Kobiety czeka jednak nagroda, bo wobec Boga wszyscy są równi. Łaska udzielana kobietom jest większa, ponieważ są one niższe cieleśnie, ale i dlatego bardziej muszą poświęcać się modlitwie, męczeństwu. Co prawda kobiece ciała są niedoskonałe, co utrudnia im lub nawet uniemożliwia rozwijanie cnót kardynalnych, nie przeszkadza jednak w rozwoju cnót teologicznych. Aktywność polityczna, społeczna należą do mężczyzny, ponieważ może on z natury rozwinąć swe cnoty kardynalne. Do kobiety należy dom oraz działania realizujące cnoty teologiczne (funkcje samarytańskie i opiekuńcze).

A jak rozważania teologiczno-filozoficzne mają się do życia codziennego kobiet? Z czasem możliwości rozwoju intelektualnego były coraz bardziej ograniczane. Kościołowi, jako instytucji zależało na wychowaniu pokornych i niestwarzających problemów służebnic. Do zakonu przyjmowano jedynie osoby posłuszne. Coraz bardziej ograniczano zasoby biblioteczne zakonów żeńskich. Dziewczęta w zakonach nie były szczególnie kształcone, aczkolwiek na pewno lepiej niż w przeciętnych rodzinach, np. uczono je czytać (w niektórych zakonach godzinę dziennie) i pisać (pół godziny dziennie). Nie wykładano doktryny katolickiej, czy teologii, co mogłoby zachęcić do dyskusji. Udzielano im tylko lekcji podstawowej moralności, miały poznawać życie Jezusa i świętych. Ten rozłam był szczególnie widoczny po utworzeniu uniwersytetów, gdyż do tego czasu rolę ośrodków naukowych spełniały klasztory, w których i kobietom wolno było uprawiać naukę. Po utworzeniu uniwersytetów nauka w klasztorach, szczególnie żeńskich zaczęła upadać. W tym czasie w klasztorach wszystko zostało unormowane i obowiązkowe. Nauczanie klasztorne nie miało nic wspólnego z nauczaniem uniwersyteckim, które nawet w średniowieczu polegało na stawianiu pytań i znajdowaniu odpowiedzi, lecz dostępne było wyłącznie dla mężczyzn. Lektury pozaprogramowe były nieliczne i niezwykle pilnie strzeżone. W niewielu klasztorach posiadających bogate księgozbiory, m.in. w Chelles (10.000 tomów) dostęp do biblioteki był utrudniony. W bibliotekach klasztorów żeńskich nie gromadzono innych ksiąg niż te poświęcone religii, podczas gdy biblioteki klasztorów męskich zawierały traktaty w zasadzie ze wszystkich dziedzin, np. rolnictwa, historii, nauki. ^{[ 37 ]}

Filozofia Platona uznaje równość płci pod względem możliwości intelektualnych. Platon myśli o płciach w kategoriach podobieństwa w ramach teorii duszy i myśli społeczno-politycznej. Arystoteles myśli o kobiecie i mężczyźnie w kategoriach różnic na płaszczyźnie biologicznej, psychologicznej i społecznej. Jego teoria jest teorią patriarchalnych stosunków międzyludzkich; uznaje za naturalne rozróżnienie ról społecznych według płci. Augustyn uważa mężczyzn i kobiety za równych sobie przed obliczem Boga, ale już nie w życiu. To mężczyzna jest głową kobiety. Ma to być między innymi karą za grzech pierworodny Ewy. Albert Wielki uznaje kobiety za niższe co do natury, lecz wyższe w porządku łaski; podkreśla godność kobiety i zaleca solidne studia teologiczne i filozoficzne; wierzy w ich szczególne predyspozycje religijne. Dla św. Tomasza kobieta jest odchyleniem od normy, podobnie jak dla Arystotelesa. Powinna poświęcić się obowiązkom domowym pod kuratelą i czujnym okiem jej męża; ten zaś z uwagi na swoje wysokie cnoty powinien zająć się aktywnością polityczną i społeczną. Filozofie te legły u podstaw sposobu myślenia o płciach. Dyskurs wraz z podziałem filozofii na poszczególne nauki przeniósł się w rejony psychologii, biologii, antropologii i myśli społecznej. Zależnie od tego, jaki sposób myślenia, według której filozofii przyjęty zostaje w danym państwie, taki też i los ich mieszkańców mężczyzn i kobiet; taka polityka społeczna.

*

A jak wygląda to dziś? Istnieje szereg teorii, przekonań, mitów i uprzedzeń. Wiele na gruncie rozumienia płci zmienił ruch feministyczny, dziś mocno spolaryzowany. Powstały teorie socjobiologiczne, twierdzące za Arystotelesem, że kobieta poddana jest swojej biologii. Teorie społeczno-kulturowe wprowadziły termin płci kulturowej twierdząc, że przeszła i obecna pozycja społeczna i los kobiety uzależniony jest od procesu i sposobu socjalizacji. Dyskurs ten jest szczególnie żywy w krajach o silnych rzeczywistych lub rzekomych wpływach katolicyzmu. Kościół katolicki zarzuca tym teoriom zaprzeczanie istnieniu naturalnych różnic płci i uznawanie ich za efekt warunków historyczno-kulturowych. „Zacieranie różnic czy dwoistości płci powoduje wielkie konsekwencje na różnych poziomach. Taka antropologia, która chciała wspierać perspektywy równouprawnienia kobiety, wyzwalając ją od wszelkiego determinizmu biologicznego, w rzeczywistości zainspirowała ideologie, które promują, na przykład podważanie wartości rodziny w jej naturalnej cesze dwubiegunowości rodzicielskiej, to znaczy tworzonej przez ojca i matkę, zrównanie homoseksualizmu z heteroseksualizmem, nowy model seksualności polimorficznej" ^{[ 38 ]}.

Bibliografia:

1. Arystoteles, Etyka nikomachejska, VIII 10. 1160 b 32-35, przekł. D. Gromska, Warszawa 1982.

2. Arystoteles, Polityka, I 1269 a 12-14, przeł. L. Piotrowicz, Warszawa 1964.

3. Arystoteles, Zoologia, IX 608 a 21-27 i 33-35 oraz 608 b 1-18, przeł. P. Siwek, [w:] Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. 3, Warszawa 1992.

4. Bechte G., Cztery kobiety Boga. Ladacznica, czarownica, święta, głupia gęś, Warszawa 2001.

5. Hersch J., Wielcy myśliciele Zachodu. Dzieje filozoficznego zdziwienia, Warszawa 2001.

6. Ks. Dziewiecki M., Analiza antropoligiczna i psychospołeczna, w: www.opoka.org.pl.

7. Platon, Państwo 455 D, przekład W. Witwicki, Warszawa 1990.

8. Tatarkiewicz W., Historia filozofii, T.1, Filozofia starożytna i średniowieczna, Warszawa 2001.

9. Uliński M., Kobieta i mężczyzna. Dzieje refleksji filozoficzno-społecznej, Kraków 2001.

Zobacz także te strony: Miejsce i wizerunek kobiety w chrześcijaństwie Małżeństwo w starożytności Kościół i kwestia kobieca Od bogini do potępionej Płeć mózgu Bóg nie lubi kobiet Niewiasta czyli zło konieczne?

Po przeczytaniu tego tekstu, czytelnicy często wybierają też: Płeć, socjobiologia i gender studies Miejsce i wizerunek kobiety w chrześcijaństwie

Dodaj komentarz do strony..   Zobacz komentarze (5)..

Wyślij mailem..

Wersja do druku    PDF    MS Word