudowy infrastruktury cywilnej;
* pomoc w procesie transformacji życia publicznego i gospodarczego;
* wspieranie organizacji międzynarodowych — rządowych i pozarządowych - niosących pomoc humanitarną.

Powyższe zadania mają być realizowane następującymi kanałami:
* w ramach struktur dywizyjnych GST;
* w ramach struktur wojskowych SMOC;
* włączaniu, w miarę możliwości, polskich przedstawicieli do obejmującej swym zakresem całą polską strefę struktury Tymczasowej Władzy Koalicyjnej CPA kierowanej przez amb. M. Goefellera;
* stworzeniu w ramach polskiego kontyngentu struktury cywilnych doradców.

Istotne znaczenie posiada stworzenie odpowiednich warunków dla funkcjonowania przy dowódcy polskiej strefy grupy cywilnych doradców, którzy zapewniliby harmonizowanie działań o charakterze wojskowo — stabilizacyjnym z działaniami cywilno-stabilizacyjnymi. Zadaniem grupy cywilnych doradców powinno też być odgrywanie roli zwornika pomiędzy siłami międzynarodowymi i ludnością. Powinna również być nastawiona na wyczuwanie nieuniknionych różnego rodzaju napięć i miejscowych nastrojów społecznych.

Tego typu struktura cywilna w ramach polskiego kontyngentu została już odpowiednim rozkazem powołana do życia. Obecnie należy zwrócić szczególną uwagę na staranną obsadę stanowisk. Trzeba również przeciwdziałać ew. próbom ich upolityczniania.
* Wg aktualnego stanu faktycznego, w ramach kilkuosobowego ścisłego dowództwa kontyngentu, funkcjonuje stanowisko doradcy politycznego. Jest ono obsadzone przez amb. R. Krystosika z MSZ.
* Powołana też została 9-osobowa „Grupa ekspertów i doradców". Obok jej szefa w skład grupy przewidziano doradców ds. celnych, procedur imigracyjnych, prawno-karnych, produktów ropy naftowej, gospodarki wodno-ściekowej, stanu sanitarno-higienicznego, elektryfikacji oraz ds. współpracy z administracją rządową. Obecnie trwa kompletowanie grupy.
* Istnieje też kilkuosobowa „Sekcja prasowa i informacji", której zadaniem jest analizowanie publikacji miejscowych mediów oraz obsługa polskich i zagranicznych dziennikarzy oraz wieloosobowa „Sekcja ds. wizyt i protokołu", której zadaniem będzie obsługa licznych zapewne różnego rodzaju wizyt z Polski i innych państw uczestniczących w operacji stabilizacyjnej. Gen. A. Tyszkiewicz przewiduje, iż usytuowany w dowództwie doradca polityczny będzie koordynował działalność wymienionych sekcji.

GST i CIMIC nie wymagają komentarza, bowiem ich funkcjonowanie w ramach dywizji ma charakter stały i wynika z NATO-wskich procedur. Szczególną uwagę należy poświęcić strukturze CPA, ponieważ będzie ona obecnie w istotnym stopniu rozbudowywana. Aktualnie struktury regionalne CPA funkcjonują w al-Hilli, Bagdadzie, Basrze i Mosulu. Planuje się, iż do września 2003 r. biura regionalne powstaną we wszystkich prowincjach. Istnieje zatem pilna potrzeba przygotowywania w Polsce rezerwowej kadry cywilnej, którą można będzie proponować do tworzonych obecnie struktur prowincjonalnych CPA.

B. Struktura cywilno — międzynarodowa:
* Coalition Provisional Authority — CPA (Tymczasowa Władza Koalicyjna) dysponuje pełnią władzy cywilnej centralnego szczebla. Jej szefem, zwanym Administratorem jest Amerykanin amb. Paul Bremer.
* Biura Regionalne CPA — aktualnie funkcjonują 4 biura w Bagdadzie, al-Hilli, Mosulu i Basrze. Do września br. planuje się utworzenie regionalnych biur CPA we wszystkich 16-tu prowincjach.

Tymczasowe władze koalicyjne reprezentowane są w „strefie polskiej" poprzez biuro w al-Hilli, którym kieruje Dyrektor Regionalny CPA, amb. Michael Goeffeler (dyplomata amerykański, niegdyś pracujący w ambasadzie USA w Warszawie, stąd nieźle zna język polski). Jak powiedział amb. Goeffeler, obecnie 90% działań w „strefie" realizowanych jest przez struktury wojskowe, a 10% przez CPA. W biurze CPA pracują osoby zajmujące się poszczególnymi sektorami cywilnymi. CPA próbuje też monitorować programy realizowane przez firmy kontraktowane przez USAID (Bechtel, Creative Associates, UNICEF, RTI). Centralą CPA w Bagdadzie (kilkadziesiąt ministerstw) kieruje administrator amb. Paul Bremmer.

C. HACC:
Centrum ma swoją główną siedzibę w Kuwait City. Kierują nim amerykański pułkownik Kevin McAleese i kuwejcki Sajed Al-Buaijan. HACC ma swoje oddziały w każdej strefie. W „strefie polskiej" biuro HACC mieści się z al-Hilla (kieruje nim pułkownik Robert Jakucs), w pobliżu biura CPA. HACC pełni role koordynatora pomocy humanitarnej w Iraku, kojarząc darczyńców z instytucjami irackimi, które potrzebują pomocy (szpitalami, szkołami itp.). Oddziały HACC wydają biuletyny informacyjne (w al-Hilli jest to „Relief Action Newsletter") i udzielają wszelkich praktycznych informacji dotyczących zakwaterowania, wyżywienia, warunków podróżowania itp. W HACC w Kuwejcie można też załatwić wszelkie formalności związane z przesłaniem darów czy wjazdem do Iraku przedstawicieli NGO's. HACC organizuje cotygodniowe briefingi dla NGO's (we wtorki i soboty), podczas których informuje o bieżącej sytuacji humanitarnej w Iraku, a także organizuje konferencje dla sponsorów.

Opr. R. Chałaczkiewicz, J. Królikowski

Wnioski

* Aktualna struktura administracyjna panująca w strefie jest w znacznej mierze jeszcze przejściowa i dynamiczna. Nosi charakter trójwładzy, w której: zadania cywilne w ok. 90% realizowane są przez struktury wojskowe, a w ok. 10% przez Tymczasową Władzę Koalicyjną (CPA). Rodząca się iracka administracja nosi jeszcze głównie symboliczny charakter. Zakres władz pomiędzy nimi ulega jednak zmianom, bowiem punkt ciężkości odpowiedzialności za zarządzanie przemieszcza się ze struktur wojskowych na cywilne — międzynarodowe i irackie;

* Po centralistycznym systemie nakazowo-rozdzielczym sterowania wszelkimi sprawami lokalnymi z Bagdadu, delegowanie odpowiedzialności na poziom prowincji dopiero się rozpoczęło. Nie dysponują też one odpowiednimi środkami finansowymi. Wśród ludności rodzi to odczucie, iż pozostawiona została sama sobie, co z kolei powoduje bezradności i pasywność oraz oczekiwanie na pomoc międzynarodową;

* Autorytet władz centralnych na prowincji jest niewielki. Wrażenie to potęguje niski stan bezpieczeństwa publicznego;

* Obecny okres nosi charakter przejściowy. Utrwalanie stanu, w którym strefa uznawana jest za jedną z najbardziej stabilnych, będzie wymagać od wojskowo — koalicyjnych, międzynarodowych i irackich struktur administracyjnych skutecznego rozwiązywania problemów, uznawanych przez ludność za priorytetowe. Należy do nich bezpieczeństwo publiczne, zaopatrzenie w energię elektryczną i dobrą wodę oraz stan sanitarny i służba zdrowia.

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Raport z polskiej strefy 2003: Bezpieczeństwo publiczne Z perspektywy irackiej

Wyślij mailem..

Wersja do druku    PDF    MS Word