|
Chcesz wiedzieć więcej? Zamów dobrą książkę. Propozycje Racjonalisty: | | |
|
|
|
|
Filozofia » Filozofia społeczna
Filozoficzno-społeczna refleksja nad płcią [5] Autor tekstu: Izabela Ślusarczyk-Turek
Kobiety czeka jednak nagroda, bo wobec Boga wszyscy są równi. Łaska
udzielana kobietom jest większa, ponieważ są one niższe cieleśnie, ale i dlatego bardziej muszą poświęcać się modlitwie, męczeństwu. Co prawda
kobiece ciała są niedoskonałe, co utrudnia im lub nawet uniemożliwia
rozwijanie cnót kardynalnych, nie przeszkadza jednak w rozwoju cnót
teologicznych. Aktywność polityczna, społeczna należą do mężczyzny,
ponieważ może on z natury rozwinąć swe cnoty kardynalne. Do kobiety należy
dom oraz działania realizujące cnoty teologiczne (funkcje samarytańskie i opiekuńcze). A jak rozważania teologiczno-filozoficzne mają się do życia
codziennego kobiet? Z czasem
możliwości rozwoju intelektualnego były coraz bardziej ograniczane. Kościołowi,
jako instytucji zależało na wychowaniu pokornych i niestwarzających problemów
służebnic. Do zakonu przyjmowano jedynie osoby posłuszne. Coraz bardziej
ograniczano zasoby biblioteczne zakonów żeńskich. Dziewczęta w zakonach nie
były szczególnie kształcone, aczkolwiek na pewno lepiej niż w przeciętnych
rodzinach, np. uczono je czytać (w niektórych zakonach godzinę dziennie) i pisać (pół godziny dziennie). Nie wykładano doktryny katolickiej, czy
teologii, co mogłoby zachęcić do dyskusji. Udzielano im tylko lekcji
podstawowej moralności, miały poznawać życie Jezusa i świętych. Ten rozłam
był szczególnie widoczny po utworzeniu uniwersytetów, gdyż do tego czasu rolę
ośrodków naukowych spełniały klasztory, w których i kobietom wolno było
uprawiać naukę. Po utworzeniu uniwersytetów nauka w klasztorach, szczególnie
żeńskich zaczęła upadać. W tym czasie w klasztorach wszystko zostało
unormowane i obowiązkowe. Nauczanie klasztorne nie miało nic wspólnego z nauczaniem uniwersyteckim, które nawet w średniowieczu polegało na stawianiu
pytań i znajdowaniu odpowiedzi, lecz dostępne było wyłącznie dla mężczyzn.
Lektury pozaprogramowe były nieliczne i niezwykle pilnie strzeżone. W niewielu
klasztorach posiadających bogate księgozbiory, m.in. w Chelles (10.000 tomów) dostęp do biblioteki był utrudniony. W bibliotekach klasztorów żeńskich nie gromadzono innych ksiąg niż te poświęcone
religii, podczas gdy biblioteki klasztorów męskich zawierały traktaty w zasadzie ze wszystkich dziedzin, np. rolnictwa, historii, nauki. [ 37 ]
Filozofia Platona uznaje równość płci pod względem możliwości
intelektualnych. Platon myśli o płciach w kategoriach podobieństwa w ramach teorii
duszy i myśli społeczno-politycznej. Arystoteles myśli o kobiecie i mężczyźnie w kategoriach różnic na płaszczyźnie biologicznej, psychologicznej i społecznej.
Jego teoria jest teorią patriarchalnych stosunków międzyludzkich; uznaje za
naturalne rozróżnienie ról społecznych według płci. Augustyn uważa mężczyzn i kobiety za równych sobie przed obliczem Boga, ale już nie w życiu. To mężczyzna
jest głową kobiety. Ma to być między innymi karą za grzech pierworodny Ewy.
Albert Wielki uznaje kobiety za niższe
co do natury, lecz wyższe w porządku łaski; podkreśla godność kobiety i zaleca solidne studia teologiczne i filozoficzne; wierzy w ich szczególne
predyspozycje religijne. Dla św. Tomasza kobieta jest odchyleniem od normy,
podobnie jak dla Arystotelesa. Powinna poświęcić się obowiązkom domowym pod
kuratelą i czujnym okiem jej męża; ten zaś z uwagi na swoje wysokie cnoty
powinien zająć się aktywnością polityczną i społeczną. Filozofie te legły u podstaw sposobu myślenia o płciach. Dyskurs wraz z podziałem filozofii na
poszczególne nauki przeniósł się w rejony psychologii, biologii,
antropologii i myśli społecznej. Zależnie od tego, jaki sposób myślenia,
według której filozofii przyjęty zostaje w danym państwie, taki też i los
ich mieszkańców mężczyzn i kobiet; taka polityka społeczna.
* A jak wygląda to dziś? Istnieje szereg teorii, przekonań, mitów i uprzedzeń. Wiele na gruncie rozumienia płci zmienił ruch feministyczny, dziś
mocno spolaryzowany. Powstały teorie socjobiologiczne, twierdzące za
Arystotelesem, że kobieta poddana jest swojej biologii. Teorie społeczno-kulturowe
wprowadziły termin płci kulturowej twierdząc, że przeszła i obecna pozycja
społeczna i los kobiety uzależniony jest od procesu i sposobu socjalizacji.
Dyskurs ten jest szczególnie żywy w krajach o silnych rzeczywistych lub
rzekomych wpływach katolicyzmu. Kościół katolicki zarzuca tym teoriom
zaprzeczanie istnieniu naturalnych różnic płci i uznawanie ich za efekt
warunków historyczno-kulturowych. „Zacieranie różnic czy dwoistości płci
powoduje wielkie konsekwencje na różnych poziomach. Taka antropologia, która
chciała wspierać perspektywy równouprawnienia kobiety, wyzwalając ją od
wszelkiego determinizmu biologicznego, w rzeczywistości zainspirowała
ideologie, które promują, na przykład podważanie wartości rodziny w jej
naturalnej cesze dwubiegunowości rodzicielskiej, to znaczy tworzonej przez ojca i matkę, zrównanie homoseksualizmu z heteroseksualizmem, nowy model seksualności
polimorficznej" [ 38 ].
Bibliografia:
-
Arystoteles,
Etyka nikomachejska, VIII 10. 1160 b 32-35, przekł. D. Gromska, Warszawa
1982.
-
Arystoteles,
Polityka, I 1269 a 12-14, przeł. L. Piotrowicz, Warszawa 1964.
-
Arystoteles,
Zoologia, IX 608 a 21-27 i 33-35 oraz 608 b 1-18, przeł. P. Siwek, [w:] Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. 3, Warszawa
1992.
-
Bechte G.,
Cztery kobiety Boga. Ladacznica, czarownica, święta, głupia
gęś, Warszawa 2001. -
Hersch J.,
Wielcy myśliciele Zachodu. Dzieje filozoficznego zdziwienia, Warszawa 2001. -
Ks.
Dziewiecki M., Analiza antropoligiczna i psychospołeczna, w: www.opoka.org.pl. -
Platon, Państwo 455 D, przekład W. Witwicki, Warszawa 1990.
-
Tatarkiewicz W.,
Historia filozofii, T.1, Filozofia starożytna i średniowieczna, Warszawa 2001. -
Uliński M.,
Kobieta i mężczyzna. Dzieje refleksji filozoficzno-społecznej, Kraków 2001.
1 2 3 4 5
Przypisy: [ 37 ] G.
Bechtel, op. cit., 195-200. [ 38 ] Kard J., prefekt, Amato Angelo, arcybiskup tytularny
Sila, List do biskupów Kościoła katolickiego o współdziałaniu mężczyzny i kobiety w Kościele i świecie, Rzym 31.5.2004. « Filozofia społeczna (Publikacja: 14-04-2006 )
Izabela Ślusarczyk-Turek Ur. 1976, absolwentka Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ; przez 3 lata doktorantka tego wydziału. Mieszka w Krakowie, a jedną nogą w Strasbourgu. Obecnie studentka MBA. | Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl.
Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie,
bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w
kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.str. 4707 |
|