|
Chcesz wiedzieć więcej? Zamów dobrą książkę. Propozycje Racjonalisty: | | |
|
|
|
|
Prawo » Prawo wyznaniowe
Między mecenatem a współpracą [3] Autor tekstu: Paweł Borecki
Ustrojodawca każdemu zagwarantował w ramach wolności religii prawo do
korzystania z pomocy religijnej tam, gdzie się znajduje (art.53 ust. 2 zd. 2).
Opisanemu uprawnieniu odpowiada w art. 17 Konkordatu z 1993 r. zobowiązanie państwa do zapewnienia warunków do
wykonywania praktyk religijnych i korzystania z posług religijnych osobom
przebywającym w zakładach penitencjarnych, wychowawczych, resocjalizacyjnych
oraz opieki zdrowotnej i społecznej, a także w innych zakładach i placówkach
tego rodzaju, niezależnie czy należą one do państwa, jednostek samorządu
terytorialnego, czy podmiotów prywatnych, w tym związków wyznaniowych innych
niż Kościół katolicki. W ślad za tą gwarancją idzie jednak zobowiązanie
podmiotów prowadzących tego rodzaju placówki, zwłaszcza Państwa, do
zawarcia stosownych umów z kapelanami skierowanymi tam przez odpowiedniego
biskupa diecezjalnego. Zapewne chodzi o umowy opiewające na wynagrodzenie dla
kapelanów z tytułu świadczonej posługi duszpasterskiej. Bardzo zbliżone
postanowienia sformułowano w art. 27 ust. 2 ustawy z 5.7.1991 r. o stosunku
Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. [ 17 ] W przypadku kapelanów pełniących posługę w zakładach penitencjarnych
ustawodawca przewidział obowiązek zawarcia umów o nieodpłatne świadczenie
usług. W art. 20 ust. 2 traktatu ze Stolicą Apostolską, jak dowodzi praktyka działalności
publicznych środków masowego przekazu w Polsce, legitymizuje się pośrednie
dofinansowanie przez państwo działalności misyjnej Kościoła katolickiego.
Wspomniany przepis stanowi, że Kościół ma prawo do emitowania programów w publicznej radiofonii i telewizji na zasadach określonych w prawie polskim. Owe
szczegółowe zasady emisji określa umowa zawarte z Telewizją Polska S.A. oraz z Polskim Radiem S.A. Przewidują one, że Kościół katolicki nie ponosi kosztów
produkcji oraz emisji programów katolickich, w tym transmisji mszy św. Ponadto
telewizja i radio publiczne zapewniają na własny koszt obsługę wszystkich
wizyt papieskich w Polsce oraz transmisję mszy świętych, czy modlitwy „Anioł
Pański" z Watykanu. Programy innych związków wyznaniowych, przede wszystkim
skupionych w Polskiej Radzie Ekumenicznej, są emitowane w o wiele mniejszym zakresie.
Art. 22 ust. 4 Konkordatu nakłada
na Państwo nie tylko obowiązek udzielania, w miarę możliwości, wsparcia
materialnego w celu konserwacji i remontowania dzieł sztuki stanowiących
dziedzictwo kultury oraz zabytkowych obiektów sakralnych, ale także budynków
towarzyszących. Z budżetu państwa może być zatem finansowana konserwacja i remonty nie będących zabytkami kościelnych obiektów towarzyszących
zabytkowym obiektom sakralnych, tj. plebani, wikariatek, organistówek, a także
domów parafialnych i pomieszczeń gospodarczych, o ile mają charakter
towarzyszący, czyli pozostają w związku funkcjonalnym, względnie są w pobliżu
zabytków sakralnych.
Rzeczpospolita Polska wspiera także związki wyznaniowe pośrednio
poprzez system zwolnień podatkowych. Osoby prawne kościołów i innych związków
wyznaniowych są zwolnione z od opodatkowania z tytułu przychodów ze swojej
działalności niegospodarczej. W tym zakresie nie mają one nawet obowiązku
prowadzenia dokumentacji wymaganej przez prawo podatkowe. Przyjęta regulacja
jest źródłem nie wymiernych dochodów dla wspólnot religijnych, ale także
stwarza możliwości legitymizowania przychodów pochodzących z nielegalnych źródeł.
Dochody z działalności gospodarczej osób
prawnych związków wyznaniowych oraz spółek, których udziałowcami są wyłącznie
te osoby, są zwolnione od opodatkowania w części w jakiej zostały
przeznaczone w roku podatkowym lub w roku po nim następującym zwłaszcza na
cele kultowe, punkty katechetyczne oraz na inwestycje sakralne i inwestycje kościelne,
których przedmiotem są w szczególności punkty katechetyczne, jak również
remonty tych obiektów.
Zgodnie z ogólnymi zasadami określonymi w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych zwolnienia dotyczące podatników
(w tym przypadku — wyznaniowych osób prawnych) przeznaczających dochody na
cele określone w ustawie nie dotyczy kilku taksatywnie wymienionych rodzajów
działalności. Praktyczne znaczenie tego wyłączenia dla kościelnych osób
prawnych wydaje się znikome. [ 18 ]
Cele wydatków uprawniające do zwolnień są
tak liczne i ogólnie przy tym sformułowane, że obejmują zdecydowanie przeważający
zakres działalności wyznaniowych osób prawnych. Warto w związku z tym rozważyć,
czy przyjęta regulacja podatkowa nie prowadzi w istocie rzeczy do naruszenia
zasady równości przedsiębiorców, umożliwiając związkom wyznaniowym
prowadzącym działalność gospodarczą stosowanie np. dumpingu cenowego.
Wyznaniowe osoby prawne są również
zwolnione z podatku od nieruchomości lub ich części, używanych na cele
niemieszkalne, z wyjątkiem części zajmowanej na wykonywanie działalności
gospodarczej. W ustawach określających stosunek państwa do poszczególnych kościołów
przewidziano także zwolnienie od opodatkowania nieruchomości przeznaczone na
cele mieszkalne, które m.in. służą jako internaty przy szkołach i seminariach duchownych lub teologicznych), a także klasztory lub domy zakonów
kontemplacyjnych domy formacyjne zakonów, domy sióstr emerytek i księży
emerytów. Znamiona wyraźnego przywileju nosi zwolnienie od opodatkowania
budynków zarządów centralnych poszczególnych związków wyznaniowych w Polsce oraz budynków, w których mieszczą się zarządy diecezji (okręgów,
gmin) wchodzących w skład struktury tych związków.
Związków wyznaniowych dotyczy ponad to
zwolnienie z podatku od czynności cywilnoprawnych. W przypadku Kościoła
katolickiego oraz Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego zwolnione
jest z podatku od spadków i darowizn nabywanie oraz zbywanie rzeczy oraz praw
majątkowych przez kościelne osoby prawne w drodze czynności prawnych oraz
spadkobrania, zapisu i zasiedzenia, jeżeli ich przedmiotem są rzeczy i prawa
nieprzeznaczone do działalności gospodarczej lub sprowadzane z zagranicy
maszyny, urządzenia, materiały poligraficzne oraz papier. [ 19 ] Wspomniana regulacja narusza zatem zasadę równouprawnienia związków
wyznaniowych.
3.
Współpraca dla dobra człowieka i dobra wspólnego
Prawodawca polski dowartościowuje i wspiera społecznie pożyteczną
działalność wspólnot religijnych. Odpowiada to konstytucyjnej zasadzie współdziałania
dla dobra człowieka i dobra wspólnego. Wymienione wartości niwelują
charakterystyczny dla państwa neutralnego światopoglądowo zakaz wsparcia
finansowego dla wyznań. Działalność osób prawnych związków wyznaniowych służąca
celom humanitarnym, charytatywno-opiekuńczym, naukowym i oświatowo-wychowawczym
jest przynajmniej deklaratywnie w Polsce zrównana pod względem prawnym z działalnością
służącą analogicznym celom i prowadzoną przez instytucje państwowe.
Państwo współdziała ze związkami wyznaniowymi w ochronie,
konserwacji, udostępnianiu i upowszechnianiu zabytków architektury sztuki i literatury religijnej, stanowiących integralną część dziedzictwa
kulturalnego. W odniesieniu do Kościoła katolickiego szczegółowe normy w tym
zakresie formułuje Konkordat. Dopuszcza możliwość udzielenia wsparcia
materialnego w celu konserwacji i remontowania zabytkowych obiektów sakralnych
oraz dzieł sztuki stanowiących dziedzictwo kultury. Urzeczywistnieniu tej współpracy
służy zwłaszcza Fundusz Kościelny, którego jednym z celów jest konserwacja i remonty obiektów sakralnych o wartości zabytkowej. W latach 1992-2002 na ten
cel przeznaczono ok. 53%-59% środków Funduszu przewidzianych na dotacje.
[ 20 ] Zwolnione z podatku od nieruchomości są kościelne nieruchomości wpisane do
rejestru zabytków.
Współpraca państwa ze związkami wyznaniowymi dotyczy także działalności
humanitarnej. Celem Funduszu Kościelnego jest m.in. łożenie na wykonywanie
działalności charytatywno-opiekuńczej, wspomaganie kościelnej działalności
oświatowo-wychowawczej i opiekuńczo-wychowawczej a także inicjatyw związanych
ze zwalczaniem patologii społecznych oraz współdziałania w tym zakresie
organów administracji rządowej ze związkami wyznaniowymi. Na działalność
humanitarną przeznaczono w okresie lat 1992-2002 od 41% do 47% środków
przeznaczonych na dotacje. Ustawa 12.3.2004 r. o pomocy społecznej
[ 21 ] obliguje organy państwowe i samorządu terytorialnego przy organizacji pomocy
społecznej do współpracy na zasadach partnerstwa zwłaszcza z Kościołem
Katolickim oraz innymi kościołami i związkami wyznaniowymi.
Zgodnie z art. 3 ust.3 pkt 1 ustawy z 24.3.2003 r. o działalności
pożytku publicznego i o wolontariacie [ 22 ] działalność pożytku publicznego może być prowadzona także przez osoby
prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku
Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa
do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności
sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności
pożytku publicznego. Sfera zadań publicznych objęta działalnością pożytku
publicznego obejmuje m.in. działalność charytatywną, działania na rzecz osób
niepełnosprawnych, pomoc ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów
zbrojnych i wojen, ale także naukę, edukację, oświatę i wychowanie. Organy
administracji publicznej współpracując z jednostkami organizacyjnymi związków
wyznaniowych, mogą zlecać im realizację określonych zadań publicznych,
formie powierzenia wykonywania tego rodzaju zadań lub wspierania realizacji
zadań publicznych w ramach prowadzonej przez nie działalności statutowej. W związku z tym kościołom mogą być udzielone dotacje. Współpraca odbywa się
na zasadach: pomocniczości, suwerenności stron, partnerstwa, efektywności,
uczciwej konkurencji oraz jawności. Jednostkom organizacyjnym związków
wyznaniowych, jako organizacjom porządku, publicznego przysługuje, na zasadach
określonych w przepisach odrębnych, w odniesieniu do prowadzonej przez nią
działalności pożytku publicznego zwolnienie od podatku dochodowego od osób
prawnych, podatku od nieruchomości, podatku od czynności cywilnoprawnych, opłaty
skarbowej oraz opłat sądowych. Mogą one, na zasadach określonych w odrębnych
przepisach, nabywać na szczególnych warunkach prawo użytkowania nieruchomości
będących własnością Skarbu Państwa lub jednostki samorządu
terytorialnego. Ponadto podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych mogą
im przekazywać 1% obliczonego podatku. W roku 2006 największym beneficjentem
tej regulacji okazał się Caritas, który otrzymał od podatników ok. 5 mln.
[ 23 ]
1 2 3 4 5 Dalej..
Przypisy: [ 17 ] Dz. U.
Nr 66, poz. 287, z późn. zm. [ 18 ] Zwolnienie nie dotyczy dochodów uzyskanych z działalności polegającej na wytwarzaniu wyrobów przemysłu
elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, wyrobów alkoholowych o zawartości
alkoholu powyżej 1,5% (ale nie wina mszalnego czy wina na wieczerzę sederową)
oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali, a ponadto
dochodów pochodzących z handlu tymi wyrobami bądź też uzyskanych z działalności
polegającej na oddaniu środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych do odpłatnego używania na warunkach określonych w przepisach dotyczących
opodatkowania stron umowy leasingu. [ 19 ] Omawiana
regulacja jest wyraźnie anachroniczna. Miała ona sens w warunkach gospodarki
planowej przy stałym braku maszyn i urządzeń poligraficznych oraz papieru. [ 20 ] A. Mezglewski, H. Misztal, P. Stanisz, Prawo wyznaniowe, Warszawa
2006, s. 216. [ 21 ] Dz. U. Nr 64, poz. 593. [ 22 ] Dz. U. Nr 96, poz. 873, z późn.
zm. [ 23 ] P. Wrabec, Na pomoc!, „Polityka", 2007, nr 4, s. 40. Druga w kolejności obdarowana organizacja to ZHP na kwotę „tylko" 1,4 mln zł.,
trzecia zaś to Polska Akcja Humanitarna — ok. 1 mln zł. « Prawo wyznaniowe (Publikacja: 18-06-2007 )
Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl.
Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie,
bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w
kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.str. 5424 |
|