Prawo » Prawo wyznaniowe » Orzeczenia, uchwały i glosy
Strasburg: Krzyż w szkole publicznej a wolność sumienia i wyznania [4]
53. Skarżąca zarzuca, że symbol ów rani jej przekonania i narusza prawo jej
dzieci do niewyznawania religii katolickiej. Jej przekonania są wystarczająco
poważne i spójne, by mogła odebrać obecność krucyfiksu jako niezgodną z tymiż.
Zainteresowana dostrzega w ekspozycji krucyfiksu znak, że Państwo opowiada się
po stronie religii katolickiej. Takie jest znaczenie podtrzymywane oficjalnie
przez Kościół Katolicki, który przypisuje krucyfiksowi funkcję nośnika
podstawowego przesłania. Wobec tego obawa Skarżącej nie jest arbitralna.
54. Przekonania pani Lautsi dotyczą również wpływu, jaki ekspozycja krucyfiksu
wywiera na jej dzieci (paragraf 32 powyżej), będące wówczas w wieku jedenastu i trzynastu lat. Trybunał przyznaje, że poprzez sposób, w jaki został
wyeksponowany, nie jest możliwe niezauważenie obecności krucyfiksu w klasach. W kontekście szkolnictwa państwowego jest on absolutnie postrzegany jako
integralna część środowiska szkolnego i w związku z tym może być uważany za
„mocny znak zewnętrzny" (Dahlab
p. Szwajcarii (gru.), nr 42393/98, CEDH 2001-V).
55. Obecność krzyża może być łatwo interpretowana przez uczniów w każdym wieku
jako znak religijny. Mogą oni mieć poczucie, że odbierają edukację w środowisku
szkolnym, naznaczonym obecnością danej religii. To, co dla niektórych,
wierzących uczniów może być zachętą, może również być źródłem zaburzeń
emocjonalnych w przypadku uczniów innych wyznań, lub też tych, którzy nie
wyznają żadnej religii. To niebezpieczeństwo jest możliwe zwłaszcza wśród
uczniów należących do mniejszości religijnych. Wolność negatywna nie ogranicza
się do braku nabożeństw i nauczania religii. Rozciąga się także na praktyki i symbole wyrażające, w sposób szczególny i ogólny, określoną wiarę, religię bądź
ateizm. To negatywne prawo zasługuje na szczególną ochronę w przypadku, gdy
Państwo opowiada się za konkretną wiarą, a dana osoba znajduje się w sytuacji, z której nie może się uwolnić, lub też może uwolnić się z niej za cenę
nieproporcjonalnie dużego wysiłku i poświęcenia.
56. Ekspozycja jednego lub kilku symboli religijnych nie może być uzasadniana
ani prośbą innych rodziców, którzy żądają wychowywania dzieci zgodnie z ich
przekonaniami, ani też, tak jak w utrzymuje Rząd, potrzebą koniecznego
kompromisu z partiami politycznymi o chrześcijańskich podwalinach. Poszanowanie
przekonań rodziców w dziedzinie wychowania powinno uwzględniać również
poszanowanie przekonań innych rodziców. Państwo powinno zapewnić neutralność
wyznaniową w państwowych placówkach edukacyjnych, gdzie obecność na lekcjach
jest wymagana bez względu na wyznanie, i które mają dokładać wszelkich starań,
by wpoić uczniom idee krytyczne.
Trybunał nie dostrzega, w jaki sposób ekspozycja w klasach szkół państwowych
symbolu, który w sposób rozumowy kojarzy się z katolicyzmem (religią
większościową we
Włoszech), miałoby przysłużyć się idei
pluralizmu edukacyjnego, stanowiącego istotny czynnik ochrony „społeczeństwa
demokratycznego" w rozumieniu Konwencji.
Trybunał zauważa przy tym, że decyzja włoskiego Trybunału Konstytucyjnego
zdąża w tym samym kierunku (zobacz paragraf 24).
57. Trybunał uważa, że
obowiązkowa ekspozycja symbolu danego wyznania w miejscu, w którym sprawowane są
funkcje publiczne wobec specyficznych sytuacji podlegających kontroli Rządu, a zwłaszcza w szkolnych klasach, ogranicza prawa rodziców do wychowywania dzieci
zgodnie z własnymi przekonaniami, a także prawo dzieci w wieku szkolnym do
wyznawania lub nie jakiejkolwiek religii. Trybunał uważa, że taka postawa niesie
za sobą naruszenie tych praw, ponieważ restrykcje nie przystają do ciążącego na
Państwie obowiązku przestrzegania neutralności w wykonywaniu funkcji
publicznych, a zwłaszcza w dziedzinie edukacji.
58. Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, Trybunał stwierdza, że nastąpiło
naruszenie art. 2 Protokołu nr 1, rozpatrywanego razem z artykułem 9 Konwencji.
II. DOMNIEMANE NARUSZENIE ARTYKUŁU 14
KONWENCJI
59. Skarżąca utrzymuje, że
ingerencja, którą zaskarża z tytułu art. 9 Konwencji i art. 2 Protokołu nr 1,
zaprzecza również zakazowi dyskryminacji w rozumieniu art. 14 Konwencji.
60. Rząd kwestionuje tę tezę.
61. Trybunał stwierdza, że
zażalenie złożone przez Skarżącą nie jest rażąco bezzasadne w rozumieniu art. 35
§ 3 Konwencji. Zwraca również uwagę, że nie są niedopuszczalne z jakichkolwiek
innych powodów. Powinny więc
zostać uznane za dopuszczalne.
62. Jednakże,
uwzględniwszy okoliczności niniejszej sprawy i dowodzenie, które doprowadziło do
stwierdzenia naruszenia art. 2 Protokołu nr 1 wraz z art. 9 Konwencji
(paragraf 58 powyżej), Trybunał stwierdza, że nie ma potrzeby dodatkowo
rozważać sprawy pod kątem art. 14, rozpatrywanego oddzielnie lub w połączeniu z powyższymi przepisami.
IIII. ZASTOSOWANIE ARTYKUŁU
41 KONWENCJI
63. Zgodnie z artykułem 41 Konwencji,
„Jeżeli Trybunał stwierdzi, że nastąpiło
naruszenie Konwencji lub jej Protokołów oraz jeżeli prawo wewnętrzne
zainteresowanej Wysokiej Układającej się Strony pozwala tylko na częściowe
usunięcie konsekwencji tego naruszenia, Trybunał orzeka, gdy zachodzi potrzeba,
słuszne zadośćuczynienie pokrzywdzonej stronie."
A. Szkoda
64. Skarżąca domaga się
sumy co najmniej 10 000 EUR zadośćuczynienia z tytułu poniesionych szkód
moralnych.
65. Rząd uznaje, że
stwierdzenie naruszenia byłoby wystarczające. Dodatkowo uznaje, że roszczenie to
jest nadmierne i bezzasadne, oraz domaga się oddalenia go lub obniżenia
roszczenia, zgodnie z zasadą słuszności.
66. Ponieważ Rząd nie
stwierdził swojej gotowości do zmiany przepisów regulujących obecność krzyża w klasach szkolnych, Trybunał uważa, że, w przeciwieństwie do sprawy
Folgerø i inni (wzmiankowany wyrok, § 109), w danym przypadku
stwierdzenie naruszenia byłoby niewystarczające. W związku z tym, orzekając
zgodnie z zasadą słuszności, Trybunał zasądza kwotę 5 000 EUR z tytułu
poniesionych szkód moralnych.
B. Koszty i wydatki
67. Skarżąca domaga się kwoty
wysokości 5 000 EUR z tytułu poniesionych kosztów i wydatków związanych z postępowaniem w Strasburgu.
68. Rząd zauważa, że
Skarżąca nie uzasadniła swojego roszczenia i domaga się jego oddalenia.
69. Zgodnie z decyzją
Trybunału, skarżący może uzyskać zwrot kosztów i wydatków wyłącznie w przypadku,
gdy potwierdzona zostaje realność, konieczność i umiarkowany charakter kwot. W danej sprawie Skarżąca nie przedstawiła żadnych dokumentów uzasadniających,
którymi mogłaby poprzeć swój wniosek. W związku z tym, Trybunał postanawia
oddalić wniosek skarżącej.
C. Odsetki za zwłokę
70.
Trybunał uważa za odpowiednie, że odsetki z tytułu niewypłacenia
zadośćuczynienia w terminie powinny być ustalone zgodnie z marginalną stopą
procentową Europejskiego Banku Centralnego, plus trzy punkty procentowe.
Z TYCH PRZYCZYN TRYBUNAŁ JEDNOGŁOŚNIE,
1. Uznaje
skargę za dopuszczalną;
2. Stwierdza,
że nastąpiło naruszenie art. 2 Protokołu numer 1 rozpatrywanego razem z art. 9
Konwencji;
3. Stwierdza,
że nie zaszła potrzeba rozważania zażalenia pod kątem art. 14, rozpatrywanego
oddzielnie lub w połączeniu z art. 9 Konwencji i art. 2 Protokołu nr 2 ;
4. Uznaje,
że
a) pozwane Państwo powinno wypłacić Skarżącej, w terminie trzech miesięcy od daty, w której wyrok stanie się prawomocny zgodnie z art. 44 § 2 Konwencji, kwotę wysokości 5 000
EUR (pięć tysięcy euro), z tytułu szkody moralnej, plus każdy podatek, który
może być pobrany od tej kwoty.
b) po upływie rzeczonego terminu do momentu
zapłaty suma ta, przez cały okres zwłoki, będzie powiększana o zwykłe odsetki
według marginalnej stopy kredytowej Europejskiego Banku Centralnego, plus trzy
punkty procentowe;
5. Oddala wniosek o zadośćuczynienie pozostałym roszczeniom.
*
Sporządzono w języku francuskim i obwieszczono
pisemnie dnia 3 listopada 2009 roku, zgodnie z art. 77 §§ 2 i 3 Regulaminu
Trybunału.
Sally
Dollé
Françoise Tulkens
Kanclerz
Przewodnicząca
1 2 3 4
« Orzeczenia, uchwały i glosy (Publikacja: 20-11-2009 )
Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl.
Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie,
bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w
kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.str. 6954 |