|
Chcesz wiedzieć więcej? Zamów dobrą książkę. Propozycje Racjonalisty: | | |
|
|
|
|
Filozofia » Historia filozofii » Filozofia współczesna
Problematyka wolności w filozofii Tadeusza Kotarbińskiego [6] Autor tekstu: Małgorzata B. Jakubiak
Nie
poddaje się jednakże Kotarbiński upojeniu wolnością. Dostrzega również jej
niebezpieczeństwa. Nie w tym sensie jednak w jakim pojmowali to egzystencjaliści, i nie wszelkiej wolności to dotyczy, lecz tylko tej, której niepohamowany
nadmiar pozwala na szkodliwe jej używanie. Z wolnością bywa przeważnie tak, że
albo jest jej za dużo, albo też za mało — zauważa Kotarbiński. Pełna swoboda to
także możność niedobrego jej używania; dla niejednego złe użycie wolności
jest dopiero rzetelnym dowodem tego, że ją posiadł naprawdę 28.
Troskę tę natury etycznej dopełnia obawa prakseologa o to, w jaki sposób
pogodzić postulat szerzenia wolności (a wiec i tolerancji) z walką z dążeniami
przeciwnymi z naszymi. Czy głosząc nieograniczanie wolności niczyjej trzeba
pozwolić na swobodne działanie tym wszystkim, którzy właśnie dążą do tego, aby
ograniczyć swobodę innych, a w tym i naszą? Odpowiada na to Kotarbiński, że
błędem jest tolerowanie działań skierowanych przeciwko tolerancji. W tym miejscu
jeszcze raz powraca problem ograniczania wolności celem zapewnienia wolności.
Tak więc, nie tylko wolność, ale i przymus ma swoje zalety. Tadeusz Kotarbiński
ukazał wiele takich sytuacji, w których przymus jest nieunikniony. Jest on
zdania, że większość podstawowych działań człowieka jest wynikiem przymusu
biologicznego, ekonomicznego, społecznego. Człowiek pracuje i w ogóle działa, by
zaspokoić swoje wielorakie i coraz liczniejsze potrzeby. Także społeczeństwa,
chcąc nakłonić swoich członków do działań na rzecz ogółu, stosowały i stosują
różne formy przymusu. Pozytywną wymowę ma jednak fakt, że w toku ewolucji
społecznej przymus zmienia swe formy na mniej drastyczne, a być może kiedyś
zostanie wyparty i zastąpiony samą świadomością skutków czynów destrukcyjnych.
Można tylko zapytać w tym miejscu, czy rzeczywiście da się pogodzić „interesy
gołębia i jastrzębia"? Wszak to co dla gołębia jest destrukcyjne dla jastrzębia
odwrotnie?
Charakterystyczną cecha wielu rozważań Tadeusza Kotarbińskiego o człowieku są
próby odnajdywania cennych wartości w sytuacjach pozornie niekorzystnych.
Dlatego też potrafił dostrzec, że w walce z niewolą i przymusem kształtują i krzepną charaktery ludzkie.
Przypisy:
1. T.
Kotarbiński, Możność działania (w:) Wybór Pism, t. I, Warszawa
1957, str. 435.
2. M.
Schlick, Zagadnienia etyki, Warszawa 1965, s. 112.
3. T.
Kotarbiński, Zagadnienia etyki niezależnej, (w:) Medytacje o życiu
godziwym, Warszawa 1967, s. 188
4. T.
Kotarbiński, Hasło życia zgodnego z naturą, (w:) Medytacje o życiu...,
s. 44 — 46
5. T.
Kotarbiński, Myślenie jako postać działania, (w:) Hasło dobrej roboty,
Warszawa 1968, s. 330
6. T.
Kotarbiński, Traktat o dobrej robocie, Wrocław 1965, s. 25 — 27.
7. T.
Kotarbiński, Elementy teorii poznania logiki formalnej i metodologii nauk,
Warszawa 1961, s. 331.
8.
Ibidem, s. 336
9.
Ibidem, s. 337
10.
Ibidem
11. T.
Kotarbiński, Traktat....s. 53.
12.
Ibidem, s. 28.
13.
Ibidem.
14. T.
Kotarbiński, Hasło życia zgodnego z naturą,… s. 47
15. T.
Kotarbiński, Myślenie jako postać działania,...s. 328
16. T.
Kotarbiński, O różnych znaczeniach słowa materializm, (w): Wybór pism,
t. II, Warszawa 1958, s. 69 — 90.
17. T.
Kotarbiński, Szkice praktyczne. O działaniu przymusowym, (w): Wybór
pism, t. I, Warszawa 1957, s. 84 — 86.
18. T.
Kotarbiński, Szkice praktyczne. Zagadnienie istnienia przyszłości, (w):
Wybór pism, t. I, s. 116.
19.
Ibidem, s. 119.
20.
Ibidem, s. 140.
21 T.
Kotarbiński, Szkice praktyczne. O rozszerzaniu sfery czynu, (w:) Wybór
pism, t. I, s. 163.
22. T.
Kotarbiński, Szkice praktyczne. O pojęciu pozycji, (w): Wybór pism,
t. I. s. 45.
23. Por.
T. Kotarbiński, Możność działania. Czyn, (w): Wybór pism, t. I, s.
436 — 437.
24. T.
Kotarbiński, Kilka słów o walorach nauki, (w): Studia z zakresu
filozofii, etyki i nauk społecznych, Warszawa 1970, s. 131.
25. T.
Kotarbiński, Idea wolności, (w): Wybór pism, t. I, s. 486.
26.
Ibidem.
27.
Ibidem, s. 488.
28.
Ibidem.
1 2 3 4 5 6
« Filozofia współczesna (Publikacja: 26-06-2014 Ostatnia zmiana: 27-06-2014)
Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl.
Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie,
bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w
kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.str. 9685 |
|