Racjonalista - Strona głównaDo treści


Fundusz Racjonalisty

Wesprzyj nas..
Zarejestrowaliśmy
199.553.434 wizyty
Ponad 1065 autorów napisało dla nas 7364 tekstów. Zajęłyby one 29017 stron A4

Wyszukaj na stronach:

Kryteria szczegółowe

Najnowsze strony..
Archiwum streszczeń..

 Czy konflikt w Gazie skończy się w 2024?
Raczej tak
Chyba tak
Nie wiem
Chyba nie
Raczej nie
  

Oddano 246 głosów.
Chcesz wiedzieć więcej?
Zamów dobrą książkę.
Propozycje Racjonalisty:
Sklepik "Racjonalisty"

Złota myśl Racjonalisty:
Błogosławieni, którzy nie mając nic do powiedzenia, trzymają język za zębami.
 Prawo » Prawo karne i nauki penalne

Bitypy karnoskarbowe [2]
Autor tekstu:

Projektodawcy KKS w sposób bardzo ogólny radzą, aby rozwiązać ten problem „w sposób cywilizowany i możliwie sprawiedliwy, m.in. także za pomocą klauzuli znikomości" [ 14 ]. Paradoks bierze się w istocie z tego, że dla bitypu dwie potencjalne klauzule znikomości szkodliwości społecznej wprowadzają lukę w odpowiedzialności karnoskarbowej. Lukę tę generuje klauzula znikomości dla przestępstwa bitypu. Dla czystości konstrukcyjnej lukę tę należałoby usunąć, np. poprzez formalne wprowadzenie czegoś na kształt odpowiedzialności zredukowanej. Koncepcja ta odnosi się do przypadków kiedy typ wykroczenia jest konsumowany przez typ przestępstwa; kiedy popełnione zostaje przestępstwo, lecz z jakiejś przyczyny formalnej (na ogół brak wniosku o ściganie) sprawca nie odpowiada za przestępstwo, wówczas „odradza" się „skonsumowane" teoretycznie wykroczenie, za które sprawca może zostać pociągnięty do odpowiedzialności [ 15 ]. Swoista odpowiedzialność zredukowana na gruncie prawa karnego skarbowego wprowadzona w celu wyeliminowania „luki odpowiedzialności", mogłaby polegać na możliwości pociągnięcia do odpowiedzialności za wykroczenie czynu zakwalifikowanego formalnie jako przestępstwo bitypu, jeśli ocena szkodliwości społecznej takiej kwalifikacji — w perspektywie skali przestępności — może być uznana za znikomą. Ponieważ jednak ów paradoks kreuje lukę w odpowiedzialności korzystną dla adresatów norm związanych z czynami mala prohibita, a trudno jest doszukać się potrzeby zaostrzania odpowiedzialności karnoskarbowej, zatem sądzę, iż precyzowanie konstrukcji prawnych kosztem obywatela jest nie tylko niecelowe, ale i szkodliwe.

Kryteria bitypizacji

Kryteria w oparciu o które dokonuje się bitypizacji dzieli się na:

  1. rzeczowe (zwane też formalnym)
  2. ocenne (zwane też materialnym)
  3. podmiotowe

Ad. a) Kryterium rzeczowe odnosi się do ustawowego progu kwotowego uszczerbku lub jego zagrożenia. Art. 56 § 3 KKS stanowi:

Wykroczenie skarbowe jest to czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo, jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartość przedmiotu czynu nie przekracza pięciokrotnej wysokości najniższego miesięcznego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia. Wykroczeniem skarbowym jest także inny czyn zabroniony, jeżeli kodeks tak stanowi.

Jest to zatem na gruncie KKS podstawowe kryterium wyodrębnienia wykroczeń. Odnosi się ono wyłącznie do typów znamiennych także skutkiem. Kryterium rzeczowe jest zobiektywizowane i antyinflacyjne.

Przykład:

Oszustwo podatkowe (art. 54)

Przestępstwo

Wykroczenie

§ 1. Podatnik, który, uchylając się od opodatkowania, nie ujawnia właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub nie składa deklaracji, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności do lat 3, albo obu tym karom łącznie.

§ 3. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

Ad b) Kryterium ocenne odnosi się z kolei do tzw. wypadku mniejszej wagi. Jest on w słowniczku (art. 53 § 8) określony następująco:

W rozumieniu kodeksu wypadek mniejszej wagi jest to czyn zabroniony jako wykroczenie skarbowe, które w konkretnej sprawie, ze względu na jej szczególne okoliczności — zarówno przedmiotowe, jak i podmiotowe — zawiera niski stopień społecznej szkodliwości czynu, w szczególności gdy uszczuplona lub narażona na uszczuplenie należność publicznoprawna nie przekracza ustawowego progu z § 6, a sposób i okoliczności popełnienia czynu zabronionego nie wskazują na rażące lekceważenie przez sprawcę porządku finansowoprawnego lub reguł ostrożności wymaganych w danych okolicznościach, albo sprawca dopuszczający się czynu zabronionego, którego przedmiot nie przekracza kwoty małej wartości, czyni to z pobudek zasługujących na uwzględnienie.

Wypadek mniejszej wagi odnosi się zatem do czynów, których szkodliwość społeczna jest „niska", jej rozwinięcie ma charakter egzemplifikacyjny. Można zauważyć, że wypadek mniejszej wagi jako kryterium dyferencjacji odpowiedzialności jest stosowany także na gruncie KK, w szeregu przestępstw przeciwko mieniu. Jego rola w KK jest jednak odmienna, bowiem różnicuje jedynie dolegliwość sankcji, podczas gdy w KKS jest on jednym z kryteriów bitypizacji. Tylko na gruncie KKS został on zdefiniowany w ustawowym słowniczku.

Przykład:

Nieprowadzenie księgi (art. 60)

Przestępstwo

Wykroczenie

§ 1. Kto wbrew obowiązkowi nie prowadzi księgi, podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych.

§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 lub 2 podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

„Kuriozum to na miarę schyłku wieku" — pisze pewna pani prokurator [ 16 ]. Wydaje się jednak, że można traktować go mniej nieprzychylnie. Kryterium to jest, oczywiście, znacznie mniej precyzyjne niż poprzednie, formalne, ale pozwala lepiej uelastycznić i zindywidualizować odpowiedzialność karnoskarbową.

Wypadkiem mniejszej wagi w odniesieniu do typu nieprowadzenia księgi mogłoby być np. nieprowadzenie księgi przy niewielkich obrotach po rozpoczęciu działalności podatnika zwolnionego od podatku VAT, kiedy wysokość dochodu nie powoduje jeszcze obowiązku zapłaty podatku dochodowego (czyli działalność w okresie nieprzekroczenia kwoty wolnej od podatku).

Kryterium wypadku mniejszej wagi może być stosowane zarówno w odniesieniu do typów formalnych, jak i materialnych.

Ad. c) Kryterium podmiotowe, rzadko spotykane, odnosi się do zróżnicowania strony podmiotowej (umyślność / nieumyślność)

Przykład:

Złe wykorzystanie dotacji lub subwencji (art. 82)

Przestępstwo

Wykroczenie

§ 1. Kto naraża finanse publiczne na uszczuplenie poprzez nienależną wypłatę, pobranie lub niezgodne z przeznaczeniem wykorzystanie dotacji lub subwencji, podlega karze grzywny do 240 stawek dziennych.

§ 3. Karze określonej w § 2 [za wykroczenie] podlega także ten, kto popełnia nieumyślnie czyn zabroniony określony w § 1 lub 2.

Stanisław Baniak wymienia to łącznie z wypadkiem mniejszej wagi, jako kryterium ocenne. [ 17 ] Argumentem za tym jest także definicja ustawowa wypadku mniejszej wagi, która odnosi się także do nieumyślności. Wypadek mniejszej wagi zawsze będzie jednak odnosił się do mierników także przedmiotowych i jest „klasycznie" ocennny. Natomiast „ocena" umyślności/nieumyślności powinna w istocie być „ustaleniem". Stąd też sądzę, że należy oddzielić te kryteria. [ 18 ]

Poza omówionymi wyżej kryteriami bitypizacji wyodrębnienie wykroczeń w KKS opiera się także na „typach samoistnych", czyli konstruowanie znamion wykroczenia bez odpowiednika w przestępstwie. Dotyczy to zwłaszcza formalnych naruszeń.


1 2 

 Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też:
Materialno-formalne ujęcie przestępstwa i wykroczenia skarbowego
Czy należy karać surowiej?

 Dodaj komentarz do strony..   Zobacz komentarze (6)..   


 Przypisy:
[ 14 ] Siwik, op.cit., s.13-14.
[ 15 ] Marcinkowski, op.cit.
[ 16 ] B. Mik, Złowieszczy nadmiar. Klauzule generalne w prawie karnym, „Rzeczpospolita", 23.10.2000.
[ 17 ] S. Baniak, Prawo karne skarbowe, Zakamycze 2001, s.29.
[ 18 ] Może to być wszelako potraktowane w szerszym kontekście rozgraniczenia znamion opisowych od ocennych, co w wielu przypadkach może być sporne (przykłady klasyczne: „człowiek", „życie", „śmierć"). M. Rodzynkiewicz tak charakteryzuje nieumyślność: „...ma ono w prawie karnym charakter opisowo-normatywny. Element nieumyślności to tyle, co zaprzeczenie zamiaru (...) połączone z określeniem elementu intelektualnego (nieumyślność świadoma i nieświadoma). Element normatywny natomiast poprzednio obowiązująca ustawa karna wyrażała poprzez sformułowania o 'bezpodstawności przypuszczenia' (nieumyślność świadoma) lub poprzez określenie 'powinności i możliwości przewidywania' (nieumyślność nieświadoma), nowy zaś kodeks karny posługuje się tu koncepcją niezachowania wymaganej ostrożności" (M. Rodzynkiewicz, Modelowanie pojęć w prawie karnym, Kraków 1998, s. 58).

« Prawo karne i nauki penalne   (Publikacja: 09-12-2006 )

 Wyślij mailem..   
Wersja do druku    PDF    MS Word

Mariusz Agnosiewicz
Redaktor naczelny Racjonalisty, założyciel PSR, prezes Fundacji Wolnej Myśli. Autor książek Kościół a faszyzm (2009), Heretyckie dziedzictwo Europy (2011), trylogii Kryminalne dzieje papiestwa: Tom I (2011), Tom II (2012), Zapomniane dzieje Polski (2014).
 Strona www autora

 Liczba tekstów na portalu: 952  Pokaż inne teksty autora
 Liczba tłumaczeń: 5  Pokaż tłumaczenia autora
 Najnowszy tekst autora: Oceanix. Koreańczycy chcą zbudować pierwsze pływające miasto
Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl. Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie, bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
str. 5151 
   Chcesz mieć więcej? Załóż konto czytelnika
[ Regulamin publikacji ] [ Bannery ] [ Mapa portalu ] [ Reklama ] [ Sklep ] [ Zarejestruj się ] [ Kontakt ]
Racjonalista © Copyright 2000-2018 (e-mail: redakcja | administrator)
Fundacja Wolnej Myśli, konto bankowe 101140 2017 0000 4002 1048 6365