|
Chcesz wiedzieć więcej? Zamów dobrą książkę. Propozycje Racjonalisty: | | |
|
|
|
|
Światopogląd » Racjonalizm
Metoda poznawcza racjonalizmu [6] Autor tekstu: Mariusz Agnosiewicz
"Dziedzictwo Oświecenia
polega na przekonaniu, że człowiek może własnymi siłami zdobyć wiedzę, która
pozwoli mu zrozumieć świat, dzięki czemu będzie dokonywał mądrych wyborów.
To zaufanie do własnych możliwości zawdzięczamy coraz szybszemu
rozwojowi wiedzy naukowej, budującej coraz pełniejszą sieć wyjaśnień
przyczynowych. Po drodze dowiedzieliśmy się wiele o sobie samych jako gatunku.
Dziś lepiej rozumiemy, skąd pochodzimy, oraz to, czym jesteśmy. Homo sapiens,
podobnie jak reszta żywych organizmów, powstał dzięki ewolucyjnej
samoorganizacji. Nikt nami nie kierował, nikt nam nie zaglądał przez ramię,
dokonaliśmy tego sami i nasza przyszłość jest całkowicie w naszych rękach.
Uznaliśmy tym samym ludzką autonomię, zatem warto byłoby nieco głębiej
zastanowić się teraz, dokąd chcemy zmierzać. W takim przypadku nie wystarczy powiedzieć, że historia
stanowi proces zbyt skomplikowany, by poddawać go redukcjonistycznej analizie.
Byłby to, równoznaczny z wywieszeniem białej flagi przez świeckich
intelektualistów, współczesny ekwiwalent zdania się na wolę Bożą. Z kolei
jest jeszcze za wcześnie na to, by na serio mówić o celach ostatecznych, o miastach otoczonych zielenią i o wyprawach robotów ku najbliższym gwiazdom.
Wystarczy, że zapewnimy gatunkowi Homo sapiens bezpieczną przyszłość, zanim
zniszczymy naszą planetę. Kilka najbliższych dziesięcioleci będzie wymagało
od nas wiele wysiłku intelektualnego. Powoli uczymy się rozpoznawać
niebezpieczne opcje w ekonomii politycznej, które mogą doprowadzić nas do
katastrofy. Zaczęliśmy sondować fundamenty natury ludzkiej, odkrywając,
jakie są najbardziej przyrodzone ludzkie potrzeby i dlaczego. Wkraczamy w nową
erę egzystencjalizmu, ale nie tego dawnego, absurdalnego egzystencjalizmu
Sartre’a i Kierkegaarda, który przyznawał absolutną autonomię jednostce,
lecz nowego, opartego na świadomości, że jedynie wspólne wysiłki badaczy z wszystkich gałęzi poznania i powszechna dostępność wiedzy umożliwią nam
formułowanie trafnych przewidywań i dokonywanie mądrych wyborów.
Równocześnie odkrywamy podstawowe znaczenie wartości
etycznych. Życie społeczne ludzi, w odróżnieniu od życia zwierząt społecznych,
opiera się na genetycznej skłonności do zawierania długoterminowych kontraktów,
które w trakcie ewolucji kulturowej przekształcają się w zasady moralne i prawa. Zasady rządzące zawieraniem kontraktów nie zostały ludzkości
objawione, nie pojawiły się też przypadkowo na mocy mechaniki działania mózgu.
Są wynikiem setek tysięcy lat ewolucji, ponieważ zapewniały warunkującym je
genom przetrwanie i szansę reprodukcji w przyszłych pokoleniach. Nie jesteśmy
niesfornymi dziećmi, które od czasu do czasu grzeszą, łamiąc nie przez nas
wprowadzone nakazy. Jesteśmy dorosłymi ludźmi, którzy odkryli, jakie
przymierza są nam niezbędne do przetrwania, i uznali, że muszą zapewnić im
moc za pomocą świętych przysiąg. (..)
Jeśli będziemy polegać wyłącznie na technologicznych
protezach, aby utrzymać siebie i biosferę przy życiu, to nasza sytuacja
pozostanie bardzo niepewna. W takiej mierze, w jakiej zniszczymy inne formy życia,
nieodwołalnie zubożymy na zawsze nasz własny gatunek A jeśli pod wpływem możliwości
techniki pozwolimy na modyfikowanie naszej genetycznej natury i wśród
nieodpowiedzialnych dyskusji — w imię postępu, wyobrażając sobie, że
jesteśmy bogami — uwolnimy się od naszego starożytnego dziedzictwa i zatracimy nasze wartości etyczne, artystyczne oraz sam sens naszego istnienia,
staniemy się niczym."
1 2 3 4 5 6
« Racjonalizm (Publikacja: 14-11-2003 Ostatnia zmiana: 26-02-2006)
Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl.
Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie,
bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w
kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.str. 2915 |
|