Racjonalista - Strona głównaDo treści


Fundusz Racjonalisty

Wesprzyj nas..
Zarejestrowaliśmy
204.038.627 wizyt
Ponad 1065 autorów napisało dla nas 7364 tekstów. Zajęłyby one 29017 stron A4

Wyszukaj na stronach:

Kryteria szczegółowe

Najnowsze strony..
Archiwum streszczeń..

 Czy konflikt w Gazie skończy się w 2024?
Raczej tak
Chyba tak
Nie wiem
Chyba nie
Raczej nie
  

Oddano 654 głosów.
Chcesz wiedzieć więcej?
Zamów dobrą książkę.
Propozycje Racjonalisty:
Sklepik "Racjonalisty"

Złota myśl Racjonalisty:
Religia jest sposobem, w jaki człowiek akceptuje swoje życie jako nieuchronną porażkę.
« Ludzie, cytaty  
Aleksander Głowacki: 'filozofia jeziora zmian, inspiracji i naśladownictwa' [5]
Autor tekstu:

XIII. Filozofia w twórczości Bolesława Prusa - uwagi końcowe

Aleksander Głowacki przez całe swe życie targany był wątpliwościami, a na każdej kolejnej zasłyszanej koncepcji wypracowywał nowy wzorzec dla swych dzieł. Co taka wiedza może nam zapewnić? Sama w sobie niewiele, lecz gdy dokonamy odniesienia do czasu pisania konkretnych utworów — wydobędziemy części składowe ich budowy. To dopełnia obraz pisarza i pozwala na zadanie pytania: jak wiele połączonych tez, pojęć i zamysłów koegzystuje ze sobą w spuściźnie artystycznej Prusa? Uzyskamy wniosek, którego sam Prus bez uprzedniego spojrzenia na domową biblioteczkę, nie byłby w stanie dedukcyjnie wyprowadzić. Jak twierdzi Ignacy Matuszewski: "W głowie tego pisarza mieszkają zgodnie i pracują współcześnie dwie — wyłączające się zwykle — władze duchowe, a mianowicie: spokojny rozum i ruchliwa fantazja oraz ich potomstwo: poczucie i zamiłowanie świata realnego i skłonność do bujania w sferach nadzmysłowych; uwzględnianie na każdym kroku potrzeb utylitarnych i sympatia do wzniosłych, choćby niepraktycznych porywów; liczenie się z drobnymi nawet szczegółami życia i — zdolność ogarniania szerokich horyzontów myślowych; sumienny, szczery realizm w robocie artystycznej i podniosły idealizm w nastroju i poglądach na cele istnienia. To rzadkie niezmiernie skojarzenie się dwóch tak różnych czynników nadaje właśnie twórczości Prusa ów oryginalny i pociągający charakter."[82]

Nie można skwitować poglądów takiego myśliciela, jakim w tej pracy Prusa określono, zamykając w odosobnieniu mając nadzieję, że wraz z pojawieniem „nowego" ustąpią mu miejsca. Aleksander Głowacki nigdy nie stał się idealistą, patrzącym na świat w sposób całkiem monochromatyczny. Nie patrzył również przez pryzmat jednego konkretnego systemu filozoficznego. Korzystał raczej ze zbioru, owego jeziora prawd elementarnych, odszukując w danej chwili potrzebne mu analogie. Tak jak i w jeziorze, może następować swobodne mieszanie się wody, tak i wiedza i doświadczenie Bolesława Prusa były podatne na wszelkie formy łączne. Nie ma w tym cienia hipokryzji, jest to raczej argument przemawiający za niezwykłą głębią myśli pozytywisty. Nie ogranicza poznania, a jedynie poszerza spektrum możliwych obserwacji i pozwala się stać wszechwiedzącym narratorem, przy jednoczesnym poczuciu grania jednej z wielu ról. Mówiąc inaczej, to właśnie zupełna nieokreśloność, wręcz chaotyczność wzburzonego jeziora, pozwala Prusowi, zaznajomionemu ze znaczną liczbą doktryn, wcielić się niemalże w każdego, a w konsekwencji czyni z niego tego, kim jest, wybitnego odtwórcę i twórcę realiów - pisarza epoki realizmu. Nazwa więc akwenu — "jezioro mimesis".

Bibliografia:

Bolesław Prus. Twórczość i recepcja., pod red. Eugenii Łoch, Stanisława Fity, Lubelskie Towarzystwo Naukowe, Lublin 1993;

Bolesław Prus: pisarz nowoczesny, pod red. Jakuba A. Malika, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Lublin 2009;

Kalendarz życia i twórczości, oprac. Krystyna Tokarzówna i Stanisław Fita, pod red. Zygmunta Szweykowskiego, PIW, wyd. I, 1969;

Księgozbiór Bolesława Prusa, Halina Ilmurzyńska, Agneszka Stepnowska, pod red. Zygmunta Szweykowskiego, Warszawa 1965;

Katalog rękopisów Biblioteki Publicznej M. St. Warszawy, Tom I,oprac. Jadwiga Rudnicka, Janina Górka, Warszawa 1974;

Mój pozytywizm, Jan Tomkowski, Instytut Badań Literackich, Warszawa 1993;

Pozytywizm. Podręcznik literatury dla klasy drugiej szkoły średniej., Tadeusz Bujnicki, WSIP, Warszawa 1999;

Prusa filozofia życia, Grażyna Borkowska, Jubileuszowe „Żniwo u Prusa" Materiały z międzynarodowej sesji prusowskiej w 1997 r,pod red. Zbigniewa Przybyły, Częstochowa 1998;

Prus, Z dziejów recepcji twórczości, oprac. Edward Pieścikowski, PWN, Warszawa 1988;

Twórczość Bolesława Prusa, Państwowy Instytut Wydawniczy, wydanie drugie, Zygmunt Szweykowski, Warszawa 1972;

Wiek XVI — XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. Melania Sobańska- Bondaruk, Stanisław Bogusław Lenard, Warszawa 1997;

Wiedza astronomiczno-fizykalna w twórczości literackiej Bolesława Prusa,Henryk Piersa, oprac. Józef Józkowicz, Lublin 2007;

Życie literackie Warszawy w latach 1864-1892, Janina Kulczycka-Saloni, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1970;



[1] Prusa filozofia życia, Grażyna Borkowska, Jubileuszowe „Żniwo u Prusa" Materiały z międzynarodowej sesji prusowskiej w 1997 r., pod red. Zbigniewa Przybyły, Częstochowa 1998, s. 72

[2] Wczesne osierocenie Głowackiego, jego ciągłe przekazywanie z „rąk do rąk", trafienie do Puław — opieka Babci; Lublin i Lubartów — opieka ciotki Domiceli z Trembińskich; Siedlce i Kielce — opieka brata Leona.

[3] "Bóg stworzył [mnie] zdaje się z granitu"; Twórczość Bolesława Prusa, Państwowy Instytut Wydawniczy, wydanie drugie, Zygmunt Szweykowski, Warszawa 1972, s. 6

[4] "Nadszedł nowy rok 1863 i dzień 22 stycznia, wybuchu powstania zbrojnego.[...] Pierwsza lekcja z rana miała być u nas łaciny. Wszyscy mieliśmy z sobą Aeneis Wergilego. Wtedy kolega Aleksander Głowacki zawołał:
'Moi kochani, teraz nie czas na Eneidę', obszedł kolejno ławki, zebrał wszystkie egzemplarze Wergilego [...] otworzy duże drzwiczki do zimnego pieca nieopalonego, wpakował weń wszystkie Eneidy i zamknął z wielką powagą. Wkrótce nadszedł młody profesor łaciny [...] i kazał [...] tłumaczyć zadany ustęp Eneidy. Z końcowych ławek odezwały się głosy: 'Panie profesorze, teraz nie czas na tę epopeję'." Bolesław Prus 1847-1912, Kalendarz życia i twórczości,
oprac. Krystyna Tokarzówna i Stanisław Fita, pod red. Zygmunta Szweykowskiego, PIW, wyd. I, 1969, s. 35; Pamiętniki, S. J. Czarnowski, z. 4, s. 32

[5] "Przede wszystkim Głowacki mniema, że do powstania popchnęła go decyzja rozumu i silnej woli,
a nie uczucia."; Twórczość Bolesława Prusa, op. cit
., s. 6

[6] Kalendarz życia i twórczości, op. cit., s. 39; Listy, s. 15-18; S. Zieliński: Bitwy i potyczki 1863-1864, s. 91-92

[7] Tamże, s. 46; W. Horodyński: Rok 1863, s. 40-43; L Żychliński: Pamiętniki, s. 145; Listy, s.24

[8] Twórczość Bolesława Prusa, op. cit., s. 8

[9] Już w klasie V Szkoły Powiatowej w Siedlcach w roku 1862, Prus wykazywał wartość matematyki i nauki logicznej nad treściami metafizycznymi: "Metafizyka jest umiejętnością łatwiejszą, lżejszą — rzekłbym — lekkomyślniejszą. Bywa ona też często romansem duszy. W geometrii zaś wypada liczyć i mierzyć —
i to bezwzględnie, okrutnie… Trud ten wymaga wysiłków, ale my nad trudy przenosimy marzenia."

Kalendarz życia i twórczości, op. cit.,s. 32 Głowacki w ty okresie, jako początkujący publicysta może
się wykazywać w artykułach pisywanych pod pseudonimem „Jana w Oleju", który to: "[...] powstał przypuszczalnie od ulicy Olejnej, przy której mieszkał u Olszewskich w Lublinie." Tamże,s. 50

[10] Twórczość Bolesława Prusa, op. cit., s. 19; Również koledzy gimnazjalni Głowackiego o ty wspominają: "Zdradzał wielką zdolność i ochotę do matematyki. Jeszcze w gimnazjum zapuszczał się w badania [...]
o budowie wszechświata, chcąc dociec początku początków. Tego rodzaju zajęcie dla młodego umysłu zaczęło być szkodliwe." Kalendarz życia i twórczości,
op. cit., s. 67

[11] Twórczość Bolesława Prusa, Państwowy Instytut Wydawniczy, wydanie drugie, Zygmunt Szweykowski, Warszawa 1972, s. 20; Zeszyt, s. 114

[12] Zeszyt, s. 90

[13] "Prócz ukochanej matematyki studiował Głowacki podczas pobytu w Szkole Głównej logikę, psychologię
i dzieła treści filozoficznej i przyrodniczej." Kalendarz życia i twórczości,
op. cit., s. 71; Z księgi pamiątek, Wspomnienia o Bolesławie Prusie, G. Doliński s. 53


1 2 3 4 5 6 7 8 Dalej..
 Zobacz komentarze (3)..   


« Ludzie, cytaty   (Publikacja: 15-07-2014 )

 Wyślij mailem..   
Wersja do druku    PDF    MS Word

Adam Pawłowski
Student historii UW i pracownik Muzeum Wojska Polskiego. Religiosceptyk, z zamiłowaniem do fizyki teoretycznej i geopolityki, amator psychologii ewolucyjnej i kofeiny.

 Liczba tekstów na portalu: 17  Pokaż inne teksty autora
 Najnowszy tekst autora: Czy trwały pokój w Syrii i Iraku jest możliwy? cz. 3
Wszelkie prawa zastrzeżone. Prawa autorskie tego tekstu należą do autora i/lub serwisu Racjonalista.pl. Żadna część tego tekstu nie może być przedrukowywana, reprodukowana ani wykorzystywana w jakiejkolwiek formie, bez zgody właściciela praw autorskich. Wszelkie naruszenia praw autorskich podlegają sankcjom przewidzianym w kodeksie karnym i ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
str. 9698 
   Chcesz mieć więcej? Załóż konto czytelnika
[ Regulamin publikacji ] [ Bannery ] [ Mapa portalu ] [ Reklama ] [ Sklep ] [ Zarejestruj się ] [ Kontakt ]
Racjonalista © Copyright 2000-2018 (e-mail: redakcja | administrator)
Fundacja Wolnej Myśli, konto bankowe 101140 2017 0000 4002 1048 6365