Racjonalista - Strona głównaDo treści


Fundusz Racjonalisty

Wesprzyj nas..
Zarejestrowaliśmy
204.038.564 wizyty
Ponad 1065 autorów napisało dla nas 7364 tekstów. Zajęłyby one 29017 stron A4

Wyszukaj na stronach:

Kryteria szczegółowe

Najnowsze strony..
Archiwum streszczeń..

 Czy konflikt w Gazie skończy się w 2024?
Raczej tak
Chyba tak
Nie wiem
Chyba nie
Raczej nie
  

Oddano 654 głosów.
Chcesz wiedzieć więcej?
Zamów dobrą książkę.
Propozycje Racjonalisty:
Sklepik "Racjonalisty"

Złota myśl Racjonalisty:
Ilekroć jakiekolwiek pozanaukowe autorytety próbowały bądź ingerować w naukę, bądź narzucać jej wynikom interpretacje w imię jakichś ideologii, zawsze źle się to kończyło dla pozanaukowych autorytetów.
 Filozofia » Historia filozofii » Filozofia starożytna

Parmenidesa zagadka z B5 [2]
Autor tekstu:

Pierwsza, że jest i że nie być nie jest (dopuszczalne).

DK 28 B2,3

Nie poznasz przecież niebytu, niewykonalne to bowiem i nie wysłowisz.

DK 28 B2,7-8

Celem więc jest możliwość orzekania o czymś esti tauta — jest prawdziwe, i w tym sensie mamy do czynienia z werytatywnym użyciem einai. Już einai ti jako bycie czymś (czymś określonym) przywołuje greckie znaczenie bycia w jakiś sposób, bycia prawdziwie. [ 9 ] Prawdą jest to, co można wysłowić, dlatego noein odnosi się do tego, co wyraża Parmenides przez phrastai w zacytowanym fragmencie B2,8, ale także w dalszych:

Trzeba to mówić i myśleć.

DK 28 B6,1

Otóż nie pozwolę tobie mówić i myśleć, że z niebytu.

DK 28 B8,7-8

W. Jaeger zwraca uwagę na emocjonalny charakter tych wypowiedzi, stawiających młodzieńca wobec wyborów „ostatecznych": „Każdy wiersz Parmenidesa pulsuje tym wstrząsającym przeżyciem, polegającym na postawieniu w zakresie poznania wszystkiego na kartę czystego myślenia" [ 10 ].

Parmenides ustanawia pojęcie niebytu, jako tego co nieracjonalne, nielogiczne — alogon, powiemy: nierozumne, nieuzasadnione, niewyrażające niczego, nieme. Nie do pomyślenia jest również to, żeby powstał i miał ginąć, to zakładałoby, że w jakiś sposób łączy się z bytem. Według fragmentu B8 błądzący śmiertelni przyjmują ginięcie, więc niebycie, „zamianę miejsca" tego, co „nieruchomo trwa" skute przez Mojrę. To, co według śmiertelnych w dwóch postaciach — bytu i niebytu — ma tymczasem mieścić się w jednej rzeczy, aby nie burzyć „ładu świata"- diakosmos. „Światło" i „noc" z fragmentu B9 śmiertelni traktują jako podział byt — niebyt, dzieląc to, co jest konieczną zasadą jedności bytu i pojętego do niego analogicznie (według eiokonta z fragmentu B8,60) „domyślnego porządku świata", wyrażonego w doskonałej strukturze koła, w pełnej realizacji peras.

Oto interesujące nas teraz przeciwstawienie:

1. Ład świata -"diakosmos" niezależny od powstawania, przemiany i ginięcia. 2.Przyjęta przez śmiertelnych możliwość zmiany — "amebo".
DROGA PRAWDY DROGA MNIEMANIA
Obwieszczone przez boginię = rozpoznane coś, co nie wszystkim dane, podlegające falsyfikacji. Ustalone przez śmiertelnych = przyjęte jako pewne, nie poddane weryfikacji, ani falsyfikacji.
Domyślne= stosownie do charakterystyki bytu, analogiczne; dosłownie: "ład świata, taki, jakim zdaje się on być". Przyjęte w przekonaniu = nazwane prawdziwym, a więc założenie, że niebyt jest do wypowiedzenia.
Określenie bytu i jego granicy w koniecznej jedności. Rozróżnienie i przeciwstawienie dwóch „postaci rzeczy".

Tylko Droga Prawdy realizuje postulat początku i końca drogi określony w B5: skądkolwiek - tutaj. To zestawienie, zasadnicze u Parmenidesa, przypomina słynny fragment Heraklita:

W obwodzie koła początek i koniec jest wspólny.

DK 22 B103

W tym sensie początek i kres są tym samym. Znaczy to, że jedyną możliwą drogą jest ta, której peras oznacza powrót, zatem nie sposób jej przekroczyć — zanegować. Podobnie jak fragmenty B2 i B3 także B5 nie czyni trudności z wpisaniem go jednoznacznie w Drogę Prawdy, w porządek aletheia. Wykluczone zostaje linearne wyobrażenie Drogi Prawdy. Tylko Droga Mniemania prowadzi od dowolnego punktu, przyjętego „przez śmiertelnych w pewnym przekonaniu" (B8,39). Tymczasem owo „skądkolwiek", które ja tu w myśl Parmenidesa podejmuję dotyczy „skądkolwiek" w obrębie kołowej struktury, w której kluczową rolę odgrywa doświadczenie pewnej prawdy, zasady, prawa i wewnętrzne poddanie jej badaniu.

Uważam więc, że najwłaściwsza będzie interpretacja, która jest najbliższa właśnie odczytaniu poematu Parmenidesa w kontekście tezy z B5 — w ten sposób możemy intuicyjnie uchwycić ów „ład świata" obwieszczony w „domyślnej całości", przywołujący obraz kołowej, wewnętrznej Drogi Prawdy. [ 11 ] Od takiej zdaje się rozpoczynać rzetelna weryfikacja odkrycia i każda inna droga.


1 2 

 Zobacz także te strony:
Filozofia na greckim zachodzie
Parmenidejski dialog Zabójstwa i Nie Zabijaj
Wstęp do filozofii przedsokratejskiej
Podsumowanie okresu przedsokratejskiego
 Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też:
Pierwsi filozofowie
Sofiści

 Dodaj komentarz do strony..   


 Przypisy:
[ 9 ] Nie jest moim zamiarem przedstawianie kolejnych analiz językowych w celu ustalenia wszystkich znaczeń i typów użycia einai u Parmenidesa. W tym fragmencie znaczenie werytatywne jest bezsporne. Odsyłam do: A. Gawrońsk, Byt, istota i prawda w świetle współczesnych badań lingwistycznych — wnioski filozoficzne w: red. M. Lubański, Sz. Ślaga, Z zagadnień przyrodoznawstwa i filozofii przyrody, Warszawa 19991, s. 167-222; Ch. H. Kahn, Byt u Parmenidesa i Platona, „Przegląd Filozoficzny — Nowa Seria", 1992, nr 4, s. 95-116; E. Tugendhat, Kwestia bycia i jej podstawy językowe w: Tenże: Bycie. Prawda. Rozprawy filozoficzne, Warszawa 1999, s. 102-122.
[ 10 ] Zob.: W. Jaeger, dz. cyt., s. 259.
[ 11 ] Najbliższy takiej interpretacji zdawał się być Diels; zob.: I. Bodnar, Contrasting images. Notes on Parmenides B5, „Apeiron" , vol. 19, 1985, s. 58-59.

« Filozofia starożytna   (Publikacja: 09-03-2006 )

 Wyślij mailem..   
Wersja do druku    PDF    MS Word

Małgorzata Bogaczyk
Doktoratka filozofii w Szkole Nauk Społecznych Instytutu Filozofii i Socjologii PAN w Warszawie.

 Liczba tekstów na portalu: 2  Pokaż inne teksty autora
 Najnowszy tekst autora: Hermeneutyka JA?
Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl. Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie, bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
str. 4638 
   Chcesz mieć więcej? Załóż konto czytelnika
[ Regulamin publikacji ] [ Bannery ] [ Mapa portalu ] [ Reklama ] [ Sklep ] [ Zarejestruj się ] [ Kontakt ]
Racjonalista © Copyright 2000-2018 (e-mail: redakcja | administrator)
Fundacja Wolnej Myśli, konto bankowe 101140 2017 0000 4002 1048 6365