|
Chcesz wiedzieć więcej? Zamów dobrą książkę. Propozycje Racjonalisty: | | |
|
|
|
|
Religie i sekty » Religie Germanów
Wierzenia skandynawskie [2] Autor tekstu: Przemysław Piela
Modi i Magni — dwaj synowie Thora i olbrzymki Jarnsaksy.
Jord — bogini ziemi, matka Thora.
Tyr -
syn Odyna,; inaczej Tiu, Thingsus. Bóg wojny, prawa, ćwiczeń atletycznych,
sprawiedliwości. Pozbawiony jednej ręki (odgryzł mu ją Fenrir — Tyr był
jedynym z bogów, który nie bał się podejść do Fenrira). Przypuszcza się,
iż składano mu ofiary z ludzi. Germanowie nadali wtorkowi imię Tyra:
niemiecki „dienstag", angielski „tuesday", duński „tirsdag".
Wierzono, że Tyr przynosi pomyślność w bitwie, to właśnie on decydował o rezultacie walki. Według Snorriego, często mówiono o mądrych „mądry jak
Tyr". Wielu wojowników swój nowo-wykuty oręż zdobiło runami i dwukrotnie
wzywało Tyra by poświęcić broń. Baldur — syn Odyna i Frigg; występuje również jako Baldr lub Balder. Potomek Odyna,
patron słońca letniego i światła. Był skandynawskim odpowiednikiem Apolla,
ulubieńcem zarówno bogów jak i ludzi — według Snorriego słońce świeciło
dla niego. Jego życiu zagrażała śmierć, by go przed nią uchronić jego
matka kazała przysiąc wszystkim rzeczom, iż nie uczynią mu krzywdy. W roztargnieniu zapomniała jednak o jemiole. Według jednej z legend Loki nakłonił
ślepego Hödura, by ten cisnął w Baldura gałęzią tej rośliny, co
spowodowało śmierć boga światła. Inna wersja mitu głosi, iż między Hödurem a Baldurem nawiązała się rywalizacja o przepiękną Nannę. Ślepy bóg
zdobywa miecz Miming lub Misteleinn (co oznacza „jemioła"), któremu
nikt nie mógł się oprzeć i zabija Baldura. Wydarzenie to wstrząsnęło
bogami i zostało odczytane jako zapowiedź ich zmierzchu, czyli dnia Ragnarök.
Nanna -
małżonka Baldura; z rozpaczy po śmierci męża rzuciła się na stos
pogrzebowy i spłonęła wraz z jego ciałem.
Forseti — syn Nanny i Baldura, bóg sprawiedliwości.
Bragi -
bóg pieśni, poezji, wymowy. Potomek Odyna i Frigg, jego żoną była Iduna.
Przedstawiany był jako starzec z długą i siwą brodą. Wspólnie z Hermoderem
witali i przyjmowali w Walhalli poległych w boju wojowników. Z postacią
Bragiego wiążą się dwa określenia: „Opowieść Bragiego" — długa,
interesująca historia; oraz „Puchar Bragiego" — puchar, który musiał
wypić każdy król, który obejmował tron po przodkach.
Iduna -
zwana także Idunn, Ithunn. Żona Bragiego, córka karła Svalda, uosabiała porę
roku pomiędzy marcem a wrześniem. Posiadała magiczne, złote jabłka, które
przechowywała w Asgardzie. Bogowie spożywali je, by zachować nieśmiertelność i wieczną młodość.
Widar (Vidar)
— patron milczenia, rzekomo dorównujący siłą samemu Thorowi;
Hermod — syn Odyna, jego poseł;
Loki — nie wiadomo czy należał do rodu Asów, był jednak początkowo ulubieńcem
bogów, a wszystkie jego występki uchodziły mu na sucho, do czasu gdy nie
doprowadził do śmierci Baldura. Stał się patronem kłótni i niezgody. Wraz z olbrzymką Angrbodą wydał na świat trzy potworne istoty: wilka Fenrira, węża
Midgardu (Jörmunganda) oraz Hel. Nakłonił Hödura, by ten zabił Baldura.
Jedna z wielu wiążących się z nim legend głosi, iż dał życie demonom, którym
przewodził podczas walki bogów ze złem, czyli zmierzchu bogów. Loki był
uosobieniem żywiołu ognia, sam zrodził się z iskry zapalającej poszycie leśne
wyspy Laufey. Jego ojcem (wytwarzającym iskrę) był Farbauti.
Siguna — małżonka Lokiego, znana również jako Sigyn — urodziła synów Narfiego i Waliego (nie mylić z Walim, synem Odyna);
Wali (Vali)
— syn Odyna, strażnik sprawiedliwości; najmłodszy potomek Odyna i olbrzymki Rind. Miał przeżyć zmierzch bogów. Podobnie jak o Widarze, nie
wiemy o nim wiele.
Frigg -
żona Odyna, matka bogów. Bogini małżeństwa oraz rodziny.
Heimdal — bóg światła, strażnik niebios na moście Bifrost (tęczy) — legenda głosi,
że stworzył on klasy w społeczeństwie skandynawskim, Jarla — wojownika,
Karla — wolnego chłopa i Thralla — niewolnika.
Hermod — czasem jego imię występuje jako Hermodr. Syn Odyna, boski poseł. Wspólnie z Bragim witał i podejmował w Walhalli zmarłych na polu bitwy. Odbył
bezskuteczną podróż do krainy umarłych — Niflheim — by wydobyć stamtąd
Baldura. Został zabity przez swojego brata — ślepego Hödura.
Hödur — zwany też Hedr, Hödr, Hodur, Hoder, Höthur. Władca ciemności,
przedstawiany jako ślepy starzec. Przeciwieństwo Baldura, którego za namową
Lokiego uśmiercił przy pomocy strzały z jemioły albo miecza. Za ten czyn
został zgładzony przez strażnika sprawiedliwości — Waliego.
Ull -
bóg narciarstwa, myślistwa i łucznictwa. Obdarzony wielką urodą. Jest
kolejną postacią w mitologii, o której prawie nic nie wiemy.
Walkirie — były to dziewice, które uzbrojone jeździły po polach bitew na koniach lub
wilkach, ewentualnie unosiły się nad nimi jako drapieżne ptaki. Ich obecność
była zwiastunem śmierci wojowników. Walkirie wynajdowały wśród poległych
bohaterów i przyprowadzały ich na uczty Odyna w Walhalli, gdzie podawały do
stołów. Imiona najbardziej znanych Walkirii to: Brunhilda, Hildr, Gudr, Herfjöturr,
Hlökk. Oznaczały one „walkę" i „okowy wojny". Słowo to
oznacza „wybierająca poległych".
Wannowie:
Aegir — bóg oceanów i morskich głębi. Czczony przez żeglarzy. Wraz ze swoją żoną
Ran trzymali się z dala od pozostałych bogów. Jego żona przyjmowała do
swego domu tych, którzy utonęli w morzu.
Njord (Njörd) — syn Aegira, władca wód przybrzeżnych oraz wiatrów i fal, bóg płodności.
Prawdopodobnie jeden z najważniejszych bogów. Ojciec Freya i Freyi. Pod koniec
okresu wikingów jego znaczenie zmalało na korzyść Freya. Mąż olbrzymki
Skadi. Modlono się do niego prosząc o urodzaj i bogactwo, a także o dobry połów. Skadi — bogini gór, miała pomścić swego ojca Thjaziego, który to ukradł Asom złote
jabłka. Asowie by zawrzeć pokój pozwolili jej wybrać męża spośród
wszystkich bogów oglądając tylko ich stopy. Skadi chciała trafić na Baldura,
jednak trafiła Njorda.
Frey (Frej)
— syn Njorda, główny bóg urodzaju rozdający deszcz i światło, ustalał
wielkość plonów, a także czuwał nad liczebnością populacji. Symbolizował
męską potencję. Składano mu ofiary z koni.
Freya
(Freja) — bliźniacza siostra Freja, złotowłosa bogini miłości i płodności,
kierowała popędem seksualnym. Czasami jednak łączona również z wojną i śmiercią.
Doskonale władała magią, mogła zmieniać się w ptaka. Była najpiękniejszą w całym boskim rodzie, budziła pożądanie wśród wszystkich stworzeń. To
ona była przyczyną, dla której olbrzymy atakowały Asgard. [ 1 ]
V. Ragnarök — Przeznaczenie Bogów
W mitologii
skandynawskiej panowało silne przeświadczenie predestynacji świata. Wszystko
było już zaplanowane i nie można było zmienić przyszłości. Stąd też
bardzo charakterystyczne podejście do życia wśród ówczesnych społeczności
nordyckich. Śmierć była czymś pewnym i nie można było jej zapobiec, jedyne
co dało się zrobić to umrzeć w chwale, dlatego najbardziej ceniono sobie
wojowników odważnych i nie znających żadnego strachu — umierających z uśmiechem.
Tylko o takich pamiętano. Śmierć dotyczyła również bogów, którzy znali
swe przeznaczenie bardzo dobrze, ciągle przygotowując się do ostatecznej
walki, która i tak miała być przegraną.
Ragnarök składa
się z dwóch członów, ragna, czyli rządzących, bogów oraz drugi rök
oznaczający przeznaczenie, los. Początkowo błędnie tłumaczono drugi człon
myląc ze skandynawskim rokkr, czyli zmierzch. Stąd też mamy Die
Gotterdämmerung (Zmierzch Bogów) u Wagnera. W swoim tekście, używałem słowa
zmierzch, ponieważ przeznaczenie w Ragnarök wiąże się z końcem.
Na trzy lata
przed końcem ziemię ogarnie wojna. Pojawią się trzęsienia ziemi, srogie
nieustanne mrozy, śnieżyce i wichury powalając drzewa i góry. Jedynym
drzewem pozostanie prastary jesion. Wilki połkną słońce i księżyc, zapanują
ciemności. Oswobodzą się Fenrir oraz Loki by wziąć udział w ostatecznej
walce. Jörmungand wypełznie z morza, świat zostanie zalany przez wody oceanów
po wyjściu w morze statku Naglfar z olbrzymami na pokładzie, kapitanem będzie
Hrym, sternikiem zaś Loki. Niebiosa się otworzą i wyjdą na świat synowie
Muspellheimu, na czele tych jeźdźców stanie Surt. Armia będzie palić
wszystko dokoła po drodze do Wigrid, olbrzymiej doliny gdzie rozegrana zostanie
ostatnia bitwa. Na ten czas Heimdall zadmie w Gjallarhorn by przebudzić swych
boskich towarzyszy i przywołać do ostatniej bitwy, wtedy też Yggdrasil zadrży.
Odyn pojawi się u źródła Mimira. A następnie armia z Walhalli ruszy do
doliny. Straszny pies Garm będzie walczył z Tyrem, Thor pokona węża świata
jednak umrze zatruty jego jadem. Fenrir pożre Odyna, jednak Widar pomści ojca
rozrywając wilka. W pojedynku między sobą zginą Loki i Heimdall. Po czym
Surt zapali całą ziemię, gwiazdy pociemnieją przyduszone dymem, a morze wystąpi z brzegów i wszystko pochłonie. Kiedy pożoga ostygnie, życie narodzi się od
nowa, a panami świata zostaną ocalali Modi, Magni, Baldur oraz Höd. Sol zdąży
przed śmiercią narodzić swą następczynię, która będzie teraz rozświetlać
świat. Ludzkość ocaleje, dzięki dwójce, która ukryje się w gałęziach
prastarego drzewa, a będą to Lif i Lifthasir. Wszystko rozpocznie się od
nowa.
Literatura:
-
Wikingowie i Germanie: Sagi ludów północy, wyd. Amber, Warszawa
1998. Wydanie I
-
Else Roesedahl, Historia Wikingów wyd. Marabut, Gdańsk 2001
-
Edda poetycka w przekładze A. Załuskiej-Strömberg. Wyd. Biblioteki
Narodowej, Wrocław 1986
1 2
Przypisy: « Religie Germanów (Publikacja: 01-03-2008 )
Przemysław PielaWspółzałożyciel portalu Ateista.pl, w latach 2004-2005 z-ca redaktora naczelnego, do października 2007 r. redaktor naczelny. Student V roku filologii duńskiej oraz I dziennikarstwa i komunikacji społecznej na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu. Przez pewien czas studiował także filozofię. Były wiceprezes PSR. Rocznik 1987, pochodzi z Nowego Targu. Mieszka w Poznaniu. Numer GG: 3112057
Liczba tekstów na portalu: 18 Pokaż inne teksty autora Liczba tłumaczeń: 7 Pokaż tłumaczenia autora Najnowszy tekst autora: Przychodzi baba do lekarza, albo chleb do pijawki | Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl.
Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie,
bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w
kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.str. 5757 |
|