Państwo i polityka » Stosunki międzynarodowe » Wojna w Iraku
Raport z polskiej strefy 2003: Wybrane elementy sytuacji panującej w strefie [3]
* Zagrożenie dla stabilizacji stanowi populizm i autorytaryzm ruchu
firmowanego przez Muqtadę al-Sadra (syna Mohammeda Sadika). Jest liderem tzw.
ruchu Sadrystów. Należy do zwolenników metod siłowych. W jego przypadku groźba
odwoływania się do walki zbrojnej charakteryzuje się pewnym prawdopodobieństwem.
Demagog i populista, dysponuje bojówkami. Najprawdopodobniej stał za
zamordowaniem 10 kwietnia 2003 r. w meczecie w Karbali Abdel Madżida al-Choei
(syna nieżyjącego szanowanego ajatollaha). Jego siedzibą jest Bagdad (tzw.
Saddam City, obecnie Sadr City). Ma pewne wpływy w Nadżafie i Kufie. Największą
popularnością cieszy się wśród najuboższych, mieszkańców slumsów oraz
prześladowanych przez poprzedni reżim. Największą jego słabością, z uwagi
na młody wiek jest brak autorytetu w kręgach szyickich tradycjonalistów i Hawzy i szyickiej hierarchii
religijnej, dla których najwyższym autorytetem pozostaje Sistani. Krytykowany
też jest przez nich za odrzucanie teologicznej ortodoksji i tradycji. Inspiruje
się chomeinizmem. Jest zwolennikiem republiki islamskiej niezależnej od Iranu.
Krytycznie odnosi się do kleryków urodzonych w Iranie. * Faili — ugrupowanie pochodzenia kurdyjskiego wspierane przez Iran. Największe
wpływy posiada w miejscowości Badra. Szczególnie aktywne jest na obszarach
wiejskich. Znajduje się pod wpływem chomeinizmu. Jego stosunek do idei państwa
islamskiego nie jest znany. Dysponuje zbrojnymi grupami. Główne bazy posiada w Iranie. Wysoce niejasny jest charakter kontaktów ugrupowania z kurdyjskimi
sunnitami oraz ugrupowaniami Barzaniego i Talabaniego. Nie posiada kontaktów z USA.
* Fundacja AI-Choei — powstała w związku z zabójstwem Abdel Madżida
al-Choei, syna wybitnego duchownego szyickiego zgładzonego przez S. Husajna. 3
kwietnia 2003 r. powrócił do Nadżafu z emigracji z Londynu. Był jedynym przywódcą szyickim, który zgodził się
bez stawiania warunków współpracować z koalicją. W tydzień później
zastrzelono go w Nadżafie przed meczetem imama Alego, jak się twierdzi przez
zwolenników Muqtady al-Sadra, syna wybitnego duchownego, skazanego w 1999 r. na
karę śmierci w związku z demonstrowaniem zbytniej niezależności wobec reżimu
S. Husajna.
* nurt świecki — niekiedy zapomina się, iż obok tradycyjnie bardzo silnego
nurtu polityczno-religijnego, wśród irackich szyitów istnieje też stosunkowo
silny nurt sekularny. Dominuje w klasie średniej. Najsilniej jest
reprezentowany w Basrze. Nie popiera idei państwa islamskiego. Nie dysponuje
zbrojnymi ugrupowaniami. Znajduje się w opozycji wobec pozostałych ugrupowań
szyickich, w tym zwłaszcza opowiadających się za użyciem siły i walką
zbrojną. Antyamerykanizm nosi relatywnie ograniczony charakter. Odwołuje się
do arabskiej tradycji republikańskiej. Reprezentuje go np. faworyzowany przez
Amerykanów przywódca Irackiego Kongresu Narodowego Ahmad Chalabi, który wszedł w skład Rady Zarządzającej. Do świeckiej tendencji, opowiadającej się za
demokratycznym państwem należą również takie szyickie osobistości, jak
Laith Kubba i Kan'an Makija. Obaj wyrażają gotowość współdziałania z islamistami w „ramach wspólnoty", ale w odniesieniu do programu
demokracji i praw człowieka sojuszników poszukują głównie wśród sunnitów.
Wynika to być może ze zjawiska, iż w minionych 10-leciach szyicka aktywność
polityczna charakteryzowała się stosunkowo małym zainteresowaniem sprawami
demokracji i jej praktycznym wdrażaniem w życie. Aktualnie istotny problem w politycznie świeckim szyizmie stwarza fakt, iż w okresie rządów S. Husajna
wielu świeckich szyitów znalazło się w służbie reżimu, zajmując często
eksponowane stanowiska. S. Husajn wspierał to zjawisko w ramach budowania świeckiego systemu mającego stanowić alternatywę
sunnicko-szyicką.
W konsekwencji kolaborujący z minionym reżimem świeccy szyici, nierzadko
stanowiący część aparatu ucisku, w oczach społeczeństwa są obecnie mniej
wiarygodni, niż walczący z systemem przedstawiciele szyickiego nurtu
religijnego i jego hierarchowie.
* Iracki Kongres Narodowy — nie jest jednolitą organizacją, lecz swego
rodzaju frontem politycznym, grupującym organizacje i partie polityczne. Ma
korzenie emigracyjne. Powstał w Wiedniu w 1992 r. Nigdy niespełnionym celem IKN było doprowadzenie do
zjednoczenia całej antysaddamowskiej opozycji zagranicznej. Wizerunkowi IKN
szkodził jej przewodniczący Ahmed Chalabi, na którym ciążą dwa wyroki sądowe
(szwajcarski i jordański) o malwersacje finansowe. Przyjmowany jest jako
kontrowersyjna postać zarówno w samym Iraku, jak i w ościennych państwach
arabskich. W USA nie było jednolitego podejścia wobec Irackiego Kongresu
Narodowego. Zwolennikiem wykorzystania go do formowania nowych władz irackich
była zwłaszcza CIA. Natomiast Pentagon był raczej wstrzemięźliwy, a Departament Stanu przeciwny. Dlatego też po uchwaleniu przez Kongres lraqi
Liberation Act, przewidujący przyznanie na iracką działalność opozycyjną
kwoty 97 mln USD, Departament Stanu najpierw wstrzymywał uruchomienie środków, a następnie po tym, jak Iracki Kongres Narodowy nie rozliczył się z wydatkowania przyznanych kwot — zablokował ich dalszą wypłatę. Przed
wyzwoleniem Iraku Iracki Kongres Narodowy podjął kolejną próbę
zjednoczeniową. W zorganizowanej w grudniu 2002 r. w Londynie konferencji wzięło
udział 50 organizacji, w tym szyicka Najwyższa Rada Rewolucji Islamskiej
ajatollaha Muhammada Baqra al-Hakima, Irackie Porozumienie Narodowe Ajjada
Alawiego zdominowane przez dezerterów z armii i służb specjalnych oraz partie
kurdyjskie Patriotyczna Unia Kurdystanu Dżalala Talabaniego i Demokratyczna
Partia Kurdystanu Mustafy Barzaniego. Jednak i ta konferencja ku rozczarowaniu
Amerykanów zakończyła się niepowodzeniem. Co prawda powołano 50- osobowy
komitet, który koordynując działania z USA, stworzyłby podstawy do
sformowania przyszłego rządu tymczasowego, ale nie osiągnięto porozumienia
co do jego przywódcy. Po wyzwoleniu Iraku Chalabi powrócił do kraju, ale
unika identyfikowania go jako amerykańskiego protegowanego. Jest zawiedziony
proponowaniem mu drugorzędnych stanowisk i odrzuca je.
Z innych organizacji, które swe siedziby posiadają w Bagdadzie, lecz swą
działalnością próbują obejmować również strefę środkowo-południową
wymienić należy:
* Iracką Zgodę Narodową — powstała na emigracji w 1990 r. Jej przywódcą
jest Ajjad Allawi. Składa się głównie z dezerterów saddamowskiej armii, głównie
wyższych oficerów, oraz spośród służb bezpieczeństwa. W 1996 r. próbowali
oni dokonać w Iraku przewrotu wojskowego. Przed upadkiem S. Husajna działali z Jordanii i W. Brytanii. Kontakty z nimi podtrzymywała CIA, z uwagi na wartość
przekazywanej przez nich informacji wywiadowczej;
* Konstytucyjny Ruch Monarchistyczny — powstał po zabójstwie w Iraku w 1958
r. Króla Fajsala II. Opowiada się za przywróceniem monarchii konstytucyjnej,
funkcjonującej w ramach demokratycznego systemu politycznego. Na czele Ruchu
stoi szeryf Ali bin al-Hussein, członek rodziny królewskiej;
* Demokratycznych Centrystów — rywalizują o wpływy z Irackim Kongresem
Narodowym. Sekretarzem Generalnym jest Adnan Paszaszi (były minister spraw
zagranicznych), który wszedł w skład Rady Zarządzającej Iraku;
* Szyicki Hezbollah — organizacja iracka z Abel Kadmem Mahmudem al-
Muhammadawim, który przebywa w Amarze i wszedł w skład Rady Zarządzającej;
* Organizację Akcji Islamskiej kierowaną przez Muhammada T.
al-Mudarrisiego;
* Ruch Dżihadu Islamskiego na czele z Kadurim M. AI-Dżaafarim.
Istotne światło na układ sił politycznych w strefie środkowo-południowej
rzuca ocena szefa sekcji wywiadu batalionu marines, obejmującego swą kontrolą
prowincję al-Hilla, zaprezentowana grupie rekonesansowej w dniu 23 lipca 2003
r. Wg jego rozpoznania stanowisko prokoalicyjne zajmują: AI-Hawza
reprezentowana przez szkoły religijne skupione wokół wielkiego ajatollaha
Sistaniego; Partia Jedności Islamskiej oraz Iracki Kongres Narodowy. Przeciwne
koalicji w takiej czy innej formie są z kolei: Najwyższa Rada Rewolucji
Islamskiej; byli wojskowi (jest ich w prowincji ok. 18000 ludzi); tzw. Sadryści
związani z Muqtadą al-Sadrem; organizacje AI-Da’awa i Hezbollah. Należy w tym
miejscu odnotować, iż w strefie środkowo-południowej prowincja al-Hilla jest najmniej szyicka.
Zamieszkuje ją, bowiem również sunnicka mniejszość. Z tego też względu
powyższa ocena nie może być całkowicie reprezentatywna dla innych prowincji, w których dominują szyici.
Amerykanie szczególną uwagę poświęcają ekstremistycznym organizacjom. W prowincji Hilla działają m.in. wahhabici, politycznie związani z saudyjskimi
wahhabitami. Od nich też otrzymują poważne środki finansowe. Możliwe, iż są
powiązani z międzynarodowymi organizacjami terrorystycznymi. Wahhabici
ulokowali się w rejonie jeziora Razaza. Ich siedziba znajduje się w miejscowości
Mishru, gdzie maja też najwięcej zwolenników. Skupują broń i handlują nią.
Ich wpływy nie są duże, ponieważ jako sunnici nie mają zbyt dużego
wsparcia w szyickim środowisku strefy. Mogą stanowić zagrożenie, ponieważ
znajdują się w bezpośrednim styku z polską strefą.
Do ekstremistów zaliczani są też reżimowi lojaliści reprezentowani przez
organizację al-Awda (powrót). Jak wskazuje ich nazwa opowiadają się za
powrotem do władzy starego reżimu S. Husajna. Liderem organizacji jest Sami
Mohammad Tawfik. Obarcza się ją, odpowiedzialnością za zamordowanie 25 maja
br. w al-Hilli dziennikarza pod zarzutem kolaboracji z amerykańskimi siłami. W prowincji al-Hilla nie są zbyt liczni, natomiast uważa się ich za
niebezpiecznych dla innych organizacji.
Wnioski
* Na obecnym etapie istotną pozytywną rolę w stabilizowaniu sytuacji
odgrywają, tradycyjne instytucje szyickiej społeczności tj. religijno-moralne
autorytety oraz struktury rodowo-plemienne. Powodzenie misji stabilizacyjnej
polskiego dowództwa dywizji międzynarodowej w istotnej mierze zależy od właściwego i niekonfliktowego ułożenia sobie relacji z nimi. Warunkiem wstępnym ku temu
jest głębokie rozpoznanie sytuacji panującej w tradycyjnych strukturach
szyickich.
* Największym w strefie autorytetem religijno-moralnym jest Wielki Ajatollah
Ali al-Sistani. Nie angażuje się on w bieżącą działalność polityczną,
zachowując pozycję arbitra. Wspiera go lojalnie tzw. Hawza, tj. wpływowe środowisko
szyickich kleryków, uczniów szkół religijnych, teologów oraz prawników.
* Scena polityczna jest obecnie w trakcie rodzenia się, a poszczególne
partie polityczne walczą o wpływy. Porządkujący charakter odgrywają takie czynniki, jak odwoływanie
się do korzeni szyizmu, emigracyjny bądź krajowy rodowód oraz walka ze
starym reżimem ew. kolaboracja z nim. Istnienie wspomnianych czynników posiada per saldo pozytywny
charakter.
1 2 3 4 5 Dalej..
« Wojna w Iraku (Publikacja: 02-02-2005 Ostatnia zmiana: 30-01-2011)
Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl.
Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie,
bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w
kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.str. 3914 |